درجا زده‌ایم

اینترنت در ایران سال‌هاست که با مشکلات و سدهای متعددی روبه‌رو بوده است و در سال‌های اخیر نیز تفاوت چندانی نسبت به سال‌های گذشته نداشته است. در رابطه با سرعت اینترنت و خطوط ADSLای که ما داریم به دلیل فاصله تا خانه سرعت اینترنت کاربر ممکن است به 2 مگابیت هم نرسد و از آن گذشته اینترنت با قیمت بالایی به بازار کشور وارد می‌شود. این باعث می‌شود که به آن سرعتی که مد نظر کاربر است و با توجه به قیمتی که مشترک می‌خواهد به دست او نرسد. شرکت‌های اینترنتی هم در این زمینه نقش چندانی را ایفا نمی‌کنند به این خاطر که نه زیرساخت داخلی به آن شکل داریم و نه در بخش توسعه زیرساخت برای پهنای باند بدون مشکل هستیم. لذا توسعه اینترنت به همین شکل موجود ادامه پیدا خواهد کرد. با اینکه منابع خوبی برای توسعه در دسترس داریم من بعید می‌دانم با توجه به سیاستگذاری موجود در آینده‌ای نزدیک شاهد تفاوت چندانی در سرعت اینترنت باشیم. متاسفانه روند اعطای مجوزها در کشور ما حداقل در 10 سال گذشته به‌گونه‌ای نبوده است که کار به کاردان سپرده شده باشد و به علاوه تخصص و تجربه در این عرصه مورد تحلیل و بررسی کافی قرار نگرفته است. لذا همین امر باعث شد افرادی در صدر کار قرار بگیرند و صاحب ‌امتیاز شوند که کارایی لازم و تجربه کافی را در این زمینه نداشتند. به مرور زمان تجربه خیلی از پیامدهای این موارد و اینکه دیدگاه این افراد چه بوده است را نشان می‌دهد.
سیاستی که اکنون در پیش گرفته شده است، سیاست حذفی است. به عنوان مثال ما 1800 آی‌اس‌پی فعال داشتیم و در سه سال گذشته تعداد آنها به حدود 500 آی‌اس‌پی کاهش پیدا کرده است. تعداد به این دلیل کم شده است که نظارت بیشتر و دقیق‌تری صورت پذیرد.
در گزارش آماری که آکامی منتشر کرده است متوسط حداکثر سرعت میانگین جهانی 21 مگابیت است، این در صورتی است که در ایران ما حداکثر سرعت‌مان به 6 مگابیت می‌رسد، ما در مقایسه با سایر کشورها بسیار ضعف داریم. زیرساخت‌ها، فناوری و تکنولوژی که ما در کشور استفاده می‌کنیم یک تکنولوژی مرده است. زمانی که تکنولوژی کنونی را به کشور وارد می‌کردیم در کشورهای دیگر این تکنولوژی در حال منسوخ شدن بود و متاسفانه در حال حاضر باید هزینه ناکارآمدی و تصمیمات نادرست گذشته را بپردازیم. این زیرساخت‌ها مطمئن نبوده و فناوری مبتنی بر آن برای اینترنت کشور مناسب نبوده است. این اشتباه در سیستم‌های وایمکس هم وجود داشت و هنگامی که وایمکس پا به عرصه تکنولوژی گذاشته بود باز هم تکنولوژی قدیمی‌ترش را وارد کردند و شاهدیم که وایمکس مورد استفاده کنونی توان حمل اینترنت‌های پرسرعت به اندازه مورد نیاز برای شبکه بی‌سیم ما را ندارد. در حال حاضر سیستم چگونه می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند و با توجه به تعرفه‌هایی که مشخص می‌کنند ما چگونه می‌توانیم اینترنت پرسرعت را با تعرفه‌ای قابل پرداخت به کاربران عرضه کنیم؟ مدیرانی باید کارگزاری و سیاستگذاری کنند که با این مساله آشنا باشند و بخواهند فضا را باز کنند و به فکر منافع ملی باشند. تا وقتی این گونه به قضیه نگاه شود، نمی‌شود بیشتر از این از سرعت اینترنت در ایران انتظار داشت.
سرعت پایین اینترنت در حالت عادی آسیب چندانی در حوزه‌هایی مثل تجارت ندارد اما در حوزه‌هایی که نیاز به انتقال تصویر است، مثل آموزش الکترونیکی یا مواردی که کنترل از راه دور می‌خواهد انجام شود و به سرعت بالا نیاز دارد ما را دچار ضعف می‌کند. در واقع یکسری سرویس‌های ارزش افزوده که بر روی این بستر می‌توان ارائه کرد، کاملاً مختل می‌شود. مثلاً اگر در خانواده‌ای یک فرزند آموزش از راه دور داشته باشد و یک عضو دیگر خانواده بخواهد به رادیو گوش دهد یا عضو دیگری بخواهد کارهای دانشگاهی خود را از طریق اینترنت انجام دهد، حتی اینترنت 512 کیلوبیتی برای این خانواده کفاف نیاز افراد آن را نمی‌دهد. این اینترنت تنها برای چک کردن ای‌میل یا سرچ کردن یا انجام کارهای تجاری مورد استفاده است. اگر تعریف ما از اینترنت تنها این‌گونه فعالیت‌های سطحی باشد، سرعت اینترنت در ایران کاملاً قابل قبول است اما اگر تعریف ما از اینترنت گسترده‌تر شود و خدمات ارزش افزوده به آن اضافه شود مانند: انتقال تصویر، کنفرانس‌های تجاری و خبری، اداری، آموزش از راه دور، تجارت الکترونیک به معنای واقعی و دادگاه الکترونیک نیاز به سرعت بسیار بیشتر است و اینترنت فعلی ایران جوابگوی این خدمات نیست. اما باید توجه داشت که ارائه اینترنت پرسرعت‌تر بدون وجود این‌گونه خدمات کاملاً بی‌معنی است و هیچ گونه فایده‌ای نخواهد داشت. به طور مثال اگر به شما یک ماشین داده شود که با سرعت 300 کیلومتر بر ساعت حرکت کند و شما جاده‌ای نداشته باشید که بتوانید با این سرعت در آن حرکت کنید آن‌وقت کاربرد این ماشین با یک ماشین با سرعت بسیار پایین‌تر یکی خواهد بود و تنها هزینه اضافی و بیهوده خواهد بود. این امر در زمینه اینترنت هم صادق است به عنوان مثال یک کاربر عادی در ایران با اینترنتی با سرعت 100 مگابیت بر ثانیه چه کار می‌تواند انجام دهد؟ تنها کاربردی که برای یک کاربر عادی در ایران می‌تواند داشته باشد دانلود آهنگ و موزیک یا بازی کردن است. باید بر روی این‌گونه خدمات ارزش افزوده کار کرد و فرهنگ‌سازی مناسب در این رابطه انجام شود و این خدمات کم‌کم ایجاد شوند تا کاربران و مردم عادی نیاز به این گونه خدمات را حس کنند، در این زمان است که نیاز به اینترنت با سرعت بالاتر معنای واقعی پیدا می‌کند و تبدیل به یک نیاز می‌شود. متاسفانه به دلیل کم‌کاری، عدم تخصص مدیران، دادن پست به دلیل وجود واسطه، پیگیری منافع شخصی، نداشتن دانش و توان اجرایی ما مشاهده می‌کنیم که ADSL در ایران در مقایسه با 10 سال گذشته تغییر چندانی نداشته است و آن‌طور که باید رشدی نداشته است.
یکی دیگر از عوامل موثر در زمینه سرعت اینترنت، اینترانت است که متاسفانه به دلیل نبود زیرساخت‌های مورد نیاز، ما راه دراز و سختی را تا پیاده‌سازی آن پیش‌رو داریم. البته تقویت زیرساخت‌های مورد نیاز در شهرها و کلانشهرها با بسترهای موجود کار بسیار سخت و پرهزینه‌ای است. البته می‌توان با تغییر جهت به سوی سیستم‌های وایرلس یا بی‌سیم مستقیم (البته نه بی‌سیم وایمکس و سیستم‌های موبایل) که مشترک بتواند حجم سنگین‌تری از پهنای باند را در اختیار داشته باشد اینترانت را پیاده‌سازی کرد. در غیر این صورت با سیستم‌ها و بسترهای فعلی ما نمی‌توانیم اینترنت‌های 20 یا 30 مگابیت بر ثانیه داشته باشیم.