گفت‌وگو با موسس کافه بازار
کسب و کاری با ۱۰ میلیون مشتری
حسام آرمان‌دهی موسس کافه بازار، بزرگ‌ترین اندروید مارکت ایرانی متولد سال ۱۳۶۴ و تحصیل‌کرده علوم کامپیوتر و ورودی ۸۲ دانشگاه شریف است. وی پس از گذراندن دوره کارشناسی برای ادامه تحصیل در رشته کارآفرینی راهی سوئد می‌شود اما پس از یک سال به ایران برمی‌گردد. او و همکلاسی دوره کارشناسی‌اش، رضا محمدی در شرکتی برای نوشتن اندروید فارسی کار می‌کنند. پس از مدتی آن پروژه شکست می‌خورد و آنها برای اینکه زحمات‌شان هدر نرود اپ‌های نوشته‌شده برای این پروژه را در نرم‌افزاری به نام بازار قرار می‌دهند. امروزه کافه بازار خدمات خوبی برای کاربران سیستم‌عامل اندروید ارائه می‌دهد و بیش از ۲۶ هزار برنامه و بازی که نیمی از آنها ایرانی است در این مارکت در دسترس است.
در پرونده این هفته به سراغ موسس کافه بازار، بزرگ‌ترین اندروید مارکت ایرانی رفتیم. حسام آرمان‌دهی متولد سال 1364 و تحصیل‌کرده علوم کامپیوتر و ورودی 82 دانشگاه شریف است. وی پس از گذراندن دوره کارشناسی برای ادامه تحصیل در رشته کارآفرینی راهی سوئد می‌شود اما پس از یک سال به ایران برمی‌گردد. او و همکلاسی دوره کارشناسی‌اش، رضا محمدی در شرکتی برای نوشتن اندروید فارسی کار می‌کنند. پس از مدتی آن پروژه شکست می‌خورد و آنها برای اینکه زحمات‌شان هدر نرود اپ‌های نوشته‌شده برای این پروژه را در نرم‌افزاری به نام بازار قرار می‌دهند. سال 89 آنها کافه بازار را استارت می‌زنند. ابتدای کار آنها تصمیم به کسب درآمد از طریق آگهی می‌گیرند اما با اضافه شدن سرویس پرداخت برای خرید اپ‌ها متوجه شدند این پتانسیل وجود دارد که از این طریق کسب درآمد کنند. تحریم بودن ایران توسط گوگل پلی و سایر مارکت‌ها فضا را برای رشد هرچه بیشتر آنها و برنامه‌نویسان ایرانی به زبان اندروید فراهم می‌کند. امروزه کافه بازار خدمات خوبی برای کاربران سیستم‌عامل اندروید ارائه می‌دهد و بیش از 26 هزار برنامه و بازی که نیمی از آنها ایرانی است در این مارکت در
دسترس است. در حال حاضر کافه بازار یکی از شرکت‌های بزرگ در زمینه تجارت الکترونیک در ایران به‌حساب می‌آید.
لطفاً مختصری راجع به خود و رشته تحصیلی و مهارت‌تان بگویید. و اینکه چطور بازار در ذهن‌تان شکل گرفت و چه کارهای پس‌زمینه‌ای انجام دادید تا به بازار رسیدید؟
من علوم کامپیوتر خوانده‌ام. با یکی از همکلاسی‌هایم به نام رضا محمدی کار می‌کردیم و ورودی 82 دانشگاه شریف بودیم. بعد از اینکه مدتی با همدیگر کار کردیم، من برای ادامه تحصیل به سوئد رفتم، ایشان هم همین‌جا به کارشان ادامه دادند تا اینکه یک سال بعد من به ایران برگشتم و دوباره کنار هم کار کردیم.
در سوئد چه خواندید؟
کارآفرینی. بعد برگشتم در شرکتی که آقای محمدی بود و کافه بازار را اواخر سال 89 راه انداختیم.
فکر تاسیس کافه بازار از کجا و چگونه به ذهن شما رسید؟
شرکتی که در آن کار می‌کردیم، محصولی داشتند به نام فارسی تل که اندروید فارسی بود. من آمدم و سعی کردم با هم این محصول را بفروشیم، محصولی را که آنها درست کرده بودند. می‌خواستیم به هر حال تجاری‌سازی کنیم و نشد. دو، سه ماه روی آن محصول کار کردیم و به این نتیجه رسیدیم که تجاری‌سازی سیستم‌عامل اندروید فایده چندانی ندارد. برای همین سعی کردیم یک کار جدید را شروع کنیم. به علاوه اینکه نخواستیم هرچه را که تاکنون به دست آورده‌ایم، کنار بگذاریم. بنابراین هرچه در این مدت به دست آورده بودیم را که یکسری اپلیکیشن فارسی در سیستم‌عامل اندروید بود، به یک اپاستور فارسی بدل کردیم. بنابراین اولین اپلیکیشن‌های فارسی را در حقیقت به بازار عرضه کردیم. فکر می‌کنم آن زمان که ما این کار را کردیم، تنها یک شرکت دیگر بود که اپلیکیشن فارسی تولید می‌کرد، البته الان دیگر فکر نمی‌کنم فعالیت‌شان در این حوزه خیلی جدی باشد. شاید تعداد کل اپلیکیشن‌های فارسی که وجود داشت 10 تا 20 عدد بیشتر نبود. ما چهار یا پنج عدد از همان اپلیکیشن‌ها را در بازار و به‌صورت رایگان گذاشتیم.
بد نیست بدانید آن زمان دسترسی به اندروید مارکت هم وجود نداشت. یعنی تحریم بود و نیاز به آپدیت کردن و گرفتن اپلیکیشن‌های خارجی هم وجود داشت. در گام اول اپلیکیشن‌های خارجی بزرگ‌ترین نیاز کاربران بودند، ولی به مرور زمان سعی کردیم اپلیکیشن‌های بومی و داخلی را پررنگ و پررنگ‌تر کنیم و صنعت بزرگی شکل گرفت. تا جایی که حالا افراد زیادی هستند که از طریق بازار، اپلیکیشن‌های خود را توزیع می‌کنند و می‌فروشند و درآمدهای خوبی هم از این طریق دارند.
فرمودید با دو نفر شروع کردید؟ بقیه چگونه به شما اضافه شدند؟
بله، البته افرادی در شبکه‌های دیگر بودند. همان موقع یک تیم چهار، پنج‌نفره در آن شرکت بود. ولی از آن تیم من و آقای محمدی مانده‌ایم.
یعنی دلیل اصلی شکل‌گیری بازار را عدم دسترسی به مارکت‌های خارجی می‌دانید؟
راستش را بخواهید دلیل شکل‌گیری اولیه‌اش این بود که ما نمی‌خواستیم آن زحماتی که در پروژه فارسی تل کشیده بودیم، هدر رود و تمام شرکت هم تعطیل شود. یک دلیل اصلی‌اش هم این بود که نیاز اصلی آن زمان این بود که اپلیکیشن‌ها به‌روزرسانی و دانلود شوند. به هر حال نیاز ما به حفظ شرکت و نیاز بازار به گرفتن اپلیکیشن در یک جهت بود و ما توانستیم این کار را به ثمر برسانیم.
مدل کسب و کاری که برای بازار پیاده کردید، همانند گوگل پلی بود؟
راستش نه، بیشتر اپل استور بود. زیرا آن موقع خود گوگل پلی هم کارش را تازه آغاز کرده بود. در واقع من فکر می‌کنم سال اولی بود که اندروید آمده بود. گوگل پلی آن موقع اسمش اندروید مارکت بود. حتی فکر می‌کنم اپاستور اپل هم اولین نمونه نبوده است. فکر می‌کنم گت‌جر برای گوشی‌های جاوا بود، حتی آنها هم به نظرم اولین نبودند. به هر حال مدل اپاستور به تصور من سال‌ها بوده است. اما اپل اولین شرکتی بود که اپاستور خودش را ثبت کرد.
به نظر شما نرم‌افزار بازار چه تاثیری در روند رشد اپ‌های ایرانی و فارسی داشته است؟
طبیعتاً وقتی ما شروع کردیم، اصلاً این صنعت درآمد نداشت. روی پاهای خودش نبود. یک شرکت مثل سونی و سامسونگ و از این دست به بعضی از شرکت‌ها مبالغ خیلی کمی می‌دادند تا یک اپلیکیشن برای گوشی‌های که آنها دارند، بنویسند. برای اولین بار وقتی ما سیستم پرداخت را راه انداختیم با گذشت پنج تا شش ماه، اپلیکیشن‌هایی نوشته شدند که خودشان کسب درآمد می‌کردند. فکر می‌کنم یکی از آن اپلیکیشن‌ها زنبور فراری بود. به هر حال همین که توسعه‌دهنده برنامه‌ای را روی بازار می‌گذارد و کاربران شروع به خریدن می‌کنند، برای خودش یک رکورد و رتبه‌بندی پیدا می‌کند. بعد برنامه‌نویس تراکنش‌هایی را که انجام می‌شود و کامنت‌هایی که برای برنامه‌اش می‌گذارند می‌خواند، و این خیلی لذت‌بخش است. حالا علاوه بر اینکه می‌تواند درآمدزا باشد، کانالی ایجاد شده تا برنامه‌نویسان بتوانند اپ‌شان را به تعداد زیادی کاربر عرضه کنند و بتوانند از آنها بازخورد بگیرند.
آیا خود شما و همکاران‌تان هم برنامه می‌نویسید؟
نه اینجا، ما برنامه نمی‌نویسیم. ما فقط توزیع می‌کنیم و امکانات بیشتری برای همه اپلیکیشن‌ها فراهم می‌کنیم.
مدل کسب و کار اولیه برای کسب درآمد در ابتدای کار چه بود؟
راستش را بخواهید اولش که شروع کردیم، جایی برای تبلیغات زیر صفحه اول بازار در نظر گرفته بودیم، که ابتدا تبلیغ خیریه محک بود. ما فکر می‌کردیم از تبلیغات بتوان پول درآورد. در واقع فکر نمی‌کردیم با پرداخت‌های خرد و با این وضع سیستم بانکی، کسب درآمد از مسیر فعلی امکان‌پذیر باشد. اما وقتی پرداخت بانکی را شروع کردیم و بازخورد آن را گرفتیم، خیلی به درآمد مستقیم از فروش امیدوار شدیم و کسب درآمد از راه تبلیغات مقداری کمرنگ شد. البته همان تبلیغات هم رایگان بود. فقط ما فضایش را در نظر گرفته بودیم. البته در بحث تبلیغات هم ما یک سال بعد سیستم عدد را راه انداختیم.
مدل کسب و کار بازار چه تغییراتی خواهد کرد؟
در واقع تغییرات را پشت سر گذاشته‌ایم. بحث پرداخت، خودش یک نقطه عطف بود. می‌دانستیم کاری که کردیم و مردم از آن استقبال کردند، موفق خواهد شد اما نمی‌دانستیم از لحاظ اقتصادی هم می‌تواند موفق باشد یا خیر. شاید فکرمان این بود که باید آرام‌آرام بعد از یکی دو سال که پول‌‌مان تمام شد، برویم سراغ راه‌هایی که به ما کمک شود تا این سرویس را بالا نگه داریم. ولی وقتی که بازخورد مردم را در بحث پرداخت دیدیم، ما اولین شرکتی در ایران بودیم که روی پرداخت خرد در حجم و تعداد بالا حساب می‌کردیم. حتی آن زمان اپ‌های 100، 200 تومانی هم پیدا می‌شد. مثلاً یک اپ باید پنج تا 10 هزار بار خریداری می‌شد تا آن مبلغ قابل توجه شود. خدا را شکر تقریباً یک سال بعد از راه‌اندازی اولیه کافه بازار ما مطمئن شدیم که خودش می‌تواند تجارت سوددهی باشد و روی پای خودش بایستد و هیچ وقت مجبور نشدیم به دنبال حمایت‌های عجیب و غریب برویم.
در حال حاضر چند درصد برنامه‌ها ایرانی هستند؟
الان فکر می‌کنم بیشتر از نیمی از برنامه‌ها ایرانی است. یعنی الان نزدیک به 13 هزار اپ ایرانی داریم.
مراحل ثبت اپ چقدر زمان می‌برد؟
فکر می‌کنم که پنج روز کاری طول می‌کشد که ما اپ را بررسی و منتشرش کنیم.
چه بررسی‌هایی قبل از انتشار یک اپ صورت می‌گیرد؟
بررسی بر اساس قوانین داخلی خودمان و قوانین رایج و عرف جامعه صورت می‌گیرد. بررسی‌ها انجام می‌شود و به هر حال کیفیت اپلیکیشن‌ها در نظر گرفته می‌شود. گاهی اپلیکیشن رد می‌شود یا پس فرستاده می‌شود و اگر بدون اشکال بود، منتشر می‌شود.
شاخص‌های کلی برای رد یا تایید یک اپ چیست؟
ما تقریباً روزی 200 اپلیکیشن می‌گیریم اما 60 الی 70 عدد از آنها قابل انتشار است. خیلی‌ها کیفیت بسیار پایین دارند و غیرقابل استفاده هستند و بعضی‌ها اصلاً کار نمی‌کند. برای همین ما یک کنترل خیلی سختی داریم که اپلیکیشن بی‌کیفیت به دست کاربر نرسد. البته با وجود همین کنترل خیلی سخت، بسیاری شاکی هستند که چرا هر اپلیکیشنی روی بازار می‌آید. این در حالی است که ما 60 درصد اپلیکیشن‌ها را رد می‌کنیم. البته همچنان روی کیفیت آن کار می‌کنیم که بتوانیم سطح کیفی این صنعتی را که ساخته شده است، بالا ببریم. این فرآیند پنج‌روزه هم برای این است که تعداد خیلی زیاد است، زیرا اگر بداند یک‌ساعته اپ بررسی می‌شود خیلی رفع نقص را جدی نمی‌گیرد و دوباره آن را به سرعت برای ما می‌فرستد. در اپل استور هم بررسی اپ‌ها پنج روز زمان می‌برد.
گوگل پلی چقدر است؛ شش، هفت ساعت است؟
گوگل پلی اصلاً بررسی نمی‌کند. مستقیماً برنامه دریافتی را منتشر می‌کند.
بازار رویِ گوگل پلی نیست. درست است؟
برای اینکه یک اپاستور نمی‌تواند روی اپاستور دیگر باشد.
آزاد شدن دسترسی گوگل پلی برای ایرانی‌ها چه تاثیری در استفاده کاربران از بازار داشت؟
هیچ تاثیری روی کار ما نداشت. زیرا تقریباً انتهای همان سال اول تمام انرژی‌مان را روی صنعت داخلی و بومی گذاشتیم. به علاوه بعد از سال دوم همکاری با شرکت‌های خارجی بزرگ مانند گیم‌لافت را شروع کردیم. این شرکت از سرویس پرداخت کافه بازار برای فروش محصولات درون برنامه‌هایش استفاده می‌کند.
با همان قیمت‌های معادل دلاری‌اش؟
خیر، ارزان‌تر. زیرا به هر حال با شرایط ایران کار می‌کنند.
با چه شرکت‌های دیگری تاکنون قرارداد بسته‌اید؟
ما با گیم‌لافت قرارداد داریم. با شرکتی به اسم تام‌استار قرارداد داریم که آنها هم تولیدکننده چند بازی دیگر هستند. اخیراً در رخدادهایی شرکت کرده‌ایم. مثلاً هفته بازی در پاریس بود و آنجا سعی کردیم که بازار ایران را بشناسانیم.
بعضی بازی‌ها هم در ایران به‌روزرسانی نمی‌شدند. مشکل آنها برطرف شده است؟
بله، به عنوان مثال بازی آسفالت را خیلی‌ها در ایران بازی می‌کنند. ولی نمی‌توانند از امکانات آن استفاده کنند. ما سعی کردیم شرایطی را فراهم کنیم که کاربران از استفاده از مارکت‌های دیگر به نوعی بی‌نیاز شوند. چه برای اپ‌های داخلی که طبیعتاً ما شماره یک بودیم و خیلی بهتر از رقبای خارجی هستیم و چه برای اپ‌های خارجی که امکاناتی را فراهم می‌کنیم که اپاستورهای خارجی فراهم نمی‌کنند.
یعنی گیم‌های گیم‌لافت آپدیت می‌شوند. داده‌ها و دیتا را راحت می‌توانیم دانلود کنیم؟
بله. تمامی آنها به راحتی به‌روزرسانی می‌شوند.
پر بازدیدترین اپ شما چه بوده است؟
در حقیقت پر‌بازدیدترین آنها کماکان اپ‌های خارجی هستند. یعنی اپ‌های ارتباطی خارجی مثل وایبر و از این دست. البته این به خاطر استقبال جامعه است اما در اپ‌های ایرانی، گیم‌های خوبی داریم که رتبه خوبی دارند. مثلاً بازی‌های سرگرم‌کننده مثل برنامه آفتابه که خیلی مورد استقبال قرار گرفت یا خود برنامه دیوار و سایر اپ‌هایی که بالای دو، سه میلیون نصب دارند. خیلی‌های آنها هم توانسته‌اند درآمدهای چندصد‌میلیونی در این سال‌ها داشته باشند.
راجع به نسخه اخیر وایبر هم توضیح می‌دهید؟ راجع به اینکه ورژن شما با آنچه در پلی استور وجود داشت متفاوت بود یا اخطاری که برخی کاربران مبنی بر عدم آپدیت وایبر خود دریافت می‌کردند؟
چند بحث مختلف وجود دارد، اولاً وایبر شما آپدیت نخواهد شد مگر اینکه از خود نسخه وایبر اصلی باشد. در اندروید چیزی به اسم ساین (امضا) وجود دارد. هر بسته ساین شده است. یعنی تا زمانی که یک اپ را نصب می‌کنید و اندروید به شما خطا نمی‌دهد، یعنی بسته برای همان شرکت اصلی است. حالا اینکه ما چرا بسته‌ای داریم که جای دیگر نیست، باید بگویم که گوگل پلی یک سرویس دارد که برخی نسخه‌های بتا را منتشر نمی‌کند ولی توسعه‌دهندگان می‌توانند همان نسخه بتا را منتشر کنند و تعیین کنند که کاربران، فرضاً این آپدیت را بگیرند یا خیر. ما همه آن آپدیت‌ها را می‌گیریم و به کاربران ارائه می‌دهیم. ولی گوگل پلی ممکن است کاربر را محدود کند و بگوید به همه کاربران این را نمی‌دهیم. بحث دیگری در گوگل پلی است که می‌توانند دیوایس اسپسفیک (برای ابزارهای برند خاص) بگذارند، مثلاً این ورژن را فقط به سامسونگی‌ها بدهند، ولی ما همه آن ورژن‌ها را به همه ابزارها
ارائه می‌کنیم. به همین خاطر تفاوتی است که طبیعی است. مگر اینکه برویم دقیقاً از مکانیسم‌های آنها الگوبرداری کنیم.
چه تعداد اپ ایرانی و چه تعداد اپ‌های خارجی هم‌اکنون دانلود می‌شود؟
ما آمار دانلود را اصلاً نگه نمی‌داریم. ما تعداد نصب را داریم. از لحاظ نصب هم حقیقتاً آماری که من دارم، خیلی به‌روز نیست. اینکه چه تعدادش ایرانی و چه تعدادی خارجی است.
این آمارها را می‌توانید در اختیار ما بگذارید؟
خیر، آمارهایی را که شما خواسته‌اید به هیات مدیره‌مان هم نداده‌ایم.
چرا شفافیت وجود ندارد؟
موضوع شفافیت نیست. ما آنقدر سرمان شلوغ است که نمی‌توانیم خیلی از این موارد را بررسی کنیم.
در دنیا معمولاً این آمارها را شفاف بیان می‌کنند. شما چرا نمی‌دهید؟
بله می‌دهند اما به این شرط که وقت داشته باشند و یک عده را بگذارند که آنها را استخراج و تفکیک کنند.
این اطلاعات معمولاً برای کاربران بسیار جالب است. مثلاً تعداد دانلودهایتان یا تعداد نصب‌هایتان در روز چقدر است؟
اگر چیزی بخواهید که برای کاربران جالب باشد، باید بگویم ما 5 تا 10 درصد پهنای باند اینترنت ایران را مصرف می‌کنیم. بیشتر ترافیک اخیراً برای دریافت و ارسال ویدئو بوده است مثلاً از طریق وایبر. البته وایبر یک پکیج می‌فرستد در حالی که ما داریم یک فایل می‌فرستیم و این دو از لحاظ پهنای باند با هم متفاوت‌اند، آنها مصرف‌شان زیاد است.
راجع به گزارش ورداستارت‌آپ و اکونومیست توضیح دهید.
ما یک روز بیدار شدیم و دیدیم چنین گزارشی روی اینترنت است. در این حد در جریانیم.
در مرحله دوم از شما خواسته شد که خودتان به اکونومیست اطلاعات بدهید. بعد چه شد؟
بعد دیدیم همه‌جا دعواست و با ما تماس گرفتند یکسری اطلاعات خواستند، ما به آنها دادیم و بعد ارزش بالا رفت.
بعد از اطلاعاتی که خودتان دادید ارزش 20 میلیون دلار شد. درست است؟
بله.
در رابطه با حواشی گزارش اکونومیست به ما توضیح می‌دهید؟
اکونومیست یک مقاله بر اساس گزارش ورداستارت‌آپ منتشر کرد که در آن گزارش بازار نیز بود، اما با اعتراض‌هایی که شد اکونومیست ایران را از لیست خارج کرد. سپس اکونومیست درخواست اطلاعات از ما کرد که ما نیز اطلاعات لازم را برای آنها فرستادیم. تنها در ایران است که چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد. در کشورهای خارجی به استارت‌آپ‌ها در روز اول یک میلیون دلار می‌دهند و در ازای آن تازه بخش کوچکی از سهام شرکت را می‌گیرند. برای شرکتی مثل بازار که به 10 میلیون نفر خدمات می‌دهد این ارقام بسیار کوچک است. من اعدادی را که در اکونومیست مطرح شده است قبول ندارم. بعضی‌ها در این کار نیستند و طبعاً از اعداد و ارقام درون دنیای آی‌تی خبر ندارند. 20 میلیون دلار در مقایسه با شرکت‌های چند میلیارد‌دلاری بسیار کوچک است. ولی از لحاظ اندازه اگر بخواهید مقایسه‌ای انجام دهید، فیس‌بوک به یک میلیارد نفر خدمات می‌دهد و ما به 10 میلیون نفر، یعنی باید یک‌هزارم فیس‌بوک ارزش داشته باشیم.
روند سرمایه‌گذاری در کافه بازار چگونه بوده است؟
ما در کافه بازار شریک داریم اما فرد سرمایه‌گذاری که بخواهد سرمایه در گردش ما را تعیین کند، نداریم. سرمایه‌گذاری در ابتدا در پروژه فارسی تل انجام شد، اما آن پروژه شکست خورد. در واقع از باقی‌مانده سرمایه فارسی تل، بازار شکل گرفت. در حال حاضر نیز شرکت سودآور است و سرمایه‌گذاری در آن انجام نمی‌شود. ما از همان سال اول درآمدی، سودآور بودیم.
تعداد کارمندان شرکت طی زمان چگونه تغییر کرد؟
تقریباً تعداد ما هر سال دو برابر شد. تعداد ما از چهار یا پنج نفر شروع شد و در حال حاضر 70 نفر هستیم.
رشد تعداد کاربران بازار چگونه بوده است؟
رشد ما ثابت و آرام بوده است. در واقع یک رشد نمایی ثابت در این مدت داشته‌ایم. فکر می‌کنم با بازار پررونق تلفن‌های هوشمند، ما به این رشد خود ادامه دهیم زیرا هر روز افراد جدیدی شروع به استفاده از بازار می‌کنند. البته سرعت رشد ما نسبت به گذشته کمتر شده است اما رشد ما هنوز مثبت است و هر روز بر تعداد کاربران ما افزوده می‌شود.
آیا باز شدن گوگل پلی بر روی کاربران ایرانی و اپاستورهای خارجی تغییری در تعداد کاربران شما داشته است؟
فکر نمی‌کنم، تا جایی که من اطلاع دارم، افراد زیادی را نمی‌شناسم که از اپاستورهای خارجی استفاده کنند. زمانی که گوگل پلی هم باز شد هیچ تاثیری بر روی ما نداشت.
رقبای داخلی چطور؟
رقبای داخلی هم بسیار کوچک‌تر از ما هستند. یعنی شاید بزرگ‌ترین‌شان یک‌دهم ما سهم بازار داشته باشد. چون ما نه‌تنها اولین بودیم، بلکه سعی کردیم که همیشه بهترین باشیم. یعنی بعضاً ما امکاناتی به کاربران خود می‌دهیم که در اپاستورهای خارجی ممکن است خیلی متداول نباشد. به عنوان مثال امکانی که ما در بازار جدید ارائه داده‌ایم، دلتا آپدیت است. شما وقتی می‌خواهید آپدیت کنید، تنها بخشی از کد برنامه که عوض شده است، آپدیت می‌شود. یعنی لازم نیست کل فایل را دوباره بگیرید. این امکان را گوگل پلی و اپاستور اپل در اختیار دارند و هیچ کدام از رقبای داخلی ما چنین امکانی ندارند و خیلی از رقبای خارجی دیگر هم چنین چیزی ندارند. همیشه سعی کرده‌ایم، آخرین تکنولوژی‌های موجود در دنیا را برای کاربران خود مهیا کنیم.
کافه بازار چه امکانات ویژه دیگری دارد که می‌توانید در مورد آنها توضیح دهید؟
در نسخه جدید، با شرکت آمریکایی لوک‌اوت قرارداد بسته‌ایم. این شرکت در زمینه امنیت موبایل فعالیت می‌کند و در بحث امنیت اپلیکیشن‌ها بسیار موفق عمل کرده است. در واقع عملکرد یک آنتی‌ویروس را دارد. اپلیکیشن‌هایی که در بازار منتشر می‌شوند توسط این شرکت اسکن می‌شوند و یک گزارش کامل از نحوه عملکرد و خطرات آنها تنظیم می‌شود. ما حتی اپ‌هایی را که از گوگل‌پلی می‌گیریم، اسکن می‌کنیم. حتی ممکن است بسیاری از آنها را به دلیل مشکلات امنیتی منتشر نکنیم. در داخل کشور هیچ یک از اپ‌استورها این امکان را ندارند و در اپاستورهای خارجی نیز اخیراً فعالیت‌هایی در این زمینه در حال انجام است.
تا به حال اپلیکیشنی بوده است که از لحاظ امنیتی مشکل داشته باشد و شما آن را منتشر کنید؟
طبیعتاً در حجم و تعداد اپ‌هایی که ما با آنها کار می‌کنیم ممکن است چنین مشکلاتی به وجود آید یا اپ در آپدیت جدیدی که می‌دهد به مشکل برخورد. در اپ‌های ایرانی خوشبختانه، خیلی کم و موارد خاص شاید اتفاق افتاده باشد. شاید پنج مورد هم در کل این مدت نبوده است. به این خاطر که به هر حال اینجا جامعه ایران است و از لحاظ امنیتی سطح بالایی دارد. به علاوه توسعه‌دهنده باید شناسنامه، کارت ملی و مدارک خود را در اختیار ما قرار دهد. خوشبختانه تعداد کسانی که سعی در خرابکاری دارند در جامعه ما بسیار کم است. ولی در مورد اپ‌های خارجی، مواردی در گوگل پلی بوده است که منتشر شده‌اند. ولی با سیستم جدیدی که ما داریم می‌توانیم تعداد این اپ‌ها را به حداقل برسانیم.
کیفیت اپ‌های ایرانی در مقایسه با اپ‌های خارجی چگونه است؟
ما در گیم هنوز خیلی در ایران ضعیف هستیم. شاید 5 تا 10 گیم قابل قبول در ایران بیشتر نداشته باشیم. ولی در بحث سرگرمی، ایران بسیار خلاق است. به هر حال سرگرمی‌هایی که تولید شده است، مختص مردم ایران است. مثلاً اپلیکیشن آفتابه، من همه جا می‌بینم که افراد آن را استفاده می‌کنند و سرگرمی خانواده‌ها شده است. خلاقیتی که ما در این زمینه از اپ‌های سرگرمی داریم شاید کمتر کشوری داشته باشد. در رابطه با اپلیکیشن‌های کاربردی وضع ما زیاد خوب نیست. در زمینه اپ‌های کسب و کار هم هنوز ضعیف هستیم. منظور از اپ‌های کسب و کار، کسب و کارهایی هستند که تنها بر بستر اپ کار می‌کنند و از ابتدا با اپ شروع شده‌اند و دارای سایت نیستند. ولی مهم‌ترین موضوع بحث گیم است، که در ایران هم جا بیفتد. در حال حاضر فکر می‌کنم، شاید 70، 80 درصد از درآمد گوگل پلی و اپل استور از بازی باشد. در حالی که شاید کمتر از نصف درآمد ما با وجود گیم‌های خارجی در زمینه گیم باشد.
کاربران حساب خود را شارژ می‌کنند، اما ممکن است تمام آن را خرج نکنند و مقداری از پول آنها در حساب شما بماند، آیا این روش در افزایش درآمد شما موثر است؟
خیر، زیرا مبلغ قابل توجهی نمی‌شود به علاوه کاربر می‌تواند به صورت مستقیم تنها مبلغ اپ خریداری‌شده خود را بپردازد. کاربر ممکن است بخواهد چندین برنامه را یکجا خریداری کند یا در داخل برنامه خرید انجام دهد. با قرار دادن امکان شارژ، کاربر دیگر لازم نیست برای هر خرید 16 رقم شماره کارت و دیگر اطلاعات را وارد کند. ما برای راحتی بیشتر کاربران‌مان این امکان را ایجاد کرده‌ایم. در واقع در بسیاری از مواقع ارزش وقت کاربر بسیار بیشتر از زمانی است که صرف وارد کردن اطلاعات برای خرید می‌کند.
نحوه ارزش‌گذاری اپ‌ها به چه صورت است؟ قیمت‌ها در چه بازه‌ای قرار دارند؟
ما قیمت تعیین نمی‌کنیم. فردی که اپ را به ما می‌دهد برای اپ قیمت تعیین می‌کند. اوایل کار ما اپ 200 تومانی هم داشتیم. اما فکر می‌کنم در حال حاضر پایین‌ترین قیمت 500 تومان و بالاترین قیمت نیز 50 هزار تومان باشد. در واقع فکر می‌کنم خودمان محدودیت بالای 50 هزار تومان را گذاشتیم، مگر اینکه با توافق خودمان قیمت بالاتری تعیین شود. اما توجه داشته باشید که در داخل اپ ممکن است حتی 100 هزار تومان هم خرید کنید. ولی فکر نکنم اپلیکیشنی بیشتر از 10، 15 هزار تومان در اپاستور ما وجود داشته باشد. اما چون ما توسعه‌دهندگان را در زمینه قیمت‌گذاری کاملاً آزاد گذاشته‌ایم ممکن است با قیمت‌های بالاتر نیز اپلیکیشنی ثبت شود.
چند درصد از مبلغ اپ برای شماست؟
در ابتدای کار ما، اپراتورها 70 درصد می‌گرفتند، 30 درصد به تولیدکنندگان محتوا می‌دادند. هنوز هم اپراتورها که رفت و آمدشان در بحث اپلیکیشن است، همین بحث 70، 30 را دارند. یعنی 70 درصد را خودشان بردارند. اما ما 70 درصد را به برنامه‌نویس می‌دهیم و 30 درصد را خودمان برمی‌داریم. این تغییر عمده‌ای بود که ما با آمدن‌مان ایجاد کردیم. در حال حاضر تمام اپاستورهای مستقل، همین سیستم 70، 30 را کار می‌کنند. در نقاط دیگر جهان هم به همین صورت عمل می‌شود.
در رابطه با طرح‌های تشویقی مانند آمازون که هر روز یک اپ مجانی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد، شما چه فعالیت‌هایی داشته‌اید؟
آمازون شرایط خاصی دارد و در بازاری رقابت می‌کند که گوگل پلی از آن جلوتر است و باید طرح‌های تشویقی این‌چنینی داشته باشد. ولی ما چون در این زمینه رهبر بازار در ایران هستیم، انرژی‌مان را برای کارهای مهم‌تر مانند خدمات جدیدتر صرف می‌کنیم. ما تقریباً تمام تمرکزمان بر روی محصول است. ما فکر می‌کنیم اگر بتوانیم خدماتی به دولوپرها ارائه دهیم که اپ‌های بهتری تولید کنند، کل مارکت خوشحال‌تر خواهد بود. ببینید اصلاً بحث قیمت نیست. کسی در حال حاضر دغدغه هزار تومان ندارد. با هزار تومان دیگر نمی‌توان چیزی خرید. بحث این است که آن سرویس بهتر باشد. اینکه ما یک اپ را یک روز مجانی بدهیم، آنقدر اثر ندارد تا اینکه بتوانیم فرآیند پرداخت را برای کاربر راحت‌تر کنیم.
در حال حاضر شما فعالیتی در راستای ارتقای کیفیت اپ‌ها دارید؟
ما هر روز ای‌پی‌آی‌های بیشتری را در اختیار کاربران قرار می‌دهیم. به طور مثال امکان پرداخت آنلاین یا پرداخت درون اپ. چند ماه قبل ما بحث پرداخت حق عضویت برای اپلیکیشن‌ها را راه انداختیم. اکثر کارهایی که می‌کنیم، در بحث ای‌پی‌آی‌هایی است که به توسعه‌دهندگان می‌دهیم. ما بیشتر تمرکزمان بر روی محصول بوده است. ولی حالا به هر حال داریم وارد حوزه‌های کارگاه‌های آموزشی یا رخدادهای این‌چنینی می‌شویم. اگر مشکلی پیش نیاید، اواخر امسال برای اولین بار چنین رخدادی را برگزار می‌کنیم. ما یک رخداد 300، 400نفره در ذهن داریم که حالت سمینار یا کارگاه آموزشی داشته باشد. در این رخداد ما آمارهایی را نیز منتشر خواهیم کرد.
ممکن است در رابطه با ماجرای شرکت زن‌دسک به ما اطلاعاتی بدهید؟
ما به دنبال شرکتی می‌گشتیم که بتوانیم خدمات هلپ‌دسک از آنها بگیریم. در آن زمان یک شرکت آمریکایی به نام اسیستلی و یک شرکت دانمارکی به نام زن‌دسک وجود داشتند که چون من در سوئد درس خوانده بودم از شرکت زن‌دسک در دانمارک این خدمات را گرفتیم. پنج، شش ماه از خدمات این شرکت استفاده کردیم، یک روز به ما پیام دادند که شما از ایران هستید و اکانت شما بسته شده است. هرچقدر ما تلاش کردیم که بگوییم شما شرکت آمریکایی نیستید و اروپا چنین محدودیت‌هایی ندارد فایده‌ای نداشت، بعد فهمیدیم که گویا یک شرکت آمریکایی در آن شرکت سرمایه‌گذاری کرده است و شرکت نیز به سانفرانسیسکو منتقل شده است. به همین دلیل قوانین آمریکایی از آن لحظه اعمال می‌شد. هرچقدر هم که اصرار کردیم حداقل اطلاعات کاربران ما را به ما بدهند، فایده نداشت.
خدماتی که زن‌دسک به شما می‌داد تنها به ای‌میل ختم می‌شد؟
زمانی که برای شما ای‌میل می‌آید، می‌توان تعیین کرد هر ای‌میل به کدام فرد ارجاع داده شود. یعنی چه کسی جواب این ای‌میل را بدهد. یا با چه سرعتی ای‌میل‌ها جواب داده شود. هلپ‌دسک خدمات و آمار در اختیار ما قرار می‌داد. در گذشته چندین نفر به طور همزمان در جی‌میل وارد می‌شدند و ای‌میل‌ها را چک می‌کردند. به هر حال با وجودی که ما هزینه این خدمات را با کارت اعتباری می‌پرداختیم آنها خدمات خود را قطع کردند. در حال حاضر نیز نمی‌شود هیچ خدماتی از شرکت‌های آمریکایی گرفت.
در حال حاضر این خدمات را از کجا می‌گیرید؟
ما با یک شرکت هندی کار می‌کنیم. چون شرکت‌های ایرانی خیلی در این حوزه کار نکرده‌اند. سی‌آر‌ام در ایران وجود دارد. ولی سی‌آر‌ام برای ذخیره‌سازی اطلاعات مشتریان است. مثلاً می‌گویند شماره مشتری این بوده است. بدین گونه با آن می‌توان تماس گرفت. ولی سرویس‌هایی که تحت اینترنت و بر مبنای وب باشند، برای ای‌میل و این‌گونه مسائل وجود ندارد.
بیشتر شدن سرعت اینترنت تاثیر مثبتی روی دانلود اپ‌ها داشته است؟
من خبر نداشتم سرعت اینترنت بیشتر شده است. ولی به هر حال ما سعی می‌کنیم از نزدیک‌ترین نقطه به خانه کاربر به آن سرویس دهیم. فرضاً اگر کاربری از طریق پارس‌آنلاین به اینترنت وصل باشد، ما سعی می‌کنیم دیتایی که می‌دهیم در خود پارس‌آنلاین باشد که بتواند با بالاترین سرعت آن را بگیرد. این کاری است که ما اخیراً در حال انجام آن بوده‌ایم. ما با بسیاری از شرکت‌ها در حال مذاکره هستیم و حتی در حال تلاش برای ارائه ترافیک رایگان به کاربران بازار برای دانلود اپ‌ها هستیم.
راجع به عدد برای ما توضیح می‌دهید؟
عدد حدوداً در سال 90 تاسیس شد. اتفاقی که در عدد افتاد، این است که ما در ابتدا روی تبلیغات حساب باز می‌کردیم. ولی دیدیم که وضع فروش بهتر است. در عدد هم تبلیغ‌دهنده موثر است و هم اپلیکیشن‌نویس. اپلیکیشن‌نویس می‌آید و از «عدد» در اپلیکیشن‌اش استفاده می‌کند و تبلیغ، در اپلیکیشن نمایش داده می‌شود. به ازای هر کلیکی که روی تبلیغ می‌شود، مبلغی از حساب تبلیغ‌دهنده کسر و به حساب برنامه‌نویس واریز می‌شود. عدد، هنوز آن‌طور که باید در ایران جا نیفتاده است و اصولاً تبلیغات در ایران عجیب و غریب است. یعنی چون جنس تبلیغات دیجیتال جدید است، شرکت‌ها اصلاً منطقی تصمیم‌گیری نمی‌کنند، یعنی ترجیح می‌دهند بیلبوردی سر میرداماد یا در همت داشته باشند، تا اینکه مثلاً در اپلیکیشن‌های موبایل تبلیغ شوند و خیلی اقتصادی فکر نمی‌کنند. برای همین، هنوز تبلیغات دیجیتال در ایران ضعیف است و روی وب و موبایل جای رشد دارد. متاسفانه اگر مدیر یک شرکت یک بیلبورد را ببیند، حس خیلی بهتری نسبت به دیدن تبلیغش روی اپلیکیشن موبایل خواهد داشت. جدا از اینکه مثلاً شاید هزار برابر بازخوردش بیشتر باشد.
اخیراً تعداد نمایش تبلیغات روی موبایل از دسک‌تاپ‌ها بیشتر شده است و هردو آنها از تلویزیون پیشی گرفته‌اند.
عدد را در تمام اپلیکیشن‌ها به کار می‌برید؟
در حال حاضر بیشتر از 300 اپلیکیشن ایرانی از تبلیغات عدد استفاده می‌کنند.
یعنی بقیه تایید نکردند؟
ما نمی‌توانیم اجبارشان کنیم. خودشان باید کد ما را در برنامه‌شان بگذارند.
الان شرکت‌های بزرگ هم با عدد کار می‌کنند؟
نت برگ، اپش را خیلی روی عدد تبلیغ کرد. چون عدد، رسانه بسیار خوب و در حال حاضر ارزانی برای تبلیغات است، مشتریان جدید و بهتری برای این قضیه می‌آید. مخصوصاً آنهایی که به صورت جدی روی کسب و کارهای آنلاین و تحت موبایل فکر و سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در عدد شما هدفمند بازاریابی می‌کنید یا تصادفی تبلیغات را می‌فرستید؟
ما در عدد به صورت هدفمند تبلیغ می‌کنیم. اگر شما به عنوان تبلیغ‌دهنده روی عدد بروید، می‌توانید تعیین کنید که در چه استانی یا در چه ساعاتی از روز تبلیغ‌تان پخش شود یا مثلاً به ابزارهای گران یا ارزان برسند، حتی اینکه روی چه اپراتوری پخش شود. ولی اینکه بر اساس سلیقه کاربر باشد، یعنی مثلاً روی چه کلیک کرده است، باید بگویم هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم.
آینده را چطور می‌بینید؟ می‌خواهید تجارت اصلی‌تان در آینده چه باشد؟ بازار، دیوار یا عدد؟
من در بلندمدت به هر حال باید یکی را انتخاب کنم. اما اینکه کدامش را انتخاب کنم فعلاً نمی‌دانم.
هر کدام از اینها هنوز بی‌نهایت کار دارد. یعنی هنوز همه‌شان اول راه هستند. کافه بازار هزاران سرویس باید بدهد که هنوز نمی‌دهد. دیوار رشدش خیلی زیاد است و عدد هنوز اول راه است.
آیا مدیریت بازار آسان شده است؟
خیر، آن کسانی هم که به نوعی وارد رقابت با ما شدند، فکر می‌کردند کار خیلی راحتی است. تصور می‌کنند یک ویترین می‌زنید و تمام، اما وقتی کار را شروع می‌کنید متوجه می‌شوید باید به میلیون‌ها نفر سرویس دهید، سرویس‌تان را بهتر کنید و اپی را به کاربر نشان دهید که واقعاً می‌خواهد ببیند.
از اطلاعاتی که در عدد از کاربران می‌گیرید، موقع ثبت‌نام در بازار استفاده می‌کنید؟
نه، اطلاعات دستگاه است. یعنی مثلاً عدد با کافه بازار، ارتباط اطلاعاتی ندارد.
قصد ندارید استفاده کنید. چون الان رایج است؟
همه جا از این اطلاعات استفاده می‌کنند اما ما به آن سطح تکنولوژی و سخت‌افزار و نرم‌افزار نرسیده‌ایم که بتوانیم دیتای خیلی زیادی را برای هر ابزاری که ثبت‌نام می‌کند نگهداری کنیم.
دیوار را خودتان استارت زدید؟
متاسفانه بله.
چرا متاسفانه؟
چون سرمان خیلی شلوغ شده است. دیوار را ما تقریباً سال دوم فعالیت در تعطیلات عید شروع کردیم. می‌خواستیم ابتدا در دانشگاه شریف آن را اجرا کنیم. برای دانشجویانی که می‌خواهند با هم یک کتاب و دوچرخه‌ای و... معاوضه و مبادله کنند، اما وب‌سایت ما آماده نشد. خرداد هم که فصل امتحانات بود، دیگر بی‌خیال قضیه سایت شدیم و رفتیم سراغ یک اپلیکیشن موبایل که عمومی عرضه کنیم. اپلیکیشن را آماده کردیم و دو، سه عدد تبلیغ روی آن گذاشتیم و مشاهده کردیم که کاربران از آن استقبال بسیار خوبی کردند. در حال حاضر روزانه تقریباً 30 هزار آگهی آنجا منتشر می‌شودکه احتمال می‌دهم از نیازمندی‌های همشهری بیشتر باشد.
درآمد دیوار به چه شکلی است؟
فعلاً روی درآمد آن کاری نکرده‌ایم. اما به هر حال اینجا کسب و کار می‌کنیم و باید بتوانیم خرج اینجا را دربیاوریم، در غیر این صورت باید آن را تعطیل کنیم.
شما با شرکت سرآوا رابطه‌ای ندارید؟
سرآوا در شرکت ما سرمایه‌گذاری نکرده است، اما سهم یکی از شرکای خیلی قدیم ما را خریده است.
اپ‌استورها معمولاً در حوزه‌های دیگر هم وارد شده‌اند. هر نوع محتوای دیجیتالی را که می‌توانند وارد کرده‌اند. شما نمی‌خواهید به این سمت بروید؟ در موسیقی، کتاب، فیلم؟
فعلاً در کوتاه‌مدت این برنامه را نداریم. متاسفانه کتاب در ایران خیلی جا نیفتاده است. کتاب فیزیکی هم الان محو شده است چه برسد به دیجیتالی‌اش. در حوزه موسیقی هم، من شخصاً اعتقاد دارم که نمی‌شود کار خیلی جالبی در وضعیت فعلی کرد. برای اینکه سلایق بسیار متفاوت است. شرکت‌هایی که همه سلایق را در سایر جاهای دنیا پوشش می‌دهند، خودشان برای بقا دست و پا می‌زنند.
شاید ما روزی این کار را بکنیم و کتاب را بیاوریم. ولی جزو برنامه‌های جدی ما نیست. شاید به این خاطر که کاربران از ما بخواهند به این کار تن دهیم.
دیدگاه تان را بنویسید