کشورگشایی به سبک هوشمند
اوبر و اوبریفیکیشن
در قرن حاضر تکنولوژی‌های ارتباطی به حدی پیشرفت کرده‌اند که تمام زوایای زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند.
در قرن حاضر تکنولوژی‌های ارتباطی به حدی پیشرفت کرده‌اند که تمام زوایای زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند. این تغییرات در کشور ما نیز در چند سال اخیر بیش از پیش احساس می‌شود. شاید تصور ابتدایی‌ترین حالت تجارت الکترونیک که فروش محصولات به صورت آنلاین است در چند سال پیش برای ایرانیان باورپذیر نبود اما امروز نه‌تنها فروش آنلاین محصولات در کشور ما رونق گرفته است بلکه در دیگر حوزه‌ها نیز تکنولوژی رسوخ کرده و مدل‌های کسب و کارهای سنتی را دگرگون کرده است.
یکی از حوزه‌هایی که در چند سال اخیر بسیار شاهد دگرگونی بوده، حوزه حمل و نقل است. با رشد ضریب نفوذ تلفن‌های هوشمند و اینترنت موبایل، پتانسیل‌های متعددی در این حوزه شکل گرفت که اوبر با استفاده از این فرصت توانست طی هفت سال به یک کمپانی ۵۰ میلیارد‌دلاری تبدیل شود. نکته جالب توجه این است که این شرکت از ابتدای راه‌اندازی تاکنون حتی صاحب یک خودرو نبوده و تنها بستری را برای مسافران و رانندگان فراهم آورده تا آنها بتوانند به راحت‌ترین نحو با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و یکدیگر را بیابند. این شرکت به اندازه‌ای موفق بوده است که عبارت اوبریفیکیشن به معنای استفاده از مدل کسب و کار اوبر و راه‌اندازی کسب و کار مشابه آن در جهان به امری متداول تبدیل شده است. اما اوبر چگونه شکل گرفت؟
اوبر چیست؟
اوبر یک شرکت آمریکایی چندملیتی است که مرکز آن در سانفرانسیسکو واقع شده است. اوبر در واقع یک شرکت شبکه حمل و نقل است که توسعه، بازاریابی و اداره اپلیکیشن موبایل اوبر را بر عهده دارد. این اپلیکیشن به مصرف‌کننده اجازه می‌دهد که درخواست سفر خود را در اپلیکیشن ثبت کند و از طرف دیگر اپلیکیشن این درخواست را به نزدیک‌ترین راننده به کاربر می‌فرستد. نکته جالب در این بین این است که رانندگان اوبر همگی از خودروهای شخصی خود استفاده می‌کنند و راننده تاکسی نیستند. اپلیکیشن اوبر علاوه بر کمک در پیدا کردن راننده و مسافر، هزینه سفر را نیز محاسبه کرده و چون پرداخت به صورت الکترونیکی با کارت‌های اعتباری انجام می‌شود، پس از پرداخت هزینه از سوی مسافر به اوبر، سهم راننده را نیز به صورت اتوماتیک به حساب او واریز می‌کند. از زمان پیدایش اوبر، این شرکت با دولت‌ها و شرکت‌های تاکسیرانی مشکلات بسیاری داشته است. شرکت‌های تاکسیرانی و برخی دولت‌ها معتقد هستند که چون رانندگان اوبر دارای مجوز رانندگی با تاکسی نیستند سفر با آنها می‌تواند خطرناک باشد و خلاف قانون است.
سرمایه‌گذاری
در سال 2009 تراویس کالانیاک و گرت کمپ شرکت اوبر را با نام اولیه «اوبرکب» تاسیس کردند. ایده اولیه آنها این بود که یک فرد بتواند در هر نقطه‌ای که ایستاده است با انتخاب یک گزینه در تلفن هوشمند خود نزدیک‌ترین راننده به خود را پیدا کند. اوبر در همان سال پیدایش خود توانست ۲۰۰ هزار دلار سرمایه اولیه جذب کند و در سال ۲۰۱۰ نیز 25 /1 میلیون دلار سرمایه جذب کرد. در انتهای سال ۲۰۱۰ اوبر 5 /44 میلیون دلار سرمایه جذب کرده بود و نام خود را نیز از اوبرکب به اوبر تغییر داد. نام اوبر در زبان محاوره‌ای آلمانی به معنی عالی و خوب است.
در سال ۲۰۱۳ گوگل‌ونچرز نیز ۲۵۸ میلیون دلار روی اوبر سرمایه‌گذاری کرد. مدل کسب‌وکارهایی که اوبر به وجود آورده بود، به اندازه‌ای چشم‌گیر بود که حتی بایدو (بزرگ‌ترین موتور جست‌وجوی چین) نیز در دسامبر ۲۰۱۴ بر روی اوبر سرمایه‌گذاری کرد که مبلغ آن مشخص نشد. نکته جالب در این سرمایه‌گذاری این بود که اوبر باید از نقشه و موتور جست‌وجوی بایدو در اپلیکیشن خود استفاده می‌کرد. با این کار بایدو می‌توانست استفاده‌کنندگان از سرویس خود را بیشتر کند. شرکت تویوتا نیز در سال ۲۰۱۶ مبلغ نامشخصی را روی اوبر سرمایه‌گذاری کرد تا بتواند خودروهای خود را به صورت لیزینگ به رانندگان اوبر به فروش برساند.
مخالفان
اوبر با وجود رشد روزافزون خود در جهان مخالفان بسیاری نیز پیدا کرده است که در صدر این مخالفان همواره دولت‌ها و شرکت‌های تاکسیرانی و رانندگان تاکسی قرار دارند. این گروه‌ها اعتقاد دارند که رقابت بین تاکسی‌ها و اوبر ناعادلانه است چرا که اوبر مالیات یا هزینه مجوز نمی‌پردازد و به علاوه به دلیل آموزش ندیدن راننده‌ها، نداشتن بیمه و مجوز باعث به خطر افتادن سلامت مسافران می‌شود. در سال ۲۰۱۴ اوبر در برلین توسط دولت آلمان ممنوع شد با این حال این شرکت در دیگر شهرهای آلمان به فعالیت خود ادامه داد. در همان سال اوبر در اسپانیا و دو شهر در هند ممنوع شد. در سال ۲۰۱۵ مدیران اوبر در فرانسه دستگیر شدند. در اواسط سال ۲۰۱۵ اعتراضات گسترده‌ای در آلمان، هند، اسپانیا، کلمبیا، فرانسه، ایتالیا، دانمارک، کانادا، چین و انگلیس شکل گرفت. اوبر همچنان درگیر رسیدگی به مشکلات خود با دولت‌هاست همچنان که هنوز در استرالیا، برزیل و آمریکا با مشکلاتی مواجه است.
نکته قابل توجه در این بین ناتوانی دولت‌ها در مقابله با اوبر است. به دلیل فعالیت اوبر در فضای مجازی و ناتوانی دولت‌ها در مقابله با این شرکت در این فضا، بهترین راه مقابله با این شرکت از طریق شهرداری‌ها بوده است. به علاوه اوبر در برخی موارد سیاست‌های تهاجمی را در برخی شرایط از خود نشان داده است. یکی از این موارد استخدام کارآگاه برای پیدا کردن نقاط ضعف روزنامه‌نگارانی بوده است که از اوبر در رسانه بد گفته بوده‌اند یا با آن مخالفت کرده بودند.
نوآوری و توسعه
در حین توسعه اپلیکیشن اوبر، این شرکت، اتاق فکری طراحی کرد که در آن دانشمندان هسته‌ای، علوم اعصاب محاسباتی و متخصصانی را که بتوانند تقاضا برای خودروهای شخصی را پیش‌بینی کنند و بیشترین حوزه تقاضا را شناسایی کنند دور خود جمع کرد. اوبر طی این چند سال در حوزه‌های بسیاری وارد شده است. در سال ۲۰۱۲ با اوبر گاراژ سعی در جذب رانندگان تاکسی کرد تا بتواند با آنها نیز همکاری کند. در همان سال اوبر اکس را راه انداخت تا کسانی که خودرو مدل بالا ندارند و مدل خودروهای آنها قدیمی است نیز بتوانند مشتری‌های خود را پیدا کنند. در سال ۲۰۱۳ اوبر برای اولین بار امکان حمل و نقل بدون خودرو بلکه با چرخ‌بال را فراهم آورد که هزینه آن برای انتقال از نیویورک به همپتونز، سه هزار دلار بود. در سال ۲۰۱۴ اوبر با راه‌اندازی سرویس اوبرپول امکان کارپولینگ را برای کاربران خود فراهم کرد. کارپولینگ زمانی اتفاق می‌افتد که چند نفر از یک مبدأ به یک مقصد بین‌شهری می‌خواهند بروند و همگی از یک خودرو استفاده می‌کنند.
اوبر فرش نیز در همین سال در شهر سانتامونیکا راه‌اندازی شد که مختص دلیوری غذا بود. در سال ۲۰۱۵ مدیرعامل اوبر تراویس کالانیاک، خواسته خود را مبنی بر ورود خودروهای بدون سرنشین اعلام کرد. در سال ۲۰۱۵ اوبر با همکاری دانشگاه کارنگی ملون، محققان این حوزه را در مرکز تکنولوژی‌های پیشرفته اوبر در پیتسبورگ گرد آورد تا بر روی این تکنولوژی کار شود. اوبر به‌زودی به صورت محدود در اواخر سال میلادی جاری از این تکنولوژی رونمایی خواهد کرد. در سال ۲۰۱۶ اوبر شروع به نقشه‌برداری از خیابان‌های انگلیس کرد تا بتواند بهترین نقاط سوار و پیاده کردن مسافران را شناسایی کند.
سیستم قیمت‌گذاری
سیستم قیمت‌گذاری مسیر طی‌شده همانند تاکسی‌متر تاکسی‌ها عمل می‌کند اما برخلاف تاکسی‌ها پیدا کردن مسافر و محاسبه هزینه به صورت اختصاصی به وسیله اوبر انجام می‌شود و نه از طریق تاکسی یا راننده آن. در برخی شهرها اگر سرعت خودرو بیش از ۱۸ کیلومتر بر ساعت باشد محاسبه هزینه تنها تابعی از مسیر طی‌شده است اما اگر سرعت کمتر از ۱۸ کیلومتر بر ساعت باشد محاسبه هزینه بر اساس زمان نقل و انتقال مسافر خواهد بود. در انتهای مسیر نیز هزینه سفر به طور کامل از کارت اعتباری مسافر کم می‌شود. در سال ۲۰۱۶ اوبر حتی به رانندگان این اجازه را داد که رانندگان علامتی در خودرو خود نصب کنند که اجازه دریافت انعام را نیز به آنها می‌دهد. در سال ۲۰۱۵ اوبر دریافت هزینه به وسیله پول نقد را نیز در شهر حیدرآباد هند شروع کرد. در همان سال اوبر با قراردادی با ایرتل، اپراتور هندی توانست سیستم پرداخت را با کیف پول مجازی ایرتل امکان‌پذیر کند. کاربرانی که از این سرویس استفاده می‌کنند می‌توانند از دیتای شبکه نسل چهارم ایرتل نیز به صورت مجانی بهره‌مند شوند.
اوبر از الگوریتم اتوماتیکی در زمان افزایش تقاضا استفاده می‌کند که به طور خودکار اگر در ناحیه تقاضا برای تاکسی زیاد شود متناسب با آن قیمت‌ها نیز شروع به رشد می‌کند. با این سیستم راننده‌ها نیز ترغیب می‌شوند در زمان شلوغی به مکان‌های شلوغ رفته و مسافران را سوار کنند. با این روش به اندازه کافی خودرو در زمان پرتردد خواهد بود تا مسافران را سوار کنند. این روش در عین حال که خودرو بیشتری در زمان شلوغی فراهم می‌کند میزان تقاضا را نیز در این محل‌ها با افزایش قیمت کاهش می‌دهد. کاربرانی که در این زمان‌ها و مکان‌های مشخص تاکسی سفارش می‌دهند از افزایش قیمت باخبر می‌شوند تا با آگاهی از این افزایش قیمت تاکسی سفارش دهند. اوبر در سال ۲۰۱۳ قصد ثبت این الگوریتم را داشت اما دولت آمریکا به دلیل بدیهی بودن این الگوریتم ثبت آن را رد کرد.
این الگوریتم اغلب با ناراحتی مسافران مواجه شده است و حتی در زمان‌های تعطیلات، هوای بد و حتی بلایای طبیعی با انتقاد مردم مواجه شده است. در شب عید ۲۰۱۱ قیمت‌ها در اوبر با هفت برابر افزایش مواجه شد که عصبانیت شدید کاربران را به دنبال داشت. در زمان گروگانگیری سال ۲۰۱۴ سیدنی نیز اوبر این سیستم را پیاده‌سازی کرد که باعث افزایش قیمت تا چهار برابر شد و اعتراضات گسترده‌ای را به وجود آورد. البته اوبر در ابتدا از این کار دفاع کرد اما پس از آن عذرخواهی کرد و هزینه‌های اضافی دریافت‌شده را به حساب کاربران برگرداند. البته اوبر بارها و بارها در مورد این الگوریتم توضیح داده است و از سیستم سنتی قیمت ثابت تاکسی‌ها نیز انتقاد کرده است. حتی اوبر اعلام کرده است که بدون این الگوریتم نمی‌توانسته است برند خود را تثبیت کند و این تضمینی است که همیشه با فشردن یک دکمه سریع بتوانید تاکسی پیدا کنید. حتی این الگوریتم در یک مورد پژوهشی نیز مورد آزمایش قرار گرفت. در یک کنسرت بسیار شلوغ زمانی که افراد از این کنسرت بیرون آمده بودند و می‌خواستند با اوبر تاکسی بگیرند، اوبر الگوریتم خود را فعال کرد و این الگوریتم کارایی خود را به اثبات رساند.
در حین بیرون آمدن مردم میزان باز کردن اپلیکیشن اوبر تا چهار برابر رسید که با این الگوریتم و افزایش قیمت، میزان تقاضا تنها کمی افزایش یافت. در واقع افزایش قیمت به عنوان یک عامل بازدارنده میزان عرضه و تقاضا را متعادل کرد و در انتها هم اپلیکیشن بر اساس محاسبات تقریبی خود تمام سفرها را به موقع انجام داد. این الگوریتم به قدری بر عرضه و تقاضا تاثیر داشته است که این دو مولفه را دقیقاً هم‌تراز با یکدیگر نگه می‌دارد. با این روش زمان توقف برای تاکسی زیر پنج دقیقه باقی می‌ماند. این سیستم بازده اقتصادی را به دو روش بهبود می‌بخشد:
1- افزایش قیمت باعث جذب راننده‌های بیشتر در زمان شلوغی می‌شود. زمانی که تعداد رانندگان به اندازه تقاضا نیست، با افزایش قیمت تنها آنهایی که واقعاً نیاز به استفاده از این خدمات دارند از آن استفاده خواهند کرد.
2- سیستم افزایش قیمت امری است که در بسیاری از هتل‌ها و هواپیمایی‌ها رخ می‌دهد اما این افزایش قیمت‌ها شفاف نیستند ولی در اوبر این افزایش قیمت با الگوریتم مشخص و شفاف انجام می‌شود.
سیستم امتیازدهی
سیستم امتیازدهی در اپلیکیشن اوبر به مسافران و رانندگان این امکان را می‌دهد که به یکدیگر امتیاز دهند. این سیستم یکی از ستون‌های اصلی این‌گونه اپلیکیشن‌هاست زیرا در واقع کنترل کیفیت را انجام می‌دهد. به این ترتیب اگر راننده‌ای رفتار نامناسب داشته باشد یا خودرو او نامرتب و کثیف باشد امتیاز کمتر می‌گیرد. زمانی که فردی با اوبر تاکسی می‌گیرد نزدیک‌ترین فرد با بیشترین امتیاز برای فرد فرستاده می‌شود لذا رانندگان به شدت به دنبال گرفتن امتیاز بیشتر هستند زیرا مسافران بیشتری را می‌توانند در آینده سوار کنند. همین موضوع در مورد مسافران نیز مصداق دارد. مسافرانی که رفتار درستی با رانندگان نداشته باشند امتیاز کمی از رانندگان دریافت می‌کنند و این افراد مجبور به استفاده از رانندگان با امتیاز کمتر خواهند شد. به این ترتیب حتی می‌توان گفت که اوبر در فرهنگ‌سازی بین مسافران و رانندگان نیز موثر است؛ امری که شاید با حضور پررنگ‌تر اسنپ و TAP30 می‌تواند نمایان‌تر شود.
مزایا
اوبر به کاربران خود قدرت انتخاب بین تاکسی‌ها و دیگر وسایل حمل و نقل را می‌دهد و به راننده‌ها امکان داشتن شغل مستقل و آزاد می‌دهد. کاربران می‌توانند به وسیله اپلیکیشن اوبر خودرویی را که می‌خواهند سوار آن شوند لحظه به لحظه مشاهده کنند. این ویژگی به مسافران این امکان را می‌دهد که تقریب دقیقی از زمان رسیدن خودرو داشته باشند. به علاوه هنگام پرداخت پول هزینه با کارت اعتباری پرداخت می‌شود و رسید تراکنش نیز به ای‌میل فرد فرستاده می‌شود.
مسافر نیاز ندارد که برای گرفتن تاکسی به خیابان بیاید و دست خود را تکان دهد، بلکه تنها با فشردن چند دکمه می‌تواند تاکسی را فرابخواند. به علاوه اوبر تاکسی گرفتن را در محله‌هایی که هنوز آنقدر توسعه نیافته‌اند ساده‌تر می‌کند. به دلیل اینکه تاکسی‌های اوبر نمی‌توانند مسافرانی را که دست تکان می‌دهند سوار کنند میزان سرگردانی آنها در شهر کمتر می‌شود و بسیار پربازده‌تر می‌توانند از سوخت خودرو خود استفاده کنند و استهلاک خودرو آنها کمتر می‌شود. به علاوه این ویژگی به پاکیزگی هوا نیز کمک می‌کند زیرا خودروها بدون هدف حرکت نخواهند کرد. یک موردپژوهی نیز نشان داده است که خودروهای اوبر نسبت به تاکسی‌ها بهتر از ظرفیت خود استفاده می‌کنند. بدین معنا که ساعت کار و میزان مسافت طی‌شده آنها بیشتر از تاکسی‌هاست و بیشتر وقت آنها با مسافران می‌گذرد.
دیدگاه تان را بنویسید