تاریخ انتشار:
سیدحسین مرعشی در گفت‌وگو با تجارت فردا به ارزیابی عملکرد دولت یازدهم می‌پردازد
دولت روحانی ۱۷ می‌گیرد
دو سال پیش در چنین روزهایی جامعه آنقدر در تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری و تدارک جشن پیروزی حسن روحانی بود که این موضوع را به فراموشی سپرد که دولت روحانی چه ویرانه‌ای را تحویل گرفته است. گذشت تنها چند ماه کافی بود که منتقدان دولت روحانی از او بخواهند تا به وعده‌های خود عمل کند.
دو سال پیش در چنین روزهایی جامعه آنقدر در تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری و تدارک جشن پیروزی حسن روحانی بود که این موضوع را به فراموشی سپرد که دولت روحانی چه ویرانه‌ای را تحویل گرفته است. گذشت تنها چند ماه کافی بود که منتقدان دولت روحانی از او بخواهند تا به وعده‌های خود عمل کند. همان زمان بسیاری از حامیان این موضوع را مطرح کردند که باید به دولت فرصت بیشتری داد. به نظر می‌رسد که گذشت دو سال کافی است تا بتوان ارزیابی واقع‌بینانه‌ای داشت. سیدحسین مرعشی عضو حزب کارگزاران و رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر این باور است که دولت در بخش‌هایی موفقیت و در بخش‌هایی ناکامی داشته است. مصاحبه تجارت فردا با مرعشی در ذیل آمده که می‌خوانید.
در حال حاضر دولت آقای روحانی باید دو‌سالگی خود را جشن بگیرد. به نظر می‌رسد که در حال حاضر فرصت مناسبی ایجاد شده است تا بتوان در مورد عملکرد دولت ارزیابی واقع‌بینانه‌تری داشت. تا پیش از این به محض بیان اینکه دولت در چه مواردی ضعف داشته و در چه مواردی نمره قبولی گرفته است، بسیاری موضع‌گیری می‌کردند که بهتر است به دولت فرصت بدهید تا بتواند در برابر کوهی از مشکلات خود را بازیابد و توانایی‌های خود را نشان دهد؟
بله، به هر حال دولت باید فرصت بیشتری پیدا می‌کرد تا بتواند عملکرد خود را نشان بدهد. مهم‌تر اینکه دولت آقای روحانی در شرایط بسیار بدی به قدرت رسید.
با توجه به اینکه دولت دو‌ساله شد به نظر شما چه نمره‌ای می‌توان به دولت داد؟
به نظر من دولت از 20 نمره، 17 می‌گیرد. به هر حال دولت در زمینه‌هایی موفقیت کسب کرده و در برخی از حوزه‌ها ناکامی داشته است.
شما سه نمره از دولت روحانی کم کردید و بر این باورید که دولت نتوانسته است نمره 20 بگیرد. این سه نمره ناکامی را به چه حوزه‌هایی دادید؟
انتظار من از دولت این بود که در حوزه رونق دادن به اقتصاد شجاعت بیشتری داشته باشد. دولت لازم بود با جسارت بیشتری نسبت به اقتصاد راکد و متورم تنه بزند. از سوی دیگر، مساله بیکاری و اشتغال برای خانواده‌ها بسیار جدی شده و دولت باید این معضل را برطرف کند. دولت لازم بود تا با ارائه لایحه‌هایی این معضل را هرچه زودتر حل کند. به هر حال بسیاری از خانواده‌ها با این مشکل روبه‌رو هستند و به این دلیل با بحران مواجه شده‌اند. به همین دلیل من از دولت نمره کم می‌کنم. بخش دیگر که من دولت را در آن حوزه ناموفق می‌دانم، بخش سیاست داخلی است. انتظار ما این بود که دولت در این حوزه از آرمان‌های خود دفاع بیشتری کند و به قولی نسبت به اجرای این آرمان‌ها متعهد بماند. به نظر من دولت با جدیت از مواضع خود دفاع نمی‌کند.
این سخن شما را بسیاری از منتقدان دیگر هم مطرح می‌کنند و بر این باورند که دولت در این حوزه در حال باج دادن به رقبای سیاسی خود است. شما هم این مساله را تایید می‌کنید؟
به نظر من دولت باج نداده است، اما به نظر می‌رسد در برابر مخالفان خود دچار وادادگی شده است. این رویکرد اصلاً با روحیات آقای روحانی سازگاری ندارد. هرچند این نکته را نباید فراموش کنید که مخالفان دولت هم مخالفان سرسختی بوده و در این راستا بسیار قاطع عمل می‌کنند. به نظر من این افراد در دوره آقای خاتمی یاد گرفتند که چگونه مخالفان خود را به ستوه بیاورند. این مخالفان در دوران آقای خاتمی تجربه چندانی نداشتند و نمی‌دانستند که با دولت برخاسته از رای مردم، چگونه باید مخالفت کنند. به عبارت دیگر این افراد تازه‌کار بودند. در این مدت زمان مخالفان کارآزموده شده و از پشتوانه قابل توجهی در حوزه اقتصاد و سیاست برخوردار هستند. وجود این مخالفان کار را بسیار سخت می‌کند. با این حال من بر این باور هستم که دولت می‌توانست در حوزه اقتصاد و سیاست داخلی با اقتدار بیشتری حرکت کند.
منظورتان این است که دولت بستری را فراهم نمی‌کند که احزاب با نشاط بیشتر فعالیت کنند؟
نه، منظور من این نبود. دولت فضا را باز کرده است و احزاب باید خود در این حوزه فعال‌تر شوند.
احتمالاً منظورتان این است که دلواپسان سخنرانی را بر هم می‌زنند و برخی از استانداران و فرمانداران به نوعی در برابر آنها کوتاه می‌آیند؟
به نظر من دولت در عرصه سیاست داخلی تا حدودی بی‌طرف است که باید از این حالت خارج شود و مواضع خود را به صورت صریح و شفاف اعلام کند. دولت باید از اصول مورد قبول خود دفاع کند و در هیچ شرایطی آن را نادیده نگیرد.
به‌طور دقیق منظورتان چه اصولی است که دولت باید از آن دفاع کند؟
منظورم دخالت‌هایی است که بسیاری از نمایندگان مجلس در امور اجرایی کشور می‌کنند. دولت باید تدابیری را در نظر بگیرد تا نمایندگان مجلس از موضع دخالت انصراف داده و همان کار نظارت خود را انجام دهند.
دخالتی که در مورد تعیین استاندار و فرماندار می‌کنند؟
بله، انتظار ما این بود که دولت استاندارهای قاطع‌تر و راسخ‌تری را انتخاب می‌کرد. در برخی از شهرستان‌ها استانداران صلابت کافی را ندارند. انتظار ما این بود که وزرا به نمایندگان اجازه دخالت ندهند. در حال حاضر این اتفاق رخ می‌دهد و نمایندگان به صورت گسترده در امور اجرایی دخالت می‌کنند. شأن بالای مجلس به دلیل دخالت تعدادی از نمایندگان در امور اجرایی مخدوش شده است. به‌گونه‌ای که قدرت و صلابت و جایگاه مجلس به نماینده‌ای تقلیل پیدا می‌کند که در اقلیت مجلس قرار گرفته است. دولت نباید به باج‌خواهی زیاده‌خواهان توجه کند و لازم است با قدرت و صلابت مانع دخالت در امور اجرایی شود.
مهم‌ترین بخش موفقیت دولت که در آن نمره قبولی می‌گیرد از دید شما به عنوان فعال سیاسی چیست؟
دولت آقای روحانی در راستای حل مهم‌ترین چالش ایران، یعنی بحران پرونده هسته‌ای بسیار موفق عمل کرده است. به هر حال در این زمان اندک دولت توانسته موفقیت بزرگی را در این حوزه کسب کند. تمام فعالان سیاسی بر این باور هستند که کشور بیشترین آسیب را از ناحیه سیاست‌های غلط دولت احمدی‌نژاد متحمل شده است. به همین دلیل دولت آقای روحانی تمام هم و غم خود را رفع مشکل هسته‌ای عنوان کرد و در این راستا گام‌های بلندی برداشت.
به نظر شما دولت روحانی توانسته نوع نگاه غرب به ایران را تغییر دهد؟
بله، تلاش‌های آقای روحانی موجب شده فضای بین‌المللی نسبت به ایران تغییر کند. به عبارت دیگر دولت توانست فضای تقابل را به فضای تعامل تغییر دهد و گام‌های نهایی در این راستا در حال برداشته شدن است و به‌زودی ایران مساله هسته‌ای را حل و فصل می‌کند. در زمینه رفع تنش از عرصه سیاست خارجی و حل مساله هسته‌ای کار عظیم و بی‌نظیری را دولت آقای روحانی انجام داد. این واقعیت را باید به رسمیت شناخت که در جهان امروز بدون داشتن روابط مناسب در عرصه بین‌الملل کار اداره کشور بسیار سخت و غیراقتصادی می‌شود. آقای روحانی در شرایطی دولت را تحویل گرفت که بعد از صدور چند قطعنامه علیه ایران توسط شورای امنیت و تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا صادرات کشور به صورت عام و صادرات نفت به صورت خاص محدود شده بود. تحریم‌ها موجب شده بود جابه‌جایی منابع بسیار سخت شود.
به نظر شما دولت آقای روحانی توانسته جایگاه ایران را در نظام بین‌الملل ارتقا بدهد؟
بله، به هر حال شش کشور بزرگ و قدرتمند روبه‌روی ایران نشسته و با علاقه با ایران گفت‌وگو می‌کنند. موضع ایران در این شرایط، موضعی عزت‌مدارانه بوده و این قدرت‌ها جایگاه و حق ایران را به رسمیت شناخته‌اند.
البته شرایط روبه‌روی هم نشستن در دولت پیشین هم مطرح شده بود. به نظر شما مهم‌ترین وجه تمایز این مذاکرات چیست؟
مهم‌ترین وجه افتراق این مذاکرات این است که ایران در شرایط برد-برد با قدرت‌های جهانی مذاکره می‌کند.
به نظر شما سطح شرکت‌کنندگان را می‌توان جزو وجه افتراق‌ها برشمرد. به هر حال سطح اعضای حاضر در مذاکره ارتقا پیدا کرده است؟
موضع مطرح‌شده در این نشست فراتر از سطح شرکت‌کنندگان است. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که در حال حاضر موضع مذاکره تعامل با دولت ایران است در حالی که در دولت پیشین تقابل با ایران بود. موفقیت دولت روحانی در ترمیم موقعیت ایران در فضای بین‌الملل به صورتی درآمده که بسیاری از کشورها برای ایجاد ارتباط با ایران از یکدیگر سبقت گرفته و می‌خواهند روابط نه‌چندان مطلوب گذشته را اصلاح کنند چون متوجه شدند نگاه دولت نسبت به این موضع تغییر کرده است. دولت از نظر من در این بعد به‌گونه‌ای رفتار کرد که می‌توان عظمت آن را با بازپس‌گیری بندرعباس از دست پرتغالی‌ها در دوران شاه‌عباس یا ملی کردن صنعت نفت مقایسه کرد. این دستاورد آنقدر بزرگ است که می‌توان آن را جزو افتخارات بی‌نظیر و بزرگ دولت محسوب کرد.
شما در حالی این موضوع را جزو افتخارات دولت محسوب می‌کنید که بسیاری از منتقدان بارها با تبلیغات گسترده نگرانی خود را نسبت به این موضوع مطرح می‌کنند. به نظر شما این افراد دلواپس چه انگیزه‌ای دارند؟
این دلواپسان همگی انگیزه‌های سیاسی ندارند امکان دارد که این قضاوت‌ها بر اساس ناآگاهی باشد. اگر شما خاطرتان باشد بعد از پذیرش قرارداد گلستان در زمان فتحعلی‌شاه قاجار عده‌ای که همان زمان هم دلواپس بودند، مرتب اعتراض کرده و مرتب فتحعلی‌شاه را نقد می‌کردند که چرا حاضر شده بخشی از خاک ایران را به روسیه واگذار کند. آنها شاه را تشویق کردند که بار دیگر وارد جنگ با روسیه شود. در نهایت جنگ دوم ایران با روسیه شروع شد. وقوع همین جنگ موجب شد قرارداد ترکمانچای منعقد شود. اعتراض عده‌ای دلواپس موضوع جدیدی نیست. عده‌ای وظیفه خود می‌دانند که غیر‌مسوولانه و بدون پذیرش مسوولیت و بر اساس آرمان و احساس خود اظهارنظر کنند. امکان دارد که این افراد احساسات پاکی داشته باشند اما همین احساسات پاک در نهایت موجب می‌شود که کشور آسیب ببیند، چون بر اساس عقلانیت و محاسبات منطقی صورت نگرفته است.
احساس تکلیف دلواپسان مرزهای گسترده‌ای پیدا کرده و صدا و سیما با مستندسازی کل مذاکرات صورت‌گرفته برای پرونده هسته‌ای را زیر سوال می‌برد. این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید با توجه به اینکه صدا و سیما باید رسالت ملی بودن خود را حفظ کند و همچنان در راستای منافع ملی حرکت کند؟
به هر حال فرقی ندارد که این افرا دلواپس کجا هستند، این افراد هرکجا که هستند مرتب در حال نق زدن هستند چون منافع آنها به این صورت تامین می‌شود.
به نظر من دولت در عرصه سیاست داخلی تا حدودی بی‌طرف است که باید از این حالت خارج شود و مواضع خود را به صورت صریح و شفاف اعلام کند.
شما به منافع اشاره کردید. این افراد به دنبال نق زدن و اعتراض کردن چه منافعی را به دست می‌آورند؟
در حال حاضر یک فردی پیدا شده که مسوولیت خرابکاری گذشته را قبول کرده و در حال حل مشکلات است. به همین دلیل این افراد نق نمی‌زنند. وقتی فردی مسوول نباشد امکان دارد که سخنانی را از سر خودخواهی بزند. در حالی که آقای روحانی با مشقت تلاش می‌کند باری را از روی دوش کشور بردارد. این افراد نق می‌زنند در حالی که از منافع تلاش‌های ریاست جمهوری در راستای حل مشکل بهره‌مند می‌شوند به هر حال این افراد جزیی از این ملت بزرگ محسوب می‌شوند. این افراد با نق زدن و اعتراض کردن آینده سیاسی خود را تامین می‌کنند. این دوستان بد نیست که این موضوع را به یاد داشته باشند که در دوره‌ای که آقای جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود چطور حاضر بودند در کنفرانس بغداد همه نوع امتیازی را بدهند تا تحریم‌های نفتی و بانک مرکزی برداشته شود. با این حال نتوانستند کاری انجام بدهند. با این حال در روز سوم خرداد 92 امتیازاتی را دادند و همان زمان آقای جلیلی وارد ایران شدند تا حداقل تبلیغاتی برای آقای جلیلی شود تا در انتخابات ریاست جمهوری برگ برنده‌ای داشته باشند. جالب اینجاست که این دوستان تبلیغات گسترده‌ای انجام دادند که این کار همزمان با فتح خرمشهر رخ
داده و دستاورد بزرگی حاصل شده است. تلاش این افراد این بود که آقای جلیلی را به دنبال این پیروزی رئیس‌جمهور کنند. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که این دوستان خود مسبب این شرایط بودند و نتوانستند مشکل را حل کنند. به همین دلیل حق دارند که نق بزنند. هرچند مساله مهم این است که این دستاورد بزرگ زیر نظر مقام معظم رهبری در حال اجراست به همین دلیل نق زدن این افراد اهمیت چندانی ندارد.
برخی از دلواپسان این دغدغه را مطرح کردند که کشور تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد هسته‌ای گذاشته است؟
تمام تخم‌مرغ‌ها در سبد هسته‌ای هست. این موضوع جدیدی نیست. دولت تلاش کرد تا تبعات این موضوع به حداقل برسد. در این صورت آسیبی متوجه کشور نمی‌شود.
بهتر است که ارزیابی ما منصفانه باشد و تمام جنبه‌ها و حوزه‌ها را تحت پوشش قرار دهد. به نظر شما دولت در بخش اقتصاد، موفقیتی کسب کرده است؟
دولت آقای روحانی به بی‌انضباطی مالی پایان داده و مانع دست‌اندازی دولت به منابع بانکی و صندوق ذخیره ارزی شده است. دولت پیشین در کنترل نقدینگی و حفظ استقلال بانک مرکزی موفقیتی نداشت. به همین دلیل دولت این مهم را در دستور کار قرار داد و توانست در کنترل نقدینگی و مهار تورم موفق باشد که من این موفقیت را بسیار بزرگ می‌دانم.
شما در حالی دولت را در حوزه اقتصاد موفق می‌دانید که همین افراد دلواپس گران شدن قیمت بنزین بوده و بدتر اینکه ایستادن مردم در صف دریافت سبد کالا را تحقیرآمیز دانسته و دلیل متقن برای شکست دولت در حوزه اقتصاد برمی‌شمارند؟
به نظر من اصل تصمیم دولت برای حذف یارانه درست بوده و باید زودتر این کار انجام می‌شد. البته انتظار ما این بود که دولت در این حوزه اطلاع‌رسانی دقیق‌تری انجام دهد. بهتر بود که دولت بیان بهتری داشته باشد. ضعف دولت این بود که با اطلاع‌رسانی نامناسب نتوانست افکار عمومی را قانع کند. اگر توضیح کافی به مردم داده می‌شد که تداوم اجرای طرح تحول سلامت نیازمند این است که دولت یارانه بنزین را قطع کند به‌طور قطع مردم با این موضوع موافقت می‌کردند. مشکل زمانی پدیدار شد که نتوانست این کار را به صورت دقیق تفهیم کند.
بسیاری بر این باور هستند که ضعف اطلاع‌رسانی دولت بسیار مشهود است. شما در این مورد چه نظری دارید، به نظر شما دولت در این حوزه نمره قبولی می‌گیرد؟
نه، همه مردم می‌دانند که رسانه‌ای همچون صدا و سیما با دولت همراهی نمی‌کند. البته این به این معنا نیست که منتقدان بخواهند ضعف‌های دولت در حوزه اطلاع‌رسانی را نادیده بگیرند. ضعف دولت در این حوزه بسیار مشهود بوده و دولت باید اقدامات جدی را برای رفع این نقاط ضعف در دستور کار قرار بدهد.
از طرح تحول سلامت به عنوان یک دستاورد بزرگ دولت یازدهم یاد می‌شود. به نظر شما این طرح چه نقاط قوتی دارد و چه آسیب‌هایی آن را تهدید می‌کند؟
دولت باید مراقبت لازم را اعمال کند تا در درازمدت بستری را فراهم نکند تا دولت بزرگ شود کمااینکه تمام تلاش ما این بوده که دولت بزرگ نشود و به قولی کوچک، فرز و چالاک شود.
شما چه راهکاری را تعیین می‌کنید که دولت به موازات اجرای این طرح بزرگ نشود؟
به نظر من بحث خرید خدمت از بخش خصوصی را باید به صورت جدی در دستور کار قرار داد. اگر خرید خدمات از بخش خصوصی جدی گرفته نشود دولت ناچار خواهد بود که نیرو اضافه کند و در نتیجه دولت بزرگ خواهد شد. از سوی دیگر شما نباید شرایطی را فراهم کنید که بیمه‌ها تضعیف شوند بلکه باید تدابیری را در نظر بگیرید که بیمه‌ها نقش بیشتری پیدا کنند. در حالی که دولت در حال حاضر آنقدر بزرگ شده که خود جایگزین بیمه‌ها شده است. این مسائل، آفت اصلی طرح تحول سلامت محسوب می‌شود که باید نسبت به آن مراقبت کافی اعمال شود. به نظر می‌رسد در حال حاضر بیمه‌ها نقش بسیار کمرنگی پیدا کرده‌اند که باید این نقش تقویت شود.
به هر حال تامین بودجه طرح تحول سلامت این نگرانی را ایجاد کرده که این طرح بیش از پیش به بودجه دولت و قیمت نفت وابسته شود. شما این موضوع را قبول دارید؟
به هر حال در کوتاه‌مدت دولت چاره‌ای جز وابستگی به قیمت نفت ندارد اما در درازمدت می‌تواند با اصلاح نظام بیمه‌ای شرایطی را ایجاد کند تا این ساختار اصلاح شده و بیمه‌ها پای کار بیایند.
فکر می‌کنید نقطه قوت بودجه ارائه‌شده از سوی دولت روحانی نسبت به دولت احمدی‌نژاد چیست؟
کار مهم دولت افزایش پرداخت‌های عمرانی بود. در حالی که این موضوع در دولت قبل مشاهده نمی‌شد. هرچند سایر موارد همچون بودجه‌های قبل بود و بیشتر یک انضباط مالی در بودجه دولت روحانی مشاهده می‌شود.
یکی از شعارهای دولت روحانی ارتقای جایگاه زنان در مدیریت کشور و بانشاط کردن فضای دانشگاه است. به نظر شما دولت روحانی توانسته به این ایده‌آل‌ها دست پیدا کند؟
به نظر می‌رسد که شرایط بهتر شده هرچند در این زمینه قول‌های زیادی داده شده است که جامعه در انتظار تحقق آن به سر می‌برد.
اگر قرار باشد دولت یک اولویت را در سال جدید دنبال کند، به نظر شما چه اولویتی را مدنظر قرار بدهد؟
به نظر من باید شرایط را برای انتخابات رقابتی فراهم کند.
ارزیابی شما از انتخابات مجلس دهم و آرایش آن چیست؟
نمی‌توان ارزیابی دقیقی داشت. اگر شرایط فراهم شود به نظر من اکثریت مجلس را نیروهای میانه‌رو در اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در اختیار خواهند گرفت.
دیدگاه تان را بنویسید