همیشه در متن

سرنوشت برای او این‌گونه رقم خورده که همیشه در متن باشد. فرقی ندارد که کاندیدای سکانداری ساختمان سپهبد قرنی باشد یا اینکه قرار باشد به وضعیت سازمان میراث فرهنگی سروسامانی بدهد. او به همان میزانی که سکوت کرده و از ورود به عرصه رسانه‌ها پرهیز دارد، همواره در تیررس رسانه‌ها قرار می‌گیرد. هر اظهارنظری که از سوی محمدعلی نجفی صورت می‌گیرد تبدیل به یک بمب رسانه‌ای می‌شود. یک روز پس از رای عدم اعتماد به فرجی‌دانا به عنوان سرپرست وزارت علوم انتخاب شد و همان زمان تنها یک موضع‌گیری کوتاه انجام داد که آتش به خرمن اصولگرایان زد و آن جمله معروف این بود، خودم کاندیدای وزارت علوم هستم! بیان همین جمله کوتاه کافی بود تا اصولگرایان بار دیگر موضع‌گیری کنند. آنها خود نیز می‌دانند که عقب‌نشینی در کار نیست. به همان میزانی که اصولگرایان بر واهی بودن خبر 3000 بورسیه غیرقانونی تاکید داشتند، دولتیان همان مواضع را بار دیگر تکرار کردند. کار به جایی رسید که نجفی با قاطعیت از تداوم راه نرفته فرجی‌دانا خبر داد و اعلام کرد که با قاطعیت موضوع بورسیه‌های غیرقانونی را پیگیری می‌کند و آن را به سرانجام می‌رساند.

وزارتخانه‌ای جنجالی

هنوز مدت زمان زیادی باقی ‌مانده تا حسن روحانی بخواهد وزیر وزارتخانه جنجالی خود را معرفی کند اما به نظر می‌رسد با توجه به شروع سال تحصیلی دانشگاه‌ها این کار زودتر از سه ماه انجام شود. این دغدغه که چه کسی قرار است پرچم بر زمین ‌مانده فرجی‌دانا را بلند کند، به مهم‌ترین دل‌مشغولی جبهه اصولگرایان تبدیل شده است. آنها خود نیز می‌دانند که احتمال معرفی نجفی به عنوان وزیر در حد صفر است اما اگر حسن روحانی بخواهد آنها را در شرایط آچمز‌شده قرار بدهد و نجفی یا فردی با سوابقی مشابه را معرفی کند مجلس باید چه کار کند؟ روایت استیضاح فرجی‌دانا نشان داد که انشقاق جدی در بین فراکسیون رهروان ولایت ایجاد شده است. تلاش فراکسیون اصولگرایان به هر حال نتیجه داد و آنها توانستند تعدادی از اعضای فراکسیون رهروان را با خود همراه کنند و یک فراکسیون بی‌نام و نشان را در مورد وزارت علوم شکل دهند که تنها هدفش تعیین گزینه وزارت علوم است. این فراکسیون آنقدر خود را قدرتمند می‌داند که در مصاحبه‌های متعدد، حسن روحانی را خطاب قرار داده و این پیغام را به گوش او رساندند که گزینه‌های زیادی در درون کمیسیون آموزش و تحقیقات وجود دارند که می‌توانند، وزارت علوم را مدیریت کنند! نسخه‌ای که مجلسیان برای دولتیان در مورد وزارت علوم پیچیدند نشان داد که میزان حساسیت هردو گروه، در مورد گزینه وزارت علوم یکسان است.

باز هم شوکی دیگر

اتفاقات یک سال گذشته بستری را فراهم کرد که جامعه از شنیدن انتصاب محمدعلی نجفی به عنوان سرپرست وزارت علوم شوکه شود. بسیاری گمان می‌کردند این بار حسن روحانی ملاحظات بیشتری را در این انتخاب خود به کار بگیرد اما معرفی محمدعلی نجفی، نشان داد که دولت بیدی نیست که با این بادها بلرزد. بارها این سوال مطرح‌ شده که چرا مجلسیان تا این اندازه نسبت به محمدعلی نجفی موضع دارند. یک سال قبل در 22 مردادماه بود که نجفی نتوانست از مجلس برای وزارت آموزش و پرورش رای اعتماد بگیرد. تاریخ به یاد دارد که چه جنجالی، به دنبال معرفی تکنوکرات آرام کابینه به منظور تصدی وزارت آموزش و پرورش صورت گرفت. همان زمانی که او به عنوان کاندیدای وزارت آموزش و پرورش معرفی شد حرف‌وحدیث‌های متعدد بار دیگر مطرح شد. البته بسیاری این سخنان را جدی نمی‌گرفتند. ارزیابی جو مجلس نشان می‌داد که محمدعلی نجفی می‌تواند از مجلس رای اعتماد بگیرد اما در روز موعود برخلاف تمام پیش‌بینی‌های صورت گرفته، نماینده‌ها خلاف وعده عمل کردند.نطق‌های نمایندگان مخالف هم در نوع خود شنیدنی بود. نمایندگان مخالف توصیف کروبی به عنوان فردی شجاع توسط نجفی، مخالفت با تغییر نام میدان آیت‌الله حق‌شناس به 9 دی، فعالیت در ستاد انتخاباتی کروبی، سر‌کشی به خانواده‌های آسیب‌دیده بعد از حوادث 88 به همراه خانم م.الف را جزو اتهامات او ذکر کردند. نجفی در پاسخ به این اتهامات، سر‌کشی به خانواده‌های آسیب‌دیده بعد از انتخابات را مصوبه شورای شهر دانست و تصریح کرد که او و خانم ابتکار به هیچ وجه کار خلافی انجام ندادند. از سوی دیگر حفظ حرمت آیت‌الله حق‌شناس را عامل مخالفت خود با تغییر نام این میدان ذکر کرد. با این حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نجفی نتوانست در برابر مخالفان قد علم کرده و آنها را اقناع کند و همین موجب شد که او تنها با اختلاف یک رای از مجموع ۲۸۴ رای (۱۴۲ رای مثبت، ۱۳۳ رای منفی، ۹ رای ممتنع) از راهیابی به ساختمان قرنی محروم شود.

بازهم مرداد

مرداد برای مرد متولد ماه دی، نقطه عطف محسوب می‌شود. محمدعلی نجفی تمام تحولات یک سال گذشته زندگی خود را در مردادماه تجربه کرده است. اگر 29 مرداد به عنوان سرپرست وزارت علوم معرفی شد، درست یک سال قبل در 22 مردادماه نتوانست از مجلس برای وزارت آموزش و پرورش رای اعتماد بگیرد. تکنوکرات 63‌ساله همان زمانی که از راهیابی به وزارت آموزش و پرورش بازماند، ماموریتی دیگر یافت. بنا بر حکم جدید می‌بایست هر چه زودتر به میراث فرهنگی می‌رفت تا در قامت ریاست سازمان میراث فرهنگی به وضعیت آشفته این سازمان سروسامان دهد. تکنوکرات ساکن ساختمان آزادی زودتر از آنچه تصور می‌شد با سازمان میراث فرهنگی وداع کرد و بهانه این استعفا وضعیت جسمانی عنوان شد. استعفای محمدعلی نجفی که به دلیل عدم توفیق در سروسامان دادن به وضعیت سازمان و اختلاف‌نظر با مدیران میانی رخ داد، به فرصتی برای اصولگرایان تبدیل شد تا دولت را آماج تندترین انتقادات خود قرار دهند. اصولگرایان با زیر سوال بردن انتخاب محمدعلی نجفی به عنوان دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی، دولت را متهم کردند که در حال باج دادن به رفقای خویش است.

سخن آخر

هنوز مشخص نیست که چه سرنوشتی در انتظار محمدعلی نجفی است. تکنوکرات آرام لیسانس خود را در رشته ریاضی از دانشگاه آریامهر سابق گرفت و همزمان با پیروزی انقلاب تحصیلات تکمیلی خود را در رشته ریاضی دانشگاه ام‌آی‌تی ناتمام گذاشت و ضمن اکتفا به مدرک کارشناسی ارشد به ایران بازگشت. او از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ در دولت‌های دکتر باهنر، مهدوی‌کنی و مهندس موسوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ در دولت‌های موسوی و هاشمی‌رفسنجانی وزیر آموزش و پرورش و در دولت اول خاتمی رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. در انتخابات شورای شهر تهران سال 86 به همراه معصومه ابتکار موفق به کسب رای مردم تهران شد. به عقیده برخی نمایندگان مجلس محمدعلی نجفی به دلیل فعالیت‌های انتخاباتی در سال 88 در دایره افرادی قرار می‌گیرد که فاقد صلاحیت برای تصدی مسوولیت محسوب می‌شود. البته حسن روحانی نشان داده که اعتقادی به این نظر افراطی‌ها ندارد. هنوز مشخص نیست که آینده بستر چه تحولاتی برای این تکنوکرات آرام است. آیا محمدعلی نجفی خواهد توانست داستان بورسیه‌های غیرقانونی را پیگیری کند. آیا او توان این را خواهد داشت که حق دانشجویان ستاره‌دار و استادان اخراجی را اعاده کند و بستری را فراهم کند تا دانشگاه همچنان بانشاط و امیدوار باقی بماند.