همه چیز تیره نیست

آینده روابط تجاری بریتانیا پس از خروج از اتحادیه اروپا مبهم است. این یک فرآیند بی‌سابقه است بنابراین نمی‌توان نشانه‌هایی در مورد کارکرد آن را در جاهای دیگر پیدا کرد. یکی از امکان‌های موجود کشوری است که الگوهای تجاری آن به خاطر ورود بریتانیا به جامعه اقتصادی اروپا (EEC) در سال 1973 دستخوش تحول و آشفتگی زیادی شد: کشور نیوزیلند درست به همان شکل که برگزیت یا خروج بریتانیا از اتحادیه می‌تواند به معنای پایان دسترسی این کشور به بازار و احد باشد، برنتری یا ورود بریتانیا به جامعه اقتصادی اروپا به دسترسی ترجیحی نیوزیلند به سرزمین مادری خاتمه داد. در سال 1961 که بریتانیا برای اولین بار تصمیم پیوستن به جامعه اقتصادی اروپا را اعلام کرد تقریباً نیمی از صادرات نیوزیلند به بریتانیا صورت می‌گرفت. اکنون سهم صادرات بریتانیا به اتحادیه اروپا تقریباً به همان نسبت است.

در آن زمان کیث هولیوک نخست‌وزیر نیوزیلند به همتای بریتانیایی‌اش‌ هارولد مک‌‌میلان هشدار داد بدون اقدام حمایتی از صادرات نیوزیلند نابود خواهد شد. پس از چند سال مذاکرات در سال 1971 پیمانی منعقد شد که در آن دو طرف درباره تعرفه صادرات کره، پنیر و گوشت گوسفند از نیوزیلند به بریتانیا به مدت پنج سال به توافق رسیدند. این توافق فرآیند جدایی نیوزیلند از بریتانیا را تسهیل کرد. به همین ترتیب، ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا اکنون امیدوار است در مورد پیمانی (هرچند با زمان کوتاه‌تر) با اتحادیه اروپا به توافق برسد تا خروج آن کشور از اتحادیه آسان‌تر شود.

روابط جدید تجاری می‌تواند تا حدی ضرر ناشی از فقدان دسترسی‌های ترجیحی را جبران کند. نیوزیلند در سال 1965 یک پیمان تجاری با استرالیا منعقد کرد و توانست صادرات کالاهای تولیدی‌اش را تقویت کند. همزمان سهم تجارت این کشور با آمریکا و ژاپن افزایش یافت و نیوزیلند توانست به بازار گوشت گاو آنها وارد شود. در نهایت، هنگامی که در سال 1973 بریتانیا رسماً به جامعه اقتصادی اروپا پیوست فقط 25 درصد از صادرات نیوزیلند را جذب می‌کرد (که اکنون به سه درصد رسیده است). به دنبال آن نیوزیلند توانست به قراردادهای تجاری بیشتر از جمله با چین و کره جنوبی وارد شود. دولت خانم ترزا می امیدوار است بتواند با کشورهای غیراتحادیه اروپا از جمله نیوزیلند روابط تجاری برقرار کند. البته پیمان‌های تجاری مستلزم نوعی کوتاه آمدن است. در دهه 1950 اکثر صادرات کره نیوزیلند به مقصد بریتانیا بود. حمایت‌گرایی شدید در کشورهای ثروتمند به آن معنا بود که هیچ بازار دیگری نمی‌توانست جایگزین آن شود. در نتیجه مذاکره‌کنندگان نیوزیلند مجبور شدند نرخ کره را تغییر دهند تا بتوانند راه را برای ورود سایر کالاها به جامعه اقتصادی اروپا باز کنند. مذاکره‌کنندگان بریتانیایی نیز با گزینه‌های دشوار زیادی مواجه خواهند شد. به عنوان مثال عقد پیمان تجارت آ‌زاد با نیوزیلند راه را برای صادرات بریتانیا باز می‌کند اما رقابت از جانب نیوزیلند تولیدکنندگان بریتانیایی گوشت گوسفند را تحت فشار قرار خواهد داد. به همین ترتیب کشورهایی مانند هند و استرالیا ممکن است در قبال حرکت آزادانه کالاها و خدمات از بریتانیا بخواهند مقررات مهاجرتی آسان‌تری برای آنها وضع کند. از آنجا که مهاجرت یکی از دغدغه‌های اصلی رای‌دهندگان به برگزیت بود چنین امری برای ‌آنها ناخوشایند خواهد بود.

اما شرایط بریتانیا و نیوزیلند از برخی جهات متفاوت هستند. در سال‌های اخیر اقتصاد بریتانیا رشد سریعی را در اروپا داشت اما دهه 1970 دوران سختی برای نیوزیلند بود. ورود بریتانیا به جامعه اقتصادی اروپا تنها یکی از ضربه‌‌هایی بود که به نیوزیلند وارد شد. تکانه نفتی، تلاطم بهای کالاهای تجاری و افزایش حمایت‌گرایی در کشورهای ثروتمند باعث شد نیوزیلند به رکود و واپس‌گرایی کشیده شود. دوران آزادسازی در دهه 1980 اقتصاد این کشور را در وضعیت بهتری قرار داد.

علاوه بر این، نیوزیلند روابط تجاری نزدیک‌تری با همسایگان برقرار کرد. چین، استرالیا و سایر اعضای گروه همکاری‌های اقتصادی آسیا-‌اقیانوسیه که در سال 1992 تشکیل شد هم‌اکنون مقصد 72 درصد از صادرات نیوزیلند هستند. اما پیوند با همسایگان دقیقاً همان چیزی است که بریتانیا از دست می‌دهد بنابراین بریتانیا به روابط با کشورهای دوردست نیاز دارد. تاریخ نشان می‌دهد هرچه فاصله کشورها از یکدیگر بیشتر باشد تجارت بین آنها کمتر می‌شود. شاید فناوری بتواند از وخامت اوضاع بکاهد اما نخواهد توانست کاهش دسترسی بریتانیا به بازارهای همسایه را جبران کند.

عوامل کوچک دیگری نیز هستند که ممکن است جایگاه بریتانیا در مذاکرات را تضعیف کنند. نیوزیلند می‌توانست بر روی احساس گناهی که به بریتانیا دست می‌داد حساب کند. خاطرات جنگ جهانی دوم هنوز تازه بودند. سربازان نیوزیلندی در کنار بریتانیایی‌ها جنگیدند و کشاورزان نیوزیلند غذای جبهه‌ها را تامین می‌کردند. در مقابل، هیچ کشوری در اتحادیه اروپا با بریتانیا احساس همدلی زیادی ندارد. و وقتی وزرای خانم می درباره جنگ صحبت می‌کنند تاثیر صحبت‌‌های آنها مخرب‌تر است.
منبع:‌اکونومیست