رونق در انتظار صادرات فرش دستباف

فرش دستباف طی 10‌ماه گذشته از رشد مناسبی برخوردار بوده است و همان‌طور که آمار و ارقام هم نشان می‌دهد، وضعیت به گونه‌ای در حال پیشرفت است که رشد 20‌درصدی را به لحاظ ارزشی در صادرات فرش دستباف ایرانی به دنیا شاهد هستیم.

در این میان باید به این نکته توجه داشت که یکی از عوامل رشد صادرات فرش دستباف در این مدت، برداشته شدن تحریم ورود فرش دستباف ایرانی به آمریکاست؛ چراکه آمریکا سال‌ها فرش ایرانی را تحریم کرده بود و این هنر-صنعت اصیل ایرانی اجازه ورود به خاک این کشور از مبدأ ایران را نداشت.

بنابراین از وقتی که تحریم‌ها برداشته شده، بالای 60 میلیون دلار و حدود 70 میلیون دلار فرش از ایران به آمریکا صادر شده است. به هر حال این موضوع می‌تواند علت عمده این افزایش صادرات باشد.

در عین حال، باید به این نکته توجه داشت که افزایش صادرات فرش دستباف ایرانی، این پیام را دارد که به هر حال اگر روابط ما با کشورهای دیگر دنیا خوب باشد، در صادرات تمامی کالاها به خصوص فرش دستباف موثر است. در این میان برخی انتقادهایی نسبت به کیفیت صادرات فرش صادراتی ایرانی به آمریکا مطرح می‌کنند، اما باید به این نکته توجه داشت، به آمریکا همه نوع فرش دستباف صادر می‌شود که کیفیت پایین و بالا را دربر می‌گیرد؛ ولی اکنون به دلیل اینکه به تازگی بازار این کشور به روی فرش‌های ایرانی گشوده شده، ممکن است کیفیت در سطوح متفاوتی ارائه شود.

از سوی دیگر، بیشتر کیفیت صادراتی فرش دستباف ایرانی به آمریکا را فرش‌های باکیفیت پایین تشکیل می‌دهد، چراکه این فرش‌ها نیز در این کشور، بازار دارد؛ بنابراین باید گفت صادرات بستگی به کشش و تقاضای بازار دارد و در این کشور هم، مهم است که طالب چه جنس‌هایی باشد.

به هر حال، صادرکنندگان با بررسی بازار هدف، کالا به این کشور می‌فرستند و اگر احساس کنند که جنس با کیفیت بالا، خریدار بیشتری دارد، آن را صادر می‌کنند و اگر فرش با کیفیت متوسط و پایین خریدار بیشتری داشته باشد، حتماً بازار صادراتی آن فرش‌ها رونق خواهد یافت.

به هر حال به نظر می‌رسد که کیفیت فرش صادراتی مهم نیست و میزان حجم آن حائز اهمیت است. در این میان برخی می‌گویند صادرات فرش کهنه به بازارهای هدف صادراتی از جمله آمریکا، لطمه می‌زند، در حالی که فرش‌های کهنه و دست‌دوم از قدیم ارزش بیشتری داشته است و عموماً هر چقدر که فرش کهنه‌تر بود، به عنوان فرش صادراتی مطرح می‌شد و یکی از محاسن آن هم این است که فرش، پاخورده و کهنه شود تا بهتر و

ارزشمندتر باشد.

در عین حال باید به این نکته توجه داشت که بازار اروپا و آمریکا بهترین طالب فرش دستباف ایرانی هستند. چند سالی است که فرش‌های سابیده و پاره را به هم وصل می‌کنند و شبیه تکه‌دوزی‌های قدیم یا فرش خیلی سابیده، آن را اصلاح کرده و به عنوان یک فرش جدید، روانه بازارهای هدف می‌کنند؛ البته قبل از صادرات، این فرش‌ها رنگ می‌شود و رنگ‌های خاصی هم دارد که تقریباً یک کار جدید به شمار می‌رود و مشتریان زیادی هم دارد.

اکنون این نوع فرش‌ها در آمریکا مد شده است و صادرات آن هم رونق دارد، بنابراین مانعی ندارد و بر اساس خواست بازار صادر می‌شود و ممکن است بعد از چند سال از مد بیفتد. جای نگرانی ندارد. این در حالی است که تبلیغات فرش دستباف در آمریکا صورت نمی‌گیرد، در حالی که در تمام دنیا، برای همه کالاها تبلیغات صورت می‌گیرد تا بتوانند کالای خود را به فروش برسانند؛ پس تبلیغات نقش اول را در تجارت و فروش دارد و ما نیز این نقطه‌ضعف را داریم که بازار جدیدی که برای ما باز شده، بدون تبلیغات در سطح گسترده و خوب صورت نمی‌گیرد.

بخشی به این برمی‌گردد که دولت باید این تبلیغات را انجام دهد؛ چراکه هزینه سنگین است و بخش خصوصی قادر نیست در آن وارد شود. در این میان فرش‌فروشی که در بازار هدف حضور دارد، در همان محدوده خود می‌تواند تبلیغات برای اسم و برند خود داشته باشد ولی تبلیغات در سطح کلان، نیاز به هزینه بسیار دارد، همان‌طور که سوئیس برای ساعت خود تبلیغ می‌کند و این را یک افتخار می‌داند که تولیدکننده برتر ساعت است.

بنابراین باید در سطح کلان، تبلیغات خوبی در دنیا برای فرش دستباف داشته باشیم تا این هنر را به کشورهای جهان بشناسانیم و این کار عمدتاً از تشکیلات و سازمان خاصی برخوردار است و بودجه خوبی می‌خواهد؛ این در حالی است که بخشی از این تبلیغات باید واقعاً با نظر سازمان ملی فرش انجام شود؛ درحالی‌که هم‌اکنون، این نقطه‌ضعف فرش ایران است که بعد از برداشتن تحریم، که نسل جدید و جوان آمریکا روی کار آمده‌اند، اطلاع چندانی از فرش ایرانی ندارند و طرح و رنگ و نقشه‌های ایرانی را نمی‌شناسند پس نیاز است که بیشتر تبلیغ صورت گیرد.

بعد از آمریکا دو دسته کشورها و بازارهای سنتی داریم که عمدتاً در اروپا، آلمان، ایتالیا، انگلیس و فرانسه هستند که بازارهای قدیمی فرش دستباف ایرانی به شمار می‌روند و در کنار آن، یکسری بازارهای جدید مثل ژاپن، آسیای میانه و خاور دور داریم و حتی در چند سال اخیر نیز در بازار چین که خودش تولیدکننده بود هم، فرش ایرانی بازار و طالب دارد و همکاران صادرکننده تلاش می‌کنند در این بازار نیز خوب ظاهر شوند.

البته باید توجه داشت که اولاً بازار چین نیز احتیاج به تبلیغات خوبی دارد و هم بخش عظیم و بزرگی از افراد پولدار در این کشور هستند که فرش‌های با کیفیت بالا و زیبا را خریدارند و الان به عنوان مثال تابلوفرش‌های ایرانی آنجا خیلی خواهان پیدا کرده است.

بنابراین بازار چین نیز مشتری خاص خود را دارد و شرایط خوبی را پیش روی این کالای ایرانی قرار داده است؛ به همین دلیل صادرکنندگان در آنجا تلاش می‌کنند و سفارت ما نیز آنجا فعال است و بخش بازرگانی سفارت هم با تاجران ایرانی هماهنگ هستند و کمک به بازاریابی در آنجا می‌کنند؛ چراکه چین کشور بزرگی است و هر شهر و قسمتی از آن، سلیقه خاص خود را دارند و با رفت‌وآمدها و با بازاریابی‌ها، باید هر یک از آنها را شناخت و صادرات را صورت داد.

به هرحال چین بازار جدیدی است که می‌توان در آینده نسبت به آن خوش‌بین بود. تولید ما هم هم‌اکنون کافی است و به علت اینکه سال‌هاست از سوی آمریکا تحریم بودیم و بازار اروپا هم با رکود اقتصادی مواجه بود، اکنون راه باز شده است.

کشورهای عربی نیز با این بحران روبه‌رو بودند و بهار عربی و جنگ‌ها نیز در آن اثر گذاشته بود و همین امر سبب ‌شد تقاضا در یکی از بازارهای خوب ما نیز که کشورهای عربی هستند، کم شده است و از نظر داخل نیز حضور فرش ماشینی جای فرش دستباف را گرفته بود، بنابراین باید تبلیغات وسیعی صورت گیرد تا بتوان وضعیت خوبی را برای این کالا رقم زد.

در این میان البته اگر بازار خوبی پیدا کنیم، تولید فرش افزایش می‌یابد و جای نگرانی نیست که اگر بتوانیم بازارهای فرش را فعال کنیم و برای آنها نیز بازاریابی صورت گیرد، پاسخگوی نیاز خواهد بود.

سیاستگذاری‌ها در تولید فرش دستباف نیز باید مورد توجه قرار گیرد، یک نکته این است که فرش ایرانی خود به خود تنوع دارد و هر یک از مراکز تولید فرش دستباف ایران، سلیقه و طرح و رنگ و ایده‌های خاص خود را دارد؛ ولی باید به تدریج وقتی پای تجار به کشورهای هدف باز می‌شود، خود به خود فرش‌هایی که مورد تقاضای بازارها هست، تولید ‌شود.