چرخش به شرق
راهکارهای پیمان بلفاست برای حل درگیری‌های جهان چیست؟
کرملین ادعا کرده است که شرکت‌های روسی در جست‌وجوی فرصت به چین نگاه می‌کنند. این چرخش به شرق، از زمان حمله تمام‌عیار مسکو به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ فوریت بیشتری پیدا کرده است. به گزارش ایسنا، سال گذشته، دو پل از روی رود آمور باز شدند، رودی که مشخص‌کننده مرز بین روسیه و چین است. در دیداری هم که در مارس ۲۰۲۳ رخ داد، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین قول دادند که همکاری اقتصادی را، به‌عنوان بخشی از شراکت «بدون محدودیت» این دو کشور عمیق‌تر کنند. اما واقعاً دست یاری که چین از زمان شروع جنگ اوکراین به‌سوی روسیه دراز کرده است، تا چه حد باز است؟ ارزیابی واقعیت چرخش به شرق روسیه آسان نیست. سال گذشته، کرملین داده‌های تجاری‌اش را محرمانه و کار را برای رصد حمایت چین از روسیه سخت کرد. حلاجی داده‌های گمرکی چین حالا تنها راه برای فهمیدن این است که چه چیزی تجارت می‌شود (یا نمی‌شود). این داده‌ها، قاچاق را دربر نمی‌گیرند و ممکن است ناقص باشند، اما به اندازه کافی قابل اتکا هستند که تصویر کلی را ارائه کنند: به نظر می‌رسد چین نسبت به افزایش تجارت با روسیه محتاط است. برخلاف باور معمول، مسکو چیز زیادی برای ارائه به چین ندارد. چین در حال خرید نفت و گاز روسیه با تخفیف بالا نیست و مجموعه‌ای متنوع از ارائه‌کنندگان انرژی می‌خواهد. به عبارت دیگر، چرخش پرطمطراق روسیه به سمت چین، احتمالاً آنقدر که پوتین و شی ادعا می‌کنند، موفق نیست.
سهم کشورهای عربی و آفریقایی در سودان
شدت درگیری‌های خونین در سودان با ادامه‌دار شدن تنش میان ارتش و نیروهای واکنش سریع نگرانی‌ها را در میان کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس تشدید کرده است؛ کشورهایی که به دنبال بهره‌برداری از منابع سرشار سودان در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. به گزارش هم‌میهن، موقعیت جغرافیایی سودان که از شمال شرق در همسایگی دریای سرخ قرار گرفته، آن را به کشوری مهم برای دسترسی به جنوب صحرای آفریقا، مسیرهای تجارت جهانی و زنجیره تامین از طریق تنگه باب‌المندب تبدیل کرده است. کشورهای عربی حاشیه خیلج‌فارس تاکنون با سرمایه‌گذاری در برقراری امنیت دسترسی به مواد غذایی و دیگر منابع این کشور نفوذ خود را در سودان گسترش داده‌اند. از میان این کشورها، امارات متحده عربی و عربستان سعودی، نفوذ بیشتری در سودان پیدا کرده‌اند. این موضوع به‌ویژه از زمان سقوط حکومت 30ساله عمر البشیر، رئیس‌جمهور سودان در سال 2019 قابل توجه بوده است. از آن زمان تاکنون، ریاض و به‌خصوص ابوظبی تلاش‌های بسیاری را برای افزایش نفوذ خود در این کشور به‌کار گرفته‌اند. اواخر سال گذشته، توافقنامه‌ای به ارزش شش میلیارد دلار میان ژنرال‌های ارتش سودان و دو شرکت اماراتی برای ساخت بندر ابو امامه در سواحل دریای سرخ امضا شد. از آنجا که امارات متحده عربی تلاش می‌کند دایره نفوذ خود را در سودان گسترده‌تر کند و شبکه‌ای از پایگاه‌های استراتژیک مرزی بسازد، پروژه بندر ابوامامه بخشی از گام حیاتی و استراتژیک ابوظبی در دریای سرخ و آفریقا به شمار می‌رود. جهاد ماشامون، پژوهشگر سودانی و تحلیلگر سیاسی امور سودان در دریای سرخ به الجزیره می‌گوید: «کنترل بنادر دریای سرخ برای امارات متحده عربی امری مهم است. امارات می‌خواهد منافع اقتصادی و سیاسی خود در دریای سرخ را تا مرکز و غرب آفریقا گسترش دهد.» به گفته آندریاس کریگ، استادیار دپارتمان تحقیقات دفاعی در دانشگاه کینگز کالج لندن، امارات منتظر است تا ببیند تحولات سیاسی خارطوم به کدام سمت تغییر جهت می‌دهد. کریگ درباره ژنرال‌های ارتش سودان و شبه‌نظامیان واکنش سریع به الجزیره می‌گوید: «اماراتی‌ها طی چند سال گذشته به‌گونه‌ای عمل کرده‌اند که هم البرهان را حمایت کنند و هم حمدتی (محمد حمدان دقلو) را. آنها حالا به این نتیجه رسیده‌اند که این سیاست خوبی نیست چون در نتیجه حمایت‌هایشان، هر دو طرف آنقدر قوی شده‌اند که حالا با یکدیگر رقابت می‌کنند.»
راهکارهای پیمان بلفاست برای حل درگیری‌های جهان
دلایل بسیاری برای جشن بیست‌وپنجمین سالگرد انعقاد پیمان جمعه نیک یا پیمان بلفاست وجود دارد. این پیمان که سال 1998 امضا شد یک چارچوب سیاسی را فراهم کرده که خشونت را به‌طور قابل توجهی در بخش‌هایی از انگلستان که در سه دهه قبل از آن به‌وقوع جنگ داخلی نزدیک شده بود، کاهش داده است. به گزارش اعتماد آنلاین، بعضی از موارد موفقیت‌آمیز این توافقنامه مختص ایرلند شمالی است. اما موارد دیگر آن کاربردهای گسترده‌تری دارند و می‌توان از آنها برای حل درگیری‌ها در دیگر نقاط جهان استفاده کرد؛ حتی در جنگ روسیه و اوکراین. مهم‌ترین درس پیمان بلفاست این است که دیپلماسی فقط زمانی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد که دیگر ابزارها کاربردی نداشته باشند. مارگارت تاچر، جان میجر و تونی‌بلر، نخست‌وزیرانی که تا اواخر دهه 90 میلادی پشت‌سرهم روی کار آمدند، زمینه را برای دیپلماسی بیشتر فراهم کردند. این امر نیازمند دو مساله بود: اول اینکه انگلستان نیروهای امنیتی را به میزان کافی فراهم کرد تا جلودار آن دسته از افرادی شوند که در ایرلند شمالی با اعمال خشونت به دنبال کسب قدرت بودند. نمی‌توان جلوی خشونتی را گرفت که زندگی را مختل می‌کند اما می‌توان اجازه داد که واقعیت‌های سیاسی را شکل دهد. در عین حال، مقامات بریتانیایی مواضع سرسختانه خود را با تمایل به برقراری دیالوگ سیاسی علیه خشونت ترکیب کردند. درحالی‌که در میانه این مذاکرات هیچ حزبی در ایرلند شمالی نتوانست به خواسته‌های خود دست پیدا کند، هر جناحی توانست به بخشی از اهدافش دست پیدا کند و بیش از هر جناح دیگری امیدوار باشد که برای رسیدن به آنها تلاش کند. متقاعد کردن بازیگران اصلی برای رسیدن به این نقطه، جایی که (هر چقدر هم تمایل نداشته باشند) پذیرش سازش را اجتناب‌ناپذیر بداند، نیازی اساسی برای حرکت به سمت حل بحران بود. علاوه بر آن مقامات آمریکایی، بریتانیایی و ایرلندی و بالاتر از همه جرج میچل، رهبر سابق اکثریت در مجلس سنای آمریکا که ریاست این مذاکرات را بر عهده داشت، در برابر خواسته‌های خود متواضعانه رفتار کردند. آنها به‌دنبال حل تمام مشکلات ایرلند شمالی نبودند. بلکه از پرداختن به مسائل «وضعیت نهایی» اجتناب کردند که مهم‌ترین آن این بود که آیا ایرلند شمالی در بریتانیا باقی خواهد ماند یا روزی به بخشی از ایرلند متحد تبدیل خواهد شد. این توافقنامه تا آنجا پیش رفت که توانست قواعد اساسی را برای تشکیل ایرلندی متحد، پایه‌ریزی کند. تمایل برای اجتناب از سوال‌های سخت درباره وضعیت تایوان و روابط آن با چین، امکان عادی‌سازی روابط چین و ایالات متحده را فراهم کرده و به نیم‌قرن حفظ صلح در تایوان کمک کرده است. این موضوع یک نکته بزرگ‌تر را برجسته می‌کند: برای برقراری صلح باید اهدافی را پذیرفت که کمی کمتر از صلح کامل باشند.
پیشنهاد انستیتو خاورمیانه به دولت آمریکا
ماروین وین بائوم، مدیر برنامه افغانستان در انستیتو خاورمیانه، گفته است: از زمانی که طالبان در آگوست 2021 قدرت را در افغانستان به‌دست گرفته‌اند، مدت زیادی می‌گذرد بنابراین زمان به اندازه کافی گذشته است تا بتوانیم به نتایجی در مورد چگونگی حکومت رژیم طالبان و گزینه‌های سیاستی این رژیم برسیم. به گزارش ایرنا، کاملاً واضح به نظر می‌رسد که رژیم طالبان ایده برپایی یک نظم سیاسی کثرت‌گرایانه را که به منظور ارائه نمایندگی به طیف وسیعی از بازیگران سیاسی افغانستان است، رد می‌کند. به نظر می‌رسد امارت اسلامی مصمم است که همان سیاست‌های اجتماعی محدودکننده‌ای را اعمال کند که در زمان به‌قدرت رسیدن طالبان در دوران گذشته بین سال‌های 1996-2001 اجرا شد. رژیم طالبان همچنین بر تمایل خود برای میزبانی از سازمان‌های تروریستی که برای گسترش شورش به کشورهای منطقه و در آرزوی حملات جهانی هستند، پایبند است و با وجود ممنوعیت رسمی، انتظار می‌رود دولت فعلی طالبان به تولید و قاچاق بیشتر و عرضه جهانی هروئین ادامه دهد. همین سیاست‌ها اصلی‌ترین انتقادات ایالات‌متحده و جامعه بین‌المللی از رژیم طالبان را تشکیل می‌دهد. این کشورها در تلاش برای تاثیرگذاری بر رفتار طالبان، تحریم‌ها و ممنوعیت‌های مختلفی را اعمال کرده‌اند که نفی به‌رسمیت شناختن سیاسی رژیم طالبان از برجسته‌ترین آنهاست. موفقیت آنها بر این فرض استوار است که دولت طالبان را می‌توان با ترکیب درستی از تهدیدها و انگیزه‌ها تحت تاثیر قرار داد. اما اقداماتی که برای منزوی کردن و مجازات طالبان انجام شده است، نشان داده که تحریم‌ها یک شکست آشکار بوده و حتی گاهی اوقات نتیجه معکوس داشته است. تحریم‌ها به‌طور متناقض اجرا شده یا کنار گذاشته شده یا نادیده گرفته شده‌اند. با این حال، با توجه به اشتیاق طالبان برای به‌رسمیت شناخته شدن در عرصه بین‌المللی و با توجه به تمایل آنها به دریافت کمک‌های مالی، توسعه‌ای و بشردوستانه، این احتمال وجود داشت که رژیم طالبان در سیاست‌های خود تجدیدنظر کند. از آنجا که رهبران طالبان ابتدا خود را فرمانده و رهبر یک جنبش شورشی می‌دانستند و حالا مجبور به پذیرش مسوولیت‌های اداره کشور فقیری نظیر افغانستان شدند، انتظار می‌رفت که در برابر فشارهای بین‌المللی تسلیم شوند.
بایدن ادامه می‌دهد
هفته گذشته جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا رسماً اعلام کرد در انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد خواهد بود تا برای دور دوم دولتش رقابت کند. ایلنا گزارش می‌دهد که اولین واکنش‌ها به اعلام حضور دوباره او، چندان گرم نبود. بسیاری به دلایل مختلف، احساسات منفی مختلف را در واکنش به اعلام تصمیم بایدن ابراز کردند: ناراحتی، نگرانی، سردرگمی، ابهام و حتی خشم. نظرسنجی‌هایی بازنشر شدند که نظر نه‌چندان مثبت بدنه رای‌دهنده به دموکرات‌ها را نشان می‌دادند. همزمان فهرست‌هایی از گزینه‌های جایگزین هم بررسی شدند. ترکیب اینها اما اوضاع کارزار بایدن را چندان منفی نشان نمی‌دهد. رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، البته به دلایل مختلف برای گروه‌های مختلف نامطلوب است، اما به نظر می‌رسد در نهایت این عدم تمایل آنقدر نیست که لااقل در مرحله مقدماتی به تصمیم معناداری تبدیل شود و به نظر می‌رسد بایدن ادامه می‌دهد.
♦♦♦
ایسنا: فولکر پرتس، فرستاده سازمان ملل به سودان، اعلام کرد که فرمانده ارتش و فرمانده نیروهای واکنش سریع با اعزام نمایندگانی برای برگزاری مذاکرات به‌منظور پایان درگیری‌ها موافقت کردند. وی گفت: مذاکرات در ابتدا بر رسیدن به آتش‌بس باثبات با نظارت ناظران داخلی و بین‌المللی متمرکز خواهد بود. مسائل لجستیک مذاکرات هنوز در دست بررسی است.
ایرنا: پس از پیوستن رسمی فنلاند به ناتو، رسانه‌های این کشور اعلام کردند که فنلاند و آمریکا در حال انعقاد توافق نظامی هستند که به واشنگتن اجازه می‌دهد نیروها و تسلیحاتش را در خاک فنلاند مستقر کند.
فارس: الکساندر سیرسکی، فرمانده نیروی زمینی اوکراین، مدعی شد که ضدحملات ارتش این کشور، نیروهای روسیه را وادار به خروج از برخی مواضع در شهر راهبردی باخموت کرده است. وی با اشاره به شرایط دشوار و پیچیده نبرد در جبهه باخموت در شرق اوکراین، مدعی شد که کی‌یف با ضدحملاتی که تدارک دیده، نیروهای روسیه را مجبور کرده تا بخشی از مواضع خود در این شهر را ترک کنند.
شرق آنلاین: رجب طیب اردوغان که بعد از انتشار گزارش‌هایی درباره بیمار شدنش تمام رویدادهای انتخاباتی را لغو کرد، برای نخستین‌بار هفته گذشته در انظار عمومی ظاهر شد.
تسنیم: فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق، در نشست اردن درباره سوریه گفت: «ما می‌دانیم در عراق چیزی خطرناک‌تر از تروریسم و تضعیف اقتدار حکومت نیست، بنابراین بر ما واجب است به تثبیت ارکان کشورهای برادر که به دلیل تعدد جناح‌ها و تداخل آنها و درگیری اراده‌ها و ایدئولوژی رنج می‌برند، کمک کنیم.»
ایلنا: اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا نوشت: دولت‌های جو بایدن و یون سوک یول، در دیدار رسمی در واشنگتن به مناسبت هفتادمین سالگرد اتحاد ایالات متحده و کره جنوبی، مستقیم به مساله‌ای فوری پرداختند که بیشترین احتمال را برای ایجاد شکاف در این اتحاد دارد و آن استفاده از سلاح‌های هسته‌ای است.
ایرنا: یک رسانه لبنانی از ایجاد یک خط ارتباطی غیرمستقیم میان عربستان سعودی و حزب‌الله لبنان از طریق طرف سوم خبر داده است.
ایسنا: ولادیـمیـر پـوتیـن، رئیس‌جمهوری روسیه با تاکید بر اینکه شرکای سابق روسیه با سرعتی دیوانه‌وار قوانین بین‌المللی و کانال‌های ارتباطی را تخریب کرده‌اند، گفت که مسکو از به اصطلاح «قوانین ابداعی و تحمیل‌شده» از سوی «کشورهای خاص» تبعیت نخواهد کرد.
♦♦♦
توریسم امارات و دیپلماسی
شرق نوشت: شیخ محمد بن‌راشد، حاکم دوبی و معاون رئیس امارات با هدف توسعه گردشگری در دوبی کنفرانس مارکت سفر عربی را افتتاح کرده است. او با هدف جذب ۴۰ میلیون گردشگر از سراسر جهان این کنفرانس را برگزار کرده است. امارات پس از دوران پاندمی به فکر ترمیم خسارات واردشده به صنعت توریسم در طول سه سال شیوع کرونا افتاد و این اقدام را یک ارتقا در عرصه دیپلماسی نیز می‌داند. توسعه خدمات فرودگاهی و میزبانی و در کنارش برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های مختلف از جمله اقداماتی است که اماراتی‌ها برای پیشرفت صنعت توریسم خود انجام می‌دهند.
تاکید عراق بر افزایش مبادلات تجاری با سوریه
اعتماد نوشت: وزیر بازرگانی عراق در سفر رسمی به سوریه بر اهتمام بغداد به گسترش روابط تجاری و اقتصادی با دمشق تاکید کرد. وزارت بازرگانی عراق طی بیانیه‌ای گفت که «اثیر الغریری»، وزیر بازرگانی عراق در راس یک هیات بلندپایه برای شرکت در یازدهمین دوره نشست کمیسیون مشترک عراق و سوریه به این کشور سفر کرد. این هیات متشکل از رئیس سازمان ملی سرمایه‌گذاری، نماینده وزارت صنعت، نماینده وزارت منابع آبی و مدیرکل اداره روابط اقتصادی خارجی و سایر مدیران وزارتخانه‌های مختلف است. الغریری بر توجه عراق به تحکیم روابط و تامین منافع مشترک با سوریه تاکید کرد.
نخست‌وزیر در انتصابات بی‌بی‌سی دخالت نکند
هم‌میهن نوشت: احزاب مخالف دولت در بریتانیا فشار را بر نخست‌وزیر بیشتر کرده‌اند تا مانع دخالت او در انتصابات شبکه خبری بی‌بی‌سی شوند. انتصاب رفقا و محافظه‌کاران نزدیک به نخست‌وزیران باعث بروز انتقادات شدید شده است. رسانه‌های آمریکایی همچنان مشغول تحلیل و ارزیابی نامزدی رسمی بایدن برای انتخابات ۲۰۲۴ هستند و در کنارش به مسائل اوکراین، سودان و البته ورشکستگی یک بانک دیگر هم می‌پردازند. استعفای مدیرعامل بی‌بی‌سی زیر فشار پرونده نحوه پیوستن او به این شبکه خبری بزرگ و دولتی در بریتانیا حواشی به بار آورده که در نهایت باعث فشار بر نخست‌وزیر شده است.
رایزنی‌های عمیق چین و اسرائیل
ایسنا نوشت: منابع رسانه‌ای از پیشرفت در مذاکرات میان چین و رژیم صهیونیستی با هدف دستیابی به توافق «تجارت آزاد» میان دو طرف و احتمال امضای این توافق طی سال جاری میلادی خبر دادند. خبرگزاری فلسطینی «سما» نوشت: «اسرائیل در مذاکرات خود با چین برای امضای توافق تجارت آزاد میان دو طرف پیشرفت کرده است و در همین راستا، تل‌آویو اخیراً یکسری جلسات اعلام‌نشده و غیرعلنی را با چین برگزار کرده است تا دو طرف مهیای امضای این توافقنامه شوند.» روزنامه اسرائیلی «گلوبس» هم نوشت: «ماه مارس دور جدیدی از مذاکرات مستقیم میان نمایندگان دولت‌های چین و اسرائیل در تل‌آویو برگزار شد.»