سامانه‌های تسلیحاتی
پهپادهای قاتل در اوکراین و آینده تسلیحات
بیش از 50 سال قبل برای اولین‌بار در جنگ ویتنام از سلاح‌های دقیق استفاده شد. از آن زمان به بعد نیروهای نظامی در پی دستیابی به دقت و تخریب بالا بودند و هزینه این‌گونه تسلیحات به‌شدت بالا رفت. گلوله‌های توپ آمریکایی مجهز به جی‌پی‌اس زمانی 100 هزار دلار هزینه داشتند. هزینه بالای سلاح‌های هوشمند باعث شد آنها کمیاب باشند. به همین دلیل سلاح‌های هوشمند کشورهای اروپایی در سال 2011 در لیبی به اتمام رسید. اسرائیل هم که ابایی از تخریب گسترده ندارد و می‌خواهد ذخایر اسلحه متعارفش را مصرف کند به بمباران کور غزه روی آورده است. اما اگر دقت و فراوانی در این سلاح‌ها با هم ترکیب شوند چه خواهد شد؟
این پرسش برای اولین‌بار در تاریخ جنگ‌افزارها در میدان‌های اوکراین پاسخ داده می‌شود. پهپادهای دید اول (EPV) در خطوط مقدم رشدی قارچ‌گونه داشته‌اند. آنها هواپیماهایی کوچک، ارزان و حامل مواد منفجره هستند که از الگو‌های مصرفی الهام گرفته‌اند و زندگی سربازان را بیش از پیش خطرناک کرده‌اند. این پهپادها از روزنه‌های کوچک به برجک تانک یا پناهگاه‌های زیرزمینی وارد می‌شوند. آنها می‌توانند در آسمان پرسه بزنند و قبل از شکار صید آن را تعقیب کنند. این پهپادها خسارات سنگینی به پیاده‌نظام و تسلیحات وارد می‌کنند.
جنگ باعث شد پهپادهای دید اول و سلاح‌های دریایی مشابه آنها توسعه یابند. فقط در ماه ژانویه سه هزار حمله با پهپاد انجام شد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در هفته گذشته «نیروی سامانه‌های غیرانسانی» را راه‌اندازی کرد که به جنگ‌افزارهای پهپادی اختصاص دارد. اوکراین در سال 2024 بین یک تا دو میلیون پهپاد می‌سازد. این تعداد معادل شمار گلوله‌های توپی است که جمهوریخواهان کنگره از آن دریغ کرده‌اند.
پهپاد یک سلاح شگفت‌آور نیست اما به این خاطر اهمیت دارد که روند بزرگ حرکت به سمت سلاح‌های کوچک، ارزان و یک‌بارمصرف؛ افزایش استفاده از فناوری‌های مصرفی و حرکت به سمت خودمختاری تسلیحات در میدان جنگ را به همراه می‌آورد. به همین دلیل فناوری پهپادی به سرعت از ارتش‌ها به گروه‌های شبه‌نظامی، تروریست‌ها و جنایتکاران منتقل خواهد شد. این روند هم بودجه مجتمع‌های صنعتی نظامی و هم وضعیت صنایع الکترونیک مصرفی را بهبود می‌بخشد.
پهپادهای دید اول بسیار ساده‌اند. آنها نسل بعدی کوادکوپترهای مسابقه‌ای هستند که با قطعات در دسترس و با هزینه چندصد دلار ساخته می‌شدند. پهپادهای دید اول برد کوتاهی دارند، مهمات اندکی حمل می‌کنند و در آب‌وهوای بد از کار می‌افتند، به همین دلیل نمیتوانند جای توپخانه را بگیرند اما باز هم خسارت زیادی به بار می‌آورند. به عنوان مثال، پهپادهای اوکراینی پاییز گذشته ظرف یک هفته موفق شدند 75 تانک و 101 توپخانه بزرگ روسی را منهدم کنند. روسیه نیز پهپادهای دید اول خودش را دارد و از آنها علیه پناهگاه‌ها، سنگرها و سربازان استفاده می‌کند. به خاطر همین پهپادهاست که هر دو طرف نمیتوانند به راحتی به حمله تهاجمی دست بزنند.
رشد تصاعدی شمار پهپادهای اوکراینی و روسی به روند دیگری اشاره دارد. آنها عمدتاً از فناوری‌های مصرفی استفاده می‌کنند که به راحتی در دسترس‌اند. حتی در کشور میانمار که در آن شورشیان نیروهای دولتی را شکست دادند افراد می‌توانند با چاپگرهای سه‌بعدی قطعات هواپیما را در کارگاه‌های کوچک بسازند و سرهم کنند. متاسفانه گروه‌های جنایتکار و تروریست‌ها از این قافله عقب نمی‌مانند. بنابراین تسلیحات دقیق به وفور در دسترس خواهند بود. حوثی‌های یمن از کیت هدایت بر روی موشک‌های ضدکشتی استفاده و کشتی‌های تجاری را در دریای سرخ تهدید می‌کنند. وجود انواع پهپادهای دوربرد و موشک‌های بالستیک می‌تواند اثرات ژئوپولیتیک بزرگی ایجاد کند که بسیار بیشتر از هزینه‌ها هستند. حتی اگر هزینه کیت‌ها بهای این نوع تسلیحات را بالا ببرد باید انتظار کاهش هزینه‌ها را داشته باشیم. دلیل این کاهش را باید در صنایع الکترونیکی مصرفی پیدا کرد که نوآوری‌ها در آن با سرعتی چشمگیر اتفاق می‌افتند و قابلیت‌ها در هر چرخه محصول بیشتر می‌شوند. این امر هم از نظر اخلاقی مشکل دارد و هم باعث می‌شود محصولات قبلی به سرعت منسوخ شوند. بنابراین نمی‌توان تسلیحات جدید را به سرعت آزمایش کرد در حالی که این آزمایش طبق کنوانسیون ژنو و مقررات کشورهای غربی ضرورت دارد.
نوآوری می‌تواند به خودمختاری تسلیحات بینجامد. در حال حاضر، کمبود خلبان ماهر و اثرات ترافیکی استفاده از پهپادهای دید اول را محدود می‌کند. شلوغی ترافیک ارتباط بین پهپاد و راهبر را قطع می‌کند. روسیه و اوکراین برای رفع این مشکلات بر روی سامانه‌های ناوبری و تشخیص هدف خودمختار کار می‌کنند. هوش مصنوعی از سال‌ها قبل در پهپادهای غیرنظامی موجود بود و به سرعت هم پیشرفت می‌کند.
گلوله‌های دوربرد و موشک‌های کروز از چندین سال قبل از درجه‌ای از خودمختاری برخوردار بوده‌اند. بخش نوآورانه آن است که ریزتراشه‌ها و نرم‌افزارهای ارزان‌قیمت در داخل میلیون‌ها گلوله کوتاه‌برد نصب می‌شوند که میدان جنگ را پر می‌کنند. هر طرف که در جنگ اوکراین زودتر به تسلیحات خودمختار برسد بزرگی -هرچند کوتاه‌مدت- به دست می‌آورد که شرط لازم برای موفقیت‌های بیشتر خواهد بود.
کشورهای غربی دیر متوجه این پیشرفت‌ها شده‌اند. سلاح‌های ساده و ارزان نمیتوانند جای سکوهای پیشرفته را بگیرند اما مکمل آنها خواهند بود. پنتاگون با تاخیر برنامه رپلیکاتور (Replicator) را آغاز کرده است تا هزاران پهپاد و گلوله ارزان‌قیمتی را بسازد که نیروی نظامی بزرگ چین را هدف می‌گیرند. اروپا هم عقب مانده است. وزیران و ژنرال‌های این قاره عقیده دارند که تا پایان این دهه یک جنگ بزرگ دیگر در اروپا اتفاق می‌افتد. در این صورت لازم است که سرمایه‌گذاری بر روی پهپادها به سرعت افزایش یابد. علاوه بر این، فراوانی پهپادها فراوانی سامانه‌های دفاعی را ضروری می‌کند. سامانه‌هایی که هم در میدان جنگ و هم در شهرها در زمان صلح کاربرد دارند.
پهپادهای هوشمند این سوال را پیش می‌آورند که چگونه ارتش‌ها می‌توانند جنگ را آغاز کنند و کنترل میدان را در دست گیرند. با افزایش پهپادها این امکان وجود دارد که لشکری از آنها را با هم هماهنگ کرد. در این حالت انسان‌ها نمیتوانند وظیفه و ماموریت آنها را درک و پایش کنند چه رسد به اینکه به آنها فرمان دهند.
آمریکا و متحدانش باید برای جهانی آماده شوند که در آن قابلیت‌های نظامی به سرعت گسترده می‌شوند. آسمان اوکراین مملو از تسلیحاتی می‌شود که دقت و توان آتش را با هم ترکیب می‌کنند و این باید یک هشدار باشد. پهپادهای شکارچی و قاتل با تولید انبوه توازن بین انسان و فناوری را در جنگ برهم می‌زنند.
