فاجعه بعدی
چرا سیاستمداران مخاطرات خیلی دور را نادیده می‌گیرند؟
آمادگی یکی از مواردی است که دولت‌ها باید همواره برای آن تلاش کنند. در سال 1993 اکونومیست به جهانیان گفت که آسمان را تماشا کنند. در آن زمان، دانش بشر از سیارک‌هایی که ممکن بود به زمین برخورد کنند، به طرز اسفباری اندک بود. اثرات سیارک‌های بزرگ می‌تواند مانند جنگ‌های هسته‌ای یا فوران آتشفشان‌های عظیم، آب و هوا را کاملاً دگرگون کند. اگر یکی با این کار محصولات چندساله در سراسر جهان را خراب کند، بخش قابل توجهی از جمعیت زمین را از بین می‌برد. این‌گونه پیشامدها یقیناً بسیار بعید است. اما با در نظر گرفتن عواقب آن، این حس آماری باعث شد تا دریابیم که آیا تاثیرگذاری بر روی اجرام بوده است یا خیر، و در آن زمان هیچ‌کس برای جست‌وجو کردن به خودش زحمت نمی‌داد.
برخورد سیارکی احتمالاً نمونه‌ای استثنائی از جهل جهان بود، اما غیرعادی نبود. حوادث با تاثیر زیاد و احتمال کم در زندگی یک امر مسلم هستند. افراد به‌شخصه به دنبال محافظت از سوی دولت‌ها یا بیمه‌کنندگان درصورتی که استطاعت آن را داشته باشند، هستند. بشریت، دست‌کم به‌عنوان نمایندگان دولت‌های جهان نشان می‌دهد که در عوض ترجیح می‌دهد آن را نادیده بگیرد تا زمانی که مجبور به نشان دادن واکنش باشد- حتی وقتی که هزینه آینده‌نگری آن بسیار کم باشد. این مقوله سلب مسوولیت و خیانت به آینده است.
کووید 19 یک مثال غم‌انگیز را ارائه می‌کند. ویروس‌شناسان، متخصصان بیماری‌های واگیردار و بوم‌شناسان برای چندین دهه خطرات بیماری‌های مشابه به آنفلوآنزا را که از طریق حیوانات وحشی منتشر می‌شود، هشدار داده‌اند. اما هنگامی‌که سندرم تنفسی حاد کروناویروس 2 (sars-cov-2) شروع به گسترش کرد، تعداد بسیار کمی از کشورها از برنامه‌های کاربردی برای غلبه بر آن برخوردار بودند، تجهیزاتی که این برنامه‌ها نیاز دارند هنوز در روند بوروکراتیک اداری مانده‌اند. اما آنهایی که این کار را سریع‌تر انجام دادند، بسیار سود بردند. تا به امروز، تایوان تنها هفت مورد کشته بر اثر کووید 19 را به خود دیده است؛ اقتصاد تایوان نیز به همان نسبت کمتر رنج می‌برد.
بیماری‌های همه‌گیر از آن دست فجایعی هستند که دولت‌ها تجربه آنها را داشته‌اند. بنابراین تهدید نوظهور واقعاً چیست؟ تاجی داغ و شعله‌ور که خوشید را احاطه کرده-با توجه به تاثیر تماشایی در حین خورشیدگرفتگی- و به‌طور متناوب ورقه‌های عظیمی از ذرات باردار را به فضا پرتاب می‌کند. اینها منجر به نورهای شمالی و جنوبی (شفق قطبی) می‌شود و می‌تواند شبکه‌های برق و ارتباطات را خراب کند. اما با گذشت یک قرن یا بیشتر از یک قرن، برق برای بسیاری از زندگی‌های بشر بسیار مهم و حیاتی بوده است، زمین هرگز مورد اصابت این‌چنین فوران خورشیدی بزرگی قرار نگرفته است. اگر تخلیه جرم تاج‌خورشید (cme) رخ دهد، تمامی انواع سیستم‌های ماهواره‌ای نیاز به هدایت دارند، ارتباطات و هشدارهای حملات موشکی در معرض خطر خواهند بود. بخش‌های بزرگی از این سیاره می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون شبکه برق قابل اعتماد باشد. احتمال وقوع چنین خطر بزرگی در قرن حاضر کمی بیشتر از پنجاه-پنجاه است. اما مساله نادانی دولت‌هاست. اگرچه شانس وقوع چنین خطری بالا نیست اما به‌طور حتم بالاتر از این است که رهبران کشورها بدانند چه کسی در دولت‌شان مسوول فکر کردن به این خطر بزرگ و پیامدهایش است.
این تاثیر که هیچ دولتی این چنین تخلیه جرم تاجی بزرگی را ندیده است، یا فوران آتشفشانی آن‌قدر بزرگ که برداشت محصولات در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار دهد -تازه‌ترین مورد در تامبورا در سال 1815 بوده است- آینده‌نگری پایین آنها را نشان می‌دهد. اما این دلیل نمی‌شود. نگاه به آینده داشتن یکی از قسمت‌هایی است که دولت برای آن وجود دارد (یکی از وظایف دولت به شمار می‌رود). دانشمندان ابزارهایی را برای چنین تلاش‌هایی در اختیار آنها قرار داده‌اند، اما تعداد کمی از دانشگاهیان این کار را بدون اینکه تقاضایی شده باشد، بدون حمایت مالی و گمنام انجام می‌دهند. ممکن است مشاغل خصوصی هنگام درک خطرات خاص اقداماتی را انجام دهند، اما کلاً برنامه‌هایی را برای جامعه به وجود نخواهد آورد.
باید اعتراف کنیم که، نه آتشفشان‌های زمین و نه تاج خورشید را نمی‌توان کنترل کرد. اما سیستم‌های هشدار سریع این امکان را دارند و آمادگی فکری نیز برای آن وجود دارد. آتشفشان‌های فعال تاریخی در نزدیکی شهرهای بزرگ مانند فوجی، پوپوکاته پتی و وزوویوس، به‌خوبی مورد بررسی قرار می‌گیرند، و اگر لازم باشد حداقل برنامه‌هایی برای تخلیه شهرها وجود دارد. گسترش این نوع مراقبت به همه آتشفشان‌های تغییردهنده آب و هوا کار دشواری نخواهد بود.
دولت‌ها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که اپراتورهای شبکه دارای برنامه‌های موجه و قابل قبولی برای این هستند که چه کاری انجام دهند اگر دیسکاور (رصدخانه آب و هوایی عمیق فضا)، ماهواره‌ای که بین زمین و خورشید معلق است، یک هشدار نیم‌ساعته بدهد که بگوید یک تخلیه جرم تاجی در راه است، برای همین کار طراحی شده است. اطمینان از وجود پشتیبان‌گیری آفلاین برای برخی از قطعات حیاتی تجهیزات شبکه، گران‌تر از هشدار آتشفشان است و خطر را کاهش می‌دهد ولی از بین نمی‌برد. اما این کار ارزش تلاش را دارد.
فراهم کردن هشدار سریع نسبت به بیماری‌های همه‌گیر احتمالی آن‌قدر مشکل نخواهد بود. متوقف کردن انتقال همه پاتوژن‌های جدید از حیوانات یک کار احمقانه است- هرچند محدود کردن کامل زراعت و بهره‌برداری آشکار از اکوسیستم‌ها کمک‌کننده خواهد بود. اما بازهم، خطر کاهش می‌یابد. مطالعه و آگاهی از ویروس موجود در حیوانات و افرادی که در جایی که این‌گونه نقل و انتقالات احتمال وقوع دارند تا حد زیادی امکان‌پذیر است. اینکه کشورها در انجام چنین کاری به یکدیگر اطمینان کنند، ممکن است یک چالش باشد؛ اما اگر زمانی باشد که قطعاً نیاز به تست باشد، مطمئناً همین امروز است. قبل از سونامی اقیانوس هند در سال 2004، تعداد کمی سیستم هشدار سریع برای سونامی وجود داشت. اکنون خوشبختانه تعداد زیادی از این قبیل هشدارها وجود دارند.
ممکن است آرمان‌گرایانه به‌نظر برسد که روی آمادگی مخفیانه اصرار داشته باشیم، زمانی که تهدیدهای بزرگ‌تری از قبیل تغییر آب و هوایی فاجعه‌آمیز و جنگ هسته‌ای، پیش روی جهان است. اما اینجا بحث این و آن نیست. تغییرات استراتژیکی برای کاهش خطرات آب و هوایی مورد نیاز است و بسیاری از کشورها با تلاش ناکافی در حال پیگیری هستند. بیشتر اینکه، دستیابی‌هایی که برای تهدیدات محرمانه قابل فهم است برای موارد متداول دیگر نیز معانی ضمنی دارد. تفکر درباره کاهش خطر به‌جای حذف آن، باید مراحلی مانند خارج کردن سلاح‌های هسته‌ای از هشدارهای پیوسته و رویکردهای جدید برای کنترل سلاح را ترغیب کند. جدی گرفتن بیشتر نظارت محیطی می‌تواند هشدار جدی‌ای را برای تغییرات ناگهانی در بی‌نظمی‌های آب و هوایی فراهم آورد، همان‌طور که می‌تواند افزایش سطح ماگما را در درون کوه‌هایی که جهان در مورد آنها اطلاع بسیار کمی دارد، شناسایی کند.
بررسی آینده برای خطرها و برداشت یادداشت‌های درست و حسابی از چیزی که می‌بینید، نشانه‌ای از بلوغ عاقلانه است. این همچنین گسترش سودمند قدرت تخیل نیز هست. دولت‌هایی که آینده نزدیک را جدی می‌گیرند، برخلاف گذشته ممکن است راه‌های جدیدی را برای کشف و علاقه جدید به حفظ دستاوردهای خود که فراتر از چند چرخه انتخابات است، پیدا کنند. این دقیقاً همان حالتی است که مباشرت محیط‌زیست و مهار درگیری‌های مسلحانه را می‌طلبد. این می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. تقریباً تمامی سیارک‌هایی که می‌توانند به زمین نزدیک شوند، تا به امروز شناسایی شده‌اند. هیچ کدام از آنها در کوتاه‌مدت تهدیدی برای ما ندارند. جهان نه‌تنها مکانی ایمن‌تر از آنچه به نظر می‌رسید نیست، بلکه مکان بهتری برای فهمیدن آن است.
منبع: اکونومیست
