کمای کرونایی بازارها

باز هم کرونا بازارها را به تعطیلات فرستاد. هفته گذشته تنها دو روز کاری داشت و ستاد ملی مقابله با کرونا تصمیم گرفت از دوشنبه 25 مرداد لغایت شنبه 30 مردادماه را تعطیل کند که این محدودیت‌ها گریبان بازار دارایی‌ها را نیز گرفت. اما نتوانست از شتاب قیمت‌ها بکاهد. به این ترتیب شاخص کل بورس تهران با رشد بیش از یک‌درصدی برای نهمین هفته متوالی صعود کرد و در بازار ارز نیز شاهد 27 هزارتومانی شدن نرخ اسکناس آمریکایی بودیم. باید دید در هفته جاری چه در انتظار بازارها و سرمایه‌گذاران است.

نهمین هفته سبز بورس

بورس تهران در هفته‌ای که تنها دو روز کاری داشت، شاهد رشد بیش از یک‌درصدی نماگر اصلی خود بود تا نهمین هفته صعودی این بازار نیز ثبت شود. در این هفته تقویت نسبی جریان تقاضا نه‌تنها ارزش معاملات خرد سهام را در سطوح مطلوبی نگه داشت، بلکه به سبب صعودی کردن قیمت‌ها، شاخص کل بورس تهران را نیز پس از هشت ماه به ارتفاع یک میلیون و 500 هزار واحد رساند. به این ترتیب دماسنج تالار شیشه‌ای پس از پرسه هفت روزه در ابرکانال 4 /1 میلیون واحد، به ابرکانال بالاتر صعود کرد تا خیال سرمایه‌گذاران را از روند روزها و هفته‌های آینده این بازار راحت کند. گویا همه عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بورس زیان سال گذشته بورس‌بازان را زودتر از آنچه می‌پنداشتند، جبران کند. در هفته‌ای که گذشت خلاف وضعیت چهار هفته پیشتر تنها سهام گروه‌های بزرگ کالایی نبودند که لبخند رضایت بر لب سهامداران خود نشاندند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در دو روز کاری هفته منتهی به 24 مردادماه، نماگر هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد و به عنوان نماینده سهام با ارزش بازار پایین‌تر شناخته می‌شود، با سبقت گرفتن از شاخص کل رشد 4 /1درصدی را نشان داد. در این میان گروه‌هایی همچون محصولات غذایی، مواد دارویی و زراعت با قوت گرفتن احتمال حذف ارز 4200 در دولت جدید، سیمانی‌ها با فروش‌های جذاب ثبت‌شده در معاملات بورس کالا و انبوه‌سازان به واسطه عقب ماندن از روند صعودی بازار اهرم‌های رشد شاخص هم‌وزن را فراهم آوردند و سرمایه‌گذاران با وجود رشد نرخ دلار در بازار آزاد ترجیح دادند در گروه‌های ریالی بازار سهامداری کنند. تنها در دو روز کاری هفته گذشته، بیش از یک میلیون تن سیمان در بورس کالا عرضه شد که ۹۷۵ هزار تن آن معامله شد. با توجه به مصرف هفتگی حدود 2 /1 میلیون تن سیمان در کشور، در صورت ادامه این ‌روند، می‌توان گفت همان‌طور که وعده داده شده بود تمام سیمان تولیدی کشور بورسی شده است. در این شرایط ارزش معاملات خرد سهام نیز روز شنبه تنها در بورس 7500 میلیارد تومان را رقم زد و در روز یکشنبه با توجه به در پیش بودن تعطیلات هفت‌روزه کرونایی و عدم امکان دریافت وجه نقد ناشی از فروش، نزولی قابل انتظار را تجربه کرد و به حدود شش هزار میلیارد تومان کاهش یافت. هر چند این میزان ارزش دادوستدها در قیاس با روزهای طوفانی سال 99 افت بیش از 70درصدی را نشان می‌دهد اما اگر آن را با ارقام کمتر از هزار میلیارد تومان در روزهای نخست سال 1400 مقایسه کنیم، درمی‌یابیم که حال و هوای رکودی از این بازار کوچ کرده است و سهامداران به امید روزهای بهتر اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند.

بورس‌بازان حقیقی؛ فراری یا منتظر؟

9 هفته پیاپی است که بورس روی رونق به خود گرفته و حالا از کف اخیر خود (3 خردادماه) حدود 37 درصد فاصله گرفته است. به عبارتی طی 53 روز کاری گذشته، بورس‌بازان به‌طور میانگین روزانه 6 /0 درصد سود (نرخ بهره مرکب) کسب کرده‌اند که در نوع خود جالب توجه و البته امیدوارکننده است. اما هنوز خبری از سهامداران خرد نیست. معامله‌گرانی که ورود سرمایه‌های آنها بود که پنج ماه نخست سال 99 را به روزهای رویایی برای بورس تهران تبدیل کرده و میزان رشد میانگین وزنی قیمت‌ها در این مدت کوتاه را به 300 درصد رسانده بود. ورود پول‌های حقیقی همواره به عنوان سیگنالی برای افزایش شتاب رشد قیمت‌ها در یک بازار قلمداد می‌شوند. این در حالی است که در سه هفته اخیر با وجود پرش 14درصدی شاخص کل اما معامله‌گران حقیقی بورس تهران خالص فروش یک هزار میلیاردتومانی را ثبت کرده‌اند.

به نظر می‌رسد حقیقی‌ها که البته به واسطه ریزش 10ماهه قیمت‌ها و تحمل زیان بیش از 70درصدی در برخی از سهم‌ها حالا از ریسمان سیاه و سفید نیز می‌ترسند، مردد بوده و هنوز ورود پرقدرت به این بازار را زودهنگام می‌دانند. این بازیگران ریسک‌گریز احتمالاً در انتظار تعیین تکلیف برخی از ریسک‌های پیرامونی هستند. جایی که هنوز وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم رای اعتماد قوه مقننه را دریافت نکرده‌اند و احیای برجام نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به نظر می‌رسد پس از تعیین تکلیف این ابهامات، سهامداران خرد نیز تصمیم نهایی خود را خواهند گرفت. یا سرمایه‌های خود را برای در امان ماندن از گزند تورم به بازار سهام می‌سپارند یا تصمیم می‌گیرند گزینه دیگری برای سرمایه‌گذاری بیابند. به هرحال احتمالاً این وضعیت در هفته‌های آینده مشخص‌تر خواهد شد.

هراس دلاربازان از هرات

اسکناس آمریکایی همچنان مهم‌ترین دلیل ترغیب سرمایه‌گذاران به حضور در بازار سهام است. روز یکشنبه در آخرین روز کاری هفته گذشته، نرخ دلار در بازار آزاد به مرز 27 هزار تومان نزدیک شد. سطحی که آخرین‌بار اواسط آبان‌ماه سال گذشته تجربه شده بود. سقوط دولت افغانستان و سلطه مجدد گروه تروریستی طالبان بر این کشور که باعث تعطیلی بازار هرات شده بود، یکی از مهم‌ترین دلایل صعود دلار در بازار آزاد بود. فعالان بازار ارز بر این اعتقادند که قدرت یافتن طالبان بر همسایه شرقی ایران، چشم‌انداز تجارت با این کشور را تیره و تار خواهد کرد. همه این ابهامات و نگرانی‌ها سبب شد نرخ دلار در هفته‌ای که گذشت رشد 3 /2درصدی را تجربه کند. سکه نیز در این هفته در مرز 12 میلیون‌تومانی شدن قرار گرفت.

خودروسازان و بی‌پناهی

گروه خودرو سال‌هاست که به واسطه قیمت‌گذاری دستوری حاکم بر این بازار متحمل زیان‌های سنگینی شده است. تا جایی که پارس‌خودرو به عنوان سومین خودروساز بزرگ ایران، با زیان انباشته 6954 میلیاردتومانی در پایان سال مالی 1399، نیمی از سرمایه 11 هزار و 357 میلیاردتومانی خود را از دست داده و مشمول ماده 141 قانون تجارت شده است.

هفته گذشته پارس‌خودرو با ارسال اطلاعیه‌ای روی سامانه کدال اعلام کرد: «به استناد ماده 41 دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران به استحضار می‌رساند برنامه این شرکت جهت برون‌رفت از شمول ماده 141 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت افزایش سرمایه به مبلغ 26 هزار میلیارد ریال معادل 23 درصد از محل مطالبات و آورده نقدی است که در تاریخ 23 /05 /1400 به تصویب هیات‌مدیره شرکت رسید. بدیهی است تحقق این مهم منوط به موافقت سهامدار عمده و تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده است.»

ماده 141 قانون تجارت بیان می‌کند: «اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات‌مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مورد شور و رای واقع شود.» در حالت ساده، ماده 141 برای شرکت‌هایی است که نیمی از سرمایه خود را از دست داده‌اند. در واقع، این یک پیش‌بینی قانونی است تا شرکت و پرسنل آن پیش از نابودی کل سرمایه شرکت، چاره‌ای بیندیشند.

به این ترتیب «خپارس» تصمیم گرفت تنها برای خروج موقت از ماده 141 دست به افزایش سرمایه بزند. با این حال به نظر می‌رسد تداوم سیاست‌های دستوری در بازار خودرو باعث می‌شود بار دیگر با اوج‌گیری زیان این شرکت و دیگر خودروسازان کشور، در ماه‌های آینده مجدداً مشمول ماده 141 قانون تجارت خواهند شد و «روز از نو، روزی از نو».باید توجه داشت افزایش بهره‌وری در خودرویی‌ها نیازمند دو عامل مهم توافقات برجامی برای حضور و همکاری شرکای خارجی با این خودروسازان و حذف قیمت‌گذاری دستوری است که در حال حاضر هیچ کدام از این عوامل وجود ندارند.

بازاری که تعطیلات ندارد

در محدودیت‌های کرونایی اعمال‌شده در هفته گذشته تنها بازاری که امکان سرمایه‌گذاری را به صاحبان پول می‌داد، بازار ارزهای دیجیتال بود. در این بازار، رمز ارز معروف یعنی بیت‌کوین که جمعه گذشته وارد کانال 47 هزاردلاری شده بود، روز دوشنبه پس از لمس 48 هزار دلار، به کانال 45 هزار دلار عقب نشست. فوربس در گزارشی آورده است که در حالی که قیمت ارزهای رمزنگاری‌شده در سراسر جهان افزایش یافته و ارزش بازار برای اولین‌بار از ماه می به بیش از دو تریلیون دلار رسیده است، برخی از سرمایه‌گذاران بیت‌کوین و ارزهای رمزپایه احساس می‌کنند قیمت بیت‌کوین می‌تواند از بالاترین سطح خود یعنی بیش از ۶۰ هزار دلار فراتر رود.

مایک مک‌گلون، استراتژیست ارشد بلومبرگ، در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت: بیت‌کوین هنوز فضای زیادی برای رسیدن به بالاترین سطح خود دارد؛ اگر عملکرد بیت‌کوین مانند اتریوم باشد احتمال اینکه به صد هزار دلار برسد بالاست. در این بازار اتریوم از نظر عملکرد سالانه بازار از بیت‌کوین پیشی گرفته و رشد ۳۲۰درصدی را تجربه کرده، در حالی که بیت‌کوین ۵۴ درصد افزایش یافته است. اما به گفته مک‌گلون، بیت‌کوین به زودی به سود اتر دست خواهد یافت که ممکن است قیمت هر واحد از آن را به ۱۰۰ هزار دلار برساند.

در میان دیگر کریپتوها، هفته گذشته دوج کوین بالاخره مقاومت سنگین ۳۱ سنتی را شکست. این ارز دیجیتال به لطف انتشار اخبار مثبت نه‌تنها پس از مدت‌ها موفق شد به بالای ۳۰ سنت برسد بلکه ابرمقاومت ۳۱ سنتی را نیز پشت سر گذاشت تا مسیر خود را به سمت اهداف قیمتی جدید هموار کند. به زودی قرار است از امکان استفاده از قراردادهای هوشمند در دوج کوین بهره‌برداری شود و در ماه سپتامبر نیز در یک رویداد، طرفداران دوج گرد هم خواهند آمد. سی‌ ان بی سی نوشت در حالی که مناطق مختلف آمریکا به دنبال اقداماتی برای قانونمندی ارزهای دیجیتالی هستند، ایالت وایومینگ نیز به جرگه ایالت‌هایی پیوسته که لوایح حمایتی از این صنعت را به جریان انداخته است. در حال حاضر ۲۴ لایحه در مجلس سنای ایالتی بررسی می‌شود که در صورت تصویب آنها، عرصه برای فعالان بازتر خواهد شد. سناتور لومیس، نماینده وایومینگ در سنا هم از حامیان قانونمند شدن فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتالی به‌شمار می‌رود. تخمین صورت‌گرفته از صرافی کوین بیس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارزهای دیجیتالی جهان نشان می‌دهد در سه‌ماهه دوم امسال چیزی حدود ۴۵۸ میلیارد دلار در آن معامله صورت گرفته که این رقم نسبت به سه‌ماهه قبل افزایش قابل توجه 7 /36درصدی یافته است. این آمار که تنها مربوط به یکی از صرافی‌های بزرگ است، نشان می‌دهد بازار ارزهای دیجیتالی با سرعت عجیبی رو به گسترش است. مجموع ارزش بازار جهانی ارزهای دیجیتالی در حال حاضر ۱۹۹۸ میلیارد دلار برآورد می‌شود که این رقم نسبت به روز قبل 59 /1 درصد بیشتر شده است. در حال حاضر ۴۷ درصد کل بازار ارزهای دیجیتالی در اختیار بیت‌کوین و ۱۸ درصد در اختیار اتریوم است. بیت‌کوین ۱۲ سال پیش توسط گروه گمنامی از معامله‌گران بر بستر بلاک‌چین ایجاد شد و از سال ۲۰۰۹ معاملات اولیه آن شکل گرفت.

بازگشایی بازار جهانی

در هفته گذشته شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان دانشگاه میشیگان یکی از شاخص‌هایی بود که ناامیدکننده منتشر شد. برخی معتقدند این داده‌ها می‌توانند روی طلا و دلار تاثیر گذاشته و اثرات دیگر داده‌های خوب اقتصادی را خنثی کنند. به هر روی روز دوشنبه با بازگشایی بازارهای جهانی، قیمت طلا به علت افزایش اندک قیمت دلار، از بالاترین رقم یک هفته گذشته فاصله گرفت و 22 /1776 دلار در هر اونس فروخته شد. هرچند افت شاخص کالای مصرفی در آمریکا، برخی نگرانی‌ها در مورد اعمال زودهنگام سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو را کاهش داد. در این‌روز مس نیز با افت 8 /0درصدی تا 9444 دلار بر هر تن عقب‌نشینی کرد. با وجود این نگرانی‌های مرتبط با عرضه مس از سوی بزرگ‌ترین تولیدکننده مس در جهان یعنی شیلی سبب شده تا چشم‌انداز قیمتی فلز سرخ همچنان مثبت باشد. «بی اچ پی» و اتحادیه کارگران در معدن مس اسکوندیدا اعلام کردند گفت‌وگوهایی را با میانجی‌گری دولت بر سر قراردادها آغاز کرده‌اند. این بزرگ‌ترین معدن مس جهان حدود 5 /4 درصد از تولید مس جهانی را که برای سال جاری حدوداً ۲۴ میلیون تن برآورد می‌شود، بر عهده دارد. اخبار حاکی از آن است که چندین معدن در بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده مس در جهان، درگیر پیچ و خم‌های مذاکرات کاری فشرده هستند. کارگران در معدن کاسه رونه س شرکت جِی ایکس نیپون کاپر پس از آنکه گفت‌وگو بر سر یک قرارداد کاری جمعی در روز دوشنبه بی‌نتیجه ماند، تصمیم گرفتند از روز سه‌شنبه دست از کار بکشند. این معدن 126 هزار و 972 تن مس در سال ۲۰۲۰ تولید کرد. در این میان، نگرانی‌های مربوط به تقاضای چین و قوی‌تر شدن دلار امیدواری‌ها را برای قیمت‌های بالاتر افزایش داده است. حجم واردات ژانویه تا جولای چین در مقایسه با حجم واردات هفت ‌ماه نخست سال ۲۰۲۰ بیش از یک‌دهم کاهش یافته است. بزرگ‌ترین خریدار مس جهان در دوره ژانویه تا جولای 219 /3 میلیون تن مس غیرنوردی و فرآورده‌های مسی خرید، که 6 /10 درصد نسبت به دوره مشابه سال ۲۰۲۰ پایین‌تر بود. یک بازرگان فلزات به رویترز گفت: «امکان گسیختگی‌های عرضه در شیلی زمینه‌هایی را برای رشد قیمت‌ها فراهم می‌کند، اما ارزش دلار بالاست و رشد چین رو به کندی دارد.» در حال حاضر یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تمرکز بازارهای جهانی، سرنوشت سیاست پولی فوق‌انبساطی فدرال‌رزرو است. خرید ماهانه ۱۲۰ میلیارد دلار اوراق بدهی دولتی و وام‌های رهنی مسکن توسط این نهاد، یکی از عوامل رشد پایه پولی دلار و رونق بازارهای سهام و کالای جهانی بوده است. با توجه به آمارهای تورمی اخیر در ایالات‌ متحده و آمار بهتر از انتظار اشتغال و رشد دستمزدها، این گمانه به‌طور فزاینده مطرح‌ شده که سیگنال کاهش خرید اوراق تا پیش از پایان سال میلادی در نشست مورد اشاره ارسال شود. در واکنش به این گمانه‌زنی‌ها، نرخ سود اوراق ۱۰ساله آمریکا اخیراً 2 /0 درصد افزایش یافته است. به‌این ترتیب، نگاه فعالان اقتصادی در سراسر جهان به نشست جکسون‌هول در روزهای پایانی آگوست دوخته می‌شود تا در صورت دریافت سیگنال انقباضی، زمینه احتمالی توقف رشد پردامنه ارزش دارایی‌های ریسک‌پذیر از جمله سهام و کالا فراهم شود.