خروپف صنعت

شهرک‌های صنعتی استان تهران به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین استان تولیدی کشور، با نیمی از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. این را آمار شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران که در وب‌سایت این شرکت قرار گرفته می‌گوید. استان تهران هشت شهرک صنعتی دارد که از میان آنها دو شهرک صنعتی شمس‌آباد و عباس‌آباد به نسبت دیگر شهرک‌ها وضعیت بهتری دارند. اما شش شهرک صنعتی دیگر اوضاع رضایت بخشی ندارند. بدترین وضعیت مربوط به شهرک صنعتی پیشواست که از 30 قرارداد بسته شده برای فعالیت واحدهای تولیدی، فقط 9 قرارداد عملیاتی شده و به بهره‌برداری رسیده است. این یعنی 70 درصد ظرفیت خالی فقط در یک شهرک صنعتی. در این شهرک 270 هکتار محوطه صنعتی وجود دارد و از این میزان فقط 15 هکتار واگذار شده است؛ چیزی حدود 5 درصد کل زمین پیش‌بینی شده برای کارخانه‌های صنعتی. برای این شهرک صنعتی مسجد، بازارچه‌، آتش‌نشانی‌، درمانگاه و باسکول «پیش‌بینی» شده اما هنوز «ساخته‌‌نشده». ساختمان اداری آن هم «تحویل‌موقت» شده است. پیش‌بینی شده که این شهرک صنعتی 37 هزار شغل ایجاد کند اما با وجود این 9 کارخانه تولیدی‌، حدود 270 نفر در شهرک صنعتی پیشوا مشغول به کارند. در شش شهرک دیگر نیز وضعیت تقریباً به همین منوال است. در شهرک صنعتی خوارزمی‌، واقع در شهر ایوانکی‌، 96 هکتار از 136 هکتار زمین پیش‌بینی شده برای استقرار واحدهای تولیدی‌ واگذار شده است. اما از  179 قراردادی که برای راه‌اندازی کارخانجات بسته شده فقط 49 قرارداد به تاسیس واحد صنعتی رسیده‌؛ به عبارت دیگر 70 درصد ظرفیت این شهرک صنعتی هم خالی است. برای این شهرک صنعتی 37 هزار فرصت شغلی پیش‌بینی شده است که از این تعداد تا اول آذرماه سال 90‌، تنها هزار و هفت فرصت شغلی تحقق پیدا کرده است. خالی بودن ظرفیت شهرک‌های صنعتی در استان تهران به غرب این استان نیز سرایت کرده است. تا جایی که در شهرک صنعتی پرند‌، 10 کیلومتری شهرستان رباط کریم، از 443 قراردادی که برای استقرار واحدهای تولید بسته شده تنها 133 واحد راه‌اندازی شده است. به عبارت دیگر این شهرک صنعتی نیز با 30 درصد ظرفیت خود کار می‌کند. اوضاع در اشتغال‌زایی این شهرک مطلوب نیست و از 37 هزار نفر اشتغال پیش‌بینی شده شهرک صنعتی پرند‌، حدود 3هزار و 500 نفر در این شهرک مشغول به کارند و این یعنی 89 درصد عدم تحقق اهداف اشتغال‌زایی در این شهرک، آن هم بعد از گذشت  10 سال از تاسیس یک شهرک صنعتی.

از میان شهرک‌های صنعتی که به نسبت وضعیت بهتری دارند نیز‌، شهرک صنعتی عباس‌آباد در شرق  و شمس‌آباد در جنوب تهران‌، با نیمی از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند؛ چنان‌که در شهرک صنعتی عباس‌آباد که در 45 کیلومتری شرق تهران واقع شده و نزدیک به20 سال از تاسیس آن می‌گذرد 45 هزار فرصت شغلی پیش‌بینی شده که از این میزان‌، نزدیک به 21 هزار فرصت شغلی تحقق پیدا کرده است. این یعنی 55 درصد ظرفیت خالی اشتغال‌زایی در یک شهرک صنعتی که می‌تواند به زیان مردم منطقه تمام شود. در این شهرک صنعتی انواع صنایع مانند صنایع فلزی و ریخته‌گری، کانی غیر فلزی، غذایی، برق الکترونیک، نساجی و پوشاک و شیمیایی مستقر هستند. معروف‌ترین کارخانجات تولیدی مستقر در این شهرک صنعتی که برای خود «برند» محسوب می‌شوند،  شرکت «صنام الکترونیک»، شرکت «امرسان»، شرکت «اخوان» و شرکت «پاپکو» است. در شهرک صنعتی شمس‌آباد نیز اوضاع مشابهی وجود دارد. در این شهرک که در اوایل دوران سازندگی ساخته شده و جزء نخستین شهرک‌های صنعتی تهران است‌ بسیاری از شرکت‌های معروف ایران حضور دارند؛ از جمله بلور «نوری تازه»، «صنایع شیر ایران»‌، شرکت «پویا خودرو»، شرکت «نیمه‌هادی عماد» و شرکت «سان الکترونیک شهیر» (نمایندگی SONY)‌. با این که نزدیک به دو هزار قرارداد تاسیس کارخانه تولیدی برای این شهرک صنعتی بسته شده‌، تنها نیمی از این قراردادها به تولید رسیده و ظرفیت نیم دیگر خالی است. چنان‌که برای شهرک صنعتی شمس‌آباد اشتغال‌زایی 37 هزار نفر پیش‌بینی شده اما 47 درصد این ظرفیت اشتغال‌زایی خالی مانده و به گفته وب‌سایت سازمان شهرک‌های صنعتی استان تهران از این تعداد اشتغال‌زایی پیش‌بینی شده حدود 20 هزار نفر تحقق پیدا کرده است.

در شهرک صنعتی نصیر‌آباد نیز که در غرب تهران واقع شده؛ گرچه نگاه کلی به آمارها از خالی بودن نیمی از ظرفیت این شهرک حکایت دارد اما میزان تحقق اهدافی که برای «کاربری»‌های این شهرک تعریف شده خود نشان از وضعیت نامساعد آن دارد. به طور مثال سطح کاربری در نظر گرفته شده برای بخش صنایع غذایی و آشامیدنی در این شهرک حدود 30 هکتار در نظر گرفته شده، اما تنها نزدیک به 30 درصد آن تحقق پیدا کرده. یا بخش صنایع الکترونیک که در این شهرک صنعتی قرار است نزدیک به 5 /5 هکتار را اشغال کند اما از این میزان نزدیک به 6 درصد تحقق پیدا کرده است. در دیگر کاربری‌ها نظیر نساجی و پوشاک یا صنایع سلولزی نیز این موضوع دیده می‌شود و درصد تحقق کاربری پیش‌بینی شده بسیار ناچیز است.

 با اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری سال «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامگذاری شده است، اما آمارهای موجود وضعیت شهرک‌های صنعتی را «هشدارآمیز» نشان می‌دهد. این می‌تواند خبر بدی برای اشتغال‌زایی واحدهای تولیدی در پایتخت باشد. چرا که آمارها نشان می‌دهد در هشت شهرک صنعتی تهران 56 هزار نفر مشغول به کارند؛ حال آنکه پیش‌بینی شده در این شهرک‌ها برای نزدیک به 300 هزار نفر اشتغال‌زایی شود.   در قدیمی‌ترین شهرک صنعتی تهران‌، علی‌آباد نیز اوضاع تقریباً همین طور است. این شهرک با نام صنایع غذایی همراه بوده و در محور تهران – گرمسار واقع شده است. عملیات اجرایی این شهرک صنعتی از سال 70 خورشیدی آغاز شده اما با گذشت بیش از 20 سال از تاسیس آن هنوز عملیات خاکی و زیرسازی خیابان‌ها، آسفالت شهرک‌، شبکه آبرسانی‌، شبکه 20 کیلوولتی برق، شبکه روشنایی و شبکه فاضلاب آن تکمیل نشده است. بر اساس آماری که شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران در وب‌سایت خود قرار داده تا اول آذر‌ماه سال گذشته 968 قرارداد استقرار واحدهای تولیدی در این شهرک بسته شده که از این تعداد 406 واحد استقرار پیدا کرده‌اند. با این حساب باید گفت که نزدیک به 60 درصد ظرفیت این شهرک خالی است. در بخش اشتغال‌زایی این شهرک اوضاع به مراتب بدتر است و از میزان 37 هزار شغلی که برای این شهرک صنعتی پیش‌بینی شده تنها 4 هزار و 747 نفر تحقق پیدا کرده است. یعنی 12 درصد میزان اشتغال پیش‌بینی شده. علاوه بر این در شهرک صنعتی فیروزکوه که در 54 کیلومتری این شهر قرار دارد وضعیت به مراتب نامساعد‌تری حاکم است. تا تاریخ اول آذر ماه سال گذشته 120 قرارداد تاسیس واحدهای تولیدی در این شهرک صنعتی منعقد شده است. از این میزان قرارداد 38 واحد به مرحله تولید رسیده و بنابراین نزدیک به 70 درصد ظرفیت این شهرک صنعتی خالی است. شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران 30 هزار فرصت شغلی برای این شهرک پیش‌بینی کرده اما آمار همین شرکت نشان می‌دهد تا اول آذر‌ماه سال 90 تنها 4 درصد اهداف اشتغال‌زایی شهرک صنعتی فیروزکوه تحقق پیدا کرده و حول و حوش هزار و 100 نفر در این شهرک مشغول به کار شده‌اند.