رکورد جدید در بخش معدن
مسعود سمیعی‌نژاد از نتیجه اعتماد به بخش خصوصی در سال‌های تحریم می‌گوید
همین چند سال پیش بود که شرکت‌های بزرگ دنیا برای حضور در معادن ایران پشت میزهای مناقصه می‌نشستند، اما با شروع تحریم‌ها شرکت‌های خارجی با وجود سود و منفعتی که بازار و معادن ایران برای آنها داشت پا پس کشیدند و به تعهدات خود عمل نکردند.
همین چند سال پیش بود که شرکت‌های بزرگ دنیا برای حضور در معادن ایران پشت میزهای مناقصه می‌نشستند، اما با شروع تحریم‌ها شرکت‌های خارجی با وجود سود و منفعتی که بازار و معادن ایران برای آنها داشت پا پس کشیدند و به تعهدات خود عمل نکردند. اگرچه بسیاری از این همکاری‌های مشترک نیمه‌کاره ماند اما این موجب نشد که انجام پروژه‌ها نیز نیمه‌کاره بماند و بخش خصوصی با متخصصان داخلی دست در دست یکدیگر قدم در راه اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره گذاشتند. در سال‌های 1991 تا 1993 یک شرکت استرالیایی مطالعاتی در این منطقه انجام داد که بر اساس آن تولید چهار میلیون تن کنسانتره با سرمایه‌گذاری 500 میلیون دلار پیش‌بینی شد. بعد از آن این مطالعات توسط شرکت‌های بریتمن و ایریتک به روز شد. در سال 80 شرکت دانیلی به همراه توسعه نیرو یک کنسرسیوم ایرانی- خارجی تشکیل دادند و به قیمت 155 میلیون دلار قرارداد بسته شد. در سال 84 بر اساس مجوز شورای اقتصاد این مجموعه تبدیل شد به 6 /2 میلیون تن کنسانتره و 6 /2 میلیون تن گندله که به علت مشکلات ال‌سی بخش گندله باز نشد و کارخانه کنسانتره اجرا شد و به بهره‌برداری رسید. پس از آن تصمیم به افزایش ظرفیت تولید گندله گرفته شد و قرار شد تولید گندله به پنج میلیون تن برسد و پس از مناقصه بین‌المللی کنسرسیوم شرکت‌های ایرانی آذران و اتوتک آلمان تشکیل شد و اردیبهشت سال 88 این قرارداد بسته شد که به علت تحریم‌ها شرکت اتوتک حاضر به ادامه کار نشد. پس از آن سرمایه‌گذاران داخلی آستین‌ها را بالا زده و برای رونق این منطقه و اتمام این پروژه تلاش کردند. شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان با سیاست اولیه اتکا به تخصص و شهامت متخصصان داخلی و کنار گذاشتن پیمانکاران خارجی، پای در عرصه سرمایه‌گذاری در این منطقه گذاشت. این اعتماد و حمایت شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان به پیمانکاران داخلی نیز بی‌پاسخ نمانده و سرعت انجام این پروژه به دست متخصصان داخلی کوتاه‌تر از پیمانکاران خارجی پیش رفته به طوری که در تیرماه سال 96 استحصال گندله از این کارخانه انجام خواهد شد. مسعود سمیعی‌نژاد مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان معتقد است: ما اکنون از شعار ما می‌توانیم گذشته‌ایم و به توانستن رسیده‌ایم و از این پس ایران چهارمین کشور صاحب تکنولوژی ساخت کارخانه گندله‌سازی پنج میلیون تنی در جهان شناخته خواهد شد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
* * *
با توجه به نامگذاری سال 96 از سوی مقام معظم رهبری به نام اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال، صنعت فولاد کشور چگونه می‌تواند در تحقق این هدف تاثیرگذار باشد؟
برای تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی و درون‌زا شدن تولید و اشتغال باید تغییراتی اساسی در مبانی درآمد ناخالص ملی کشور ایجاد شود.
چالش‌های قیمت نفت در چند سال گذشته در سطح جهانی و جایگزینی نفت با انرژی‌های نوظهور موجب بی‌اعتمادی به بازار نفت شده است و در این شرایط باید وابستگی به نفت در درآمدهای کشور به تدریج کم شود و به سمت صفر نزول یابد.
در این شرایط با توجه به اینکه کشور ما غنی از منابع بی‌نظیر معدنی است، می‌توان این بخش را به عنوان جایگزین مناسب برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی کشور و نیز منبع درآمدی پایدار معرفی کرد. لذا معادن فلزی و به ویژه صنعت فولاد که به عنوان یک صنعت مادر و راهبردی در جهان شناخته می‌شود، می‌تواند نقشی اساسی در ارتقای رفاه و اقتصاد هر کشور ایفا کند و سهم بالایی در اشتغال به خود اختصاص دهد. در عین حال واقعیت آن است که صنعت فولاد یکی از حلقه‌های توسعه صنعتی کشورها شناخته می‌شود که برای توسعه در این مسیر برنامه‌ریزی‌های بسیاری می‌شود. امروز در صنعت فولاد و همچنین در صنایع بالادستی و پایین‌دستی این صنعت، کشور در زمینه مهندسی طراحی، نصب و راه‌اندازی خودکفا بوده و با بهترین تکنولوژی‌های جهانی رقابت می‌کند و ما نباید این سرمایه ملی را به سادگی از دست بدهیم.
در سند چشم‌انداز توسعه صنعت فولاد در افق 1404 ایران، تولید 55 میلیون تن فولاد پیش‌بینی شده است. برای رسیدن به این ظرفیت چه مواردی باید در اولویت قرار بگیرد؟
بر اساس سیاست‌های بالادستی در کشور در سند چشم‌انداز توسعه صنعت فولاد در افق 1404 ایران، دستیابی به ظرفیت تولید 55 میلیون تن فولاد در کشور هدف‌گذاری شده است.
مسیر برای تحقق بخش عمده‌ای از اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال و محرومیت‌زدایی در کشور و عملیاتی شدن این سند راهبردی بدون کوچک‌ترین وقفه و همچنین انتقال نقدینگی بخش خصوصی برای تکمیل زنجیره فولاد و تولید محصولات نهایی قابل رقابت در بازارهای جهانی با جدیدترین تکنولوژی روز دنیاست. چشم‌اندازی که بدون شک بدون حمایت بخش خصوصی و همگام و همسو بودن کلیه ظرفیت‌های مختلف صنعت فولاد کشور، محقق نخواهد شد.
همان‌طور که می‌دانید ارزش افزوده در هر صنعتی با سرمایه‌گذاری‌های ثابت در تکمیل زنجیره افزایش می‌یابد. لذا برنامه‌ریزی لازم برای تکمیل زنجیره فولاد بعد از فولاد خام از جمله تولید انواع ورق‌های گرم و سرد، گالوانیزه، لوله‌های بدون درز، ریل، تیرآهن بال پهن و... که در خودروسازی، صنایع نظامی، صنایع هوایی، صنایع زیربنایی، صنایع ریلی و جاده‌ای، صنایع دریایی و کشتی‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به عنوان سندی راهبردی باید در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور قرار گیرد.
همچنین تکمیل این زنجیره برای ایجاد ارزش افزوده و تقویت اقتصاد مقاومتی بر اساس ظرفیت‌های موجود و طرح‌های در دست اجرا مورد ارزیابی و مطالعه قرار گیرد تا بتوان بر اساس غیرمتوازن بودن بخش‌های مختلف این زنجیره، سرمایه‌گذاری‌های آتی جهت طرح‌های توسعه را به این بخش هدایت کرد و با ایجاد این ارزش افزوده در صنایع پایین‌دستی توسعه پایدار را ایجاد کرد و وظیفه دولت نیز در تامین زیرساخت‌های لازم خصوصاً حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی، برق، گاز و آب فراموش نشود.
وضعیت تولید و طرح‌های توسعه در زنجیره فولاد کشور چگونه است و با توجه به وضعیت تولید کنونی تحقق تولید 55 میلیون تن فولاد امکان‌پذیر است؟
تولید محصول در زنجیره فولاد در سال 95 حدود 130 میلیون تن بوده که بر اساس طرح‌های توسعه‌ای که در سال 96 و 97 به بهره‌برداری خواهد رسید به حدود 200 میلیون تن افزایش خواهد یافت. همچنین تولید فولاد خام 8 /29 میلیون تن بوده که این میزان در چند سال آتی باید بر اساس سند چشم‌انداز به 55 میلیون تن افزایش یابد.
در حوزه استخراج و نیاز به سنگ‌آهن به عنوان منبع تامین مواد اولیه برای تحقق ظرفیت 55 میلیون تنی فولاد باید اذعان داشت که استخراج 168 میلیون تن سنگ از معادن ایران مورد نیاز است، ازآنجاکه ظرفیت فعلی 60 میلیون تن بوده از این‌رو طرح‌های توسعه و تجهیز معادن به میزان 70 میلیون تن نیز دردست اجراست.
وضعیت تولید سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله که مواد اولیه صنعت فولاد هستند به ترتیب 60، 44 و 32 میلیون تن است و این در حالی است که مقدار مورد نیاز بر اساس افق 1404 به ترتیب 168، 86 و 80 میلیون تن در سال است، که برای جبران بخش عظیمی از این اختلاف تولید و نیاز مورد نظر بر اساس چشم‌انداز بزرگ‌ترین طرح تولید سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله کشور در کنار معادن سنگان از سال 91 در دستور کار هیات وزیران قرار گرفت.
در رابطه با جزئیات بزرگ‌ترین طرح تولید سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله کشور توضیح می‌دهید؟
شش گروه سرمایه‌گذاری عظیم‌ترین طرح‌های تولید سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله سنگ‌آهن در ایران را در منطقه سنگان در دست اجرا دارند. در این طرح، مجموع ظرفیت تولید سنگ‌آهن 52 میلیون تن (40 میلیون تن برای مصرف در کنسانتره صنایع پایین‌دستی منطقه و 12 میلیون تن برای دانه‌بندی) است و نیز تولید کنسانتره به 20 میلیون تن و تولید گندله به 5 /17 میلیون تن خواهد رسید که این مقیاس تولید در یک مجتمع در دنیا بی‌سابقه است.
طرح مجتمع تجهیز معادن سنگان (ایمیدرو)، شرکت‌های صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان، مجتمع فولاد خراسان، شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان (شرکت فولاد مبارکه اصفهان)، فولاد شرق کاوه، صنعتی و معدنی توسعه ملی از سرمایه‌گذاران این منطقه هستند.
مهم‌ترین هدف و دستاورد شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان از سرمایه‌گذاری در این طرح چیست؟
شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان با سرمایه‌گذاری مبلغ 550 /15 میلیارد ریالی ایمیدرو (40 درصد سهام) و سرمایه‌گذاری بانک پارسیان با مبلغ 325 /23 میلیارد ریال (60 درصد سهام) به ثبت رسید. هدف از سرمایه‌گذاری در این مجموعه هدایت بخشی از نقدینگی موجود در کشور به سمت تولید و تکمیل و ایجاد توازن در زنجیره فولاد بر اساس سند راهبردی 1404 فولاد کشور، توسعه مناطق کمتر توسعه‌یافته و نیز تولید و ایجاد اشتغال پایدار و در نهایت تقویت اقتصاد مقاومتی بوده است.
منطقه سنگان از پتانسیل بسیار ویژه‌ای برای پاسخگویی به نیاز وافر مصرف فولاد کشور برخوردار است. در همین راستا، برنامه شرکت صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان تولید پنج میلیون تن کنسانتره و پنج میلیون تن گندله است. چشم‌انداز منطقه سنگان بر اساس ذخیره معادن سنگان و تکمیل زنجیره ارزش فولاد شکل گرفته است.
تحقق چشم‌انداز سنگان در زمان مقرر و با کمترین هزینه و پیامدهای منفی، مستلزم نگاهی منسجم به توسعه زیرساخت‌های انرژی و دیگر نیازهای مشترک شرکت‌های مختلف است. تامین منابع مالی، برنامه‌ریزی تامین نیروی انسانی، برنامه‌ریزی و توسعه سیستم حمل‌ونقل، ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاه کنترل کیفی و بسیاری دیگر از زیرساخت‌ها از جمله مواردی است که توجه ویژه‌ای به آن خواهد شد.
از مهم‌ترین دستاوردهای توسعه طی 26 ماه گذشته در این شرکت، می‌توان از اشتغال 2500 نفری در قالب پیمانکاران و مشاوران پروژه‌های این شرکت به صورت مستقیم در محل سایت سنگان و اشتغال هشت هزار‌نفری به صورت غیرمستقیم در سطح 500 کارخانه تولیدی و صنعتی کشور نام برد که منجر به حفظ 70 درصدی استفاده از تولیدات داخلی و گردش مالی در داخل کشور شده است.
شما بر استفاده از متخصصان و نیروهای داخلی در انجام این پروژه تاکید کردید. آیا قطع ارتباط با شرکت‌های خارجی و تکیه به نیروی داخلی موجب کند شدن انجام این پروژه نشده است؟
وقتی که تکنولوژی خارجی در زمان تحریم با ایران همکاری نکرد یکی از تصمیمات مهم مدیریتی گرفته شد و برای اولین بار کارخانه‌ای که تکنولوژی آن متعلق به یک شرکت خارجی بود به شرکت داخلی واگذار شد؛ اگرچه در سال 89 به علت مسائل مالی انجام این پروژه متوقف شد اما در سال 93 سازمان ایمیدرو این پروژه را به شرکت سرمایه‌گذاری بانک پارسیان واگذار کرد. قرار بود طی 36 ماه این کارخانه به بهره‌برداری برسد اما از دی‌ماه 93 تاکنون یعنی کمتر از 30 ماه این کارخانه آماده بهره‌برداری است که می‌توان این کارخانه را از افتخارات ایران نام برد چراکه کاملاً مطابق با استانداردهای بین‌المللی اجرا شده است.
ضمن اینکه در انجام این پروژه بیش از 70 درصد تجهیزات بومی‌سازی شده است در حالی که در پروژه‌های مشابه با مدیریت خارجی عمده تجهیزات از خارج وارد می‌شد اما در اجرای این پروژه تنها 30 درصد تجهیزات با دور زدن تحریم‌ها از کشورهای اروپای غربی تهیه شده است.
همچنین در حالی که قرار بود بیش از 100 میلیون یورو از منابع داخلی را برای تامین تجهیزات و ایجاد کارخانه به خارجی‌ها بدهیم اما اکنون این رقم صرف اشتغال مهندسان و نیروی کار ایرانی شده است که این امر می‌تواند الگویی برای سیستم مدیریتی و بخش صنعتی کشور باشد ضمن اینکه موجب بلوغ و شکوفایی توان فنی و مهندسی کشور شده است.
در این راستا باید به توان نیروی انسانی و متخصصان و شرکت‌های داخلی آفرین گفت زیرا امروز شاهد رکوردهایی در نصب و راه‌اندازی و مهندسی ساخت داخل هستیم که حاصل اعتماد به نیروها و متخصصان داخلی و شرکت‌ها و پیمانکاران ایرانی است که این همان مصداق اقتصاد مقاومتی و استفاده از کار و نیروی داخلی در جهت ایجاد اشتغال است.
همچنین طرح گندله‌سازی پنج میلیون تنی با سرمایه‌گذاری مستقیم بانک پارسیان از طریق شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان تاکنون انجام شده است. سرمایه‌گذاری برای گندله پنج میلیون تنی تاکنون حدود 12 هزار میلیارد ریال بوده است که طی 27 ماه گذشته حدود 9500 میلیارد ریال آن پرداخت شده است. با توجه به سیاستگذاری بانک پارسیان در توسعه نقاط کمتر توسعه‌یافته و مرزی، گندله پنج میلیون تنی در دستور کار بانک پارسیان در سال‌های 93 و 94 قرار گرفت. از آن پس با نقدینگی مناسب و حفظ ضرباهنگ تزریق نقدینگی موفقیت‌های ذیل حاصل شد.
پیشرفت فیزیکی این طرح در دوره 26 ماه گذشته برابر با 45 /76 درصد بوده است که میانگین پیشرفت ماهانه حدود سه درصد در ماه است. همان‌طور که مشاهده می‌شود درصد پیشرفت ماهانه به میزان پیشرفت میانگین ماهانه (سه درصد) در اجرای پروژه گندله‌سازی در کشور سابقه نداشته است و رکوردی جدید توسط این مجموعه به ثبت رسیده است.
این در حالی است که ما تاکنون به عنوان واردکننده گندله از کشورهای برزیل، هند، بحرین و... قرار داشتیم که امیدواریم در سال جاری ضمن اینکه نیازهای داخلی کارخانه‌های احیای مستقیم در کشور با استفاده از تولید داخلی گندله برطرف شود، ایران بتواند به عنوان صادرکننده کیفی گندله در دنیا قرار گیرد که این فرآیند در تکمیل زنجیره 55 میلیون تنی فولاد کشور نقش تعیین‌کننده خواهد داشت.
این شرکت برای تکمیل فرآیند چرخه تولید فولاد برنامه‌ای دارد؟
این شرکت با اقدامی هوشمندانه در راستای تکمیل فرآیند چرخه تولید فولاد اقدام به سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه فولاد سبزوار کرده که با بهره‌برداری از این واحد تولیدی، مواد اولیه و خوراک 2 /1 میلیون تنی آن از کارخانه گندله‌سازی سنگان تامین خواهد شد.
احداث پروژه کارخانه فولاد در فاصله 75کیلومتری سبزوار یکی از اصلی‌ترین رویکردهای توسعه اقتصادی محسوب می‌شود که ظرفیت اشتغال را به بیش از هزار نفر به صورت مستقیم و پنج هزار نفر به صورت غیرمستقیم می‌رساند.
وجود مجتمع‌های فوق در راستای اقتصاد مقاومتی، تکیه بر تولید و اشتغال باعث رونق و توسعه سطوح مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از جمله تولید ثروت، افزایش درآمد، اشتغال‌زایی بیشتر در آینده، افزایش برخورداری از امکانات رفاهی، سوددهی فعالیت‌های صنعتی و معدنی مناطق، گسترش مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی و ارتقای سطح شاخص‌های توسعه انسانی شده و به محرومیت‌زدایی کمک قابل توجهی خواهد کرد.
ضمن اینکه امروز ایران اسلامی با وجود استعدادهای سرشار مادی و ذخایر غنی و مهم‌تر از همه برخورداری از نیروی انسانی متعهد و کارآمد توانسته با پیروی از اقتصاد مقاومتی نه‌تنها بر مشکلات فائق آید بلکه دشمن را در جنگ اقتصادی به شکست و عقب‌نشینی وادار کند و با حفظ دستاوردهای کشور به تحقق آرمان‌ها و اقتصاد متکی به دانش و فناوری داخلی عینیت بخشد.
همچنین در راستای هدایت صحیح سرمایه‌های سرمایه‌گذاران برای ایجاد ارزش افزوده و اعتماد دولت به بخش خصوصی برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام که از اهداف بانک پارسیان است، پس از تکمیل این طرح‌ها جهت ایجاد اشتغال دائم و توسعه هرچه بیشتر مناطق کمتر توسعه‌یافته در بازار سرمایه این طرح‌ها به مردم واگذار خواهد شد.
