تنش‌زدایی در آستانه نشست فصلی
مهدی کروبی: جمهوریت بدون حزب معنایی ندارد
در گزارش‌هایی مداوم، مواضع اخیر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نیز برخی اخبار منتشرشده درباره محتوای گزارش آتی آژانس در آستانه نشست فصلی شورای حکام در سپتامبر بررسی شد. آن‌گونه که شرق گزارش داده: حال پیرو همان تحلیل‌ها اکنون برخی رسانه‌ها مدعی هستند با رویت گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران دست به کاهش یا آهسته کردن روند غنی‌سازی خود در تاسیسات هسته‌ای زده است که در صورت صحت در مغایرت جدی با گفته‌های محمد اسلامی مبنی بر ادامه روند غنی‌سازی مبتنی بر قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها قرار دارد. در همین زمینه رئیس سازمان انرژی اتمی روز پنجم شهریور پس از رونمایی از «رادیونوکلئیدسزیم -۱۳۷» در جمع خبرنگاران در محل نمایشگاه بین‌المللی تهران به صراحت تاکید کرده بود که «غنی‌سازی طبق برنامه اقدام راهبردی در چارچوب تدابیر کلی نظام انجام می‌شود». اما برخلاف آنچه اسلامی گفته است، خبرگزاری فرانسه چیز دیگری می‌گوید؛ چرا که به گفته این خبرگزاری اروپایی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش خود خبر از کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران نسبت به ماه می گذشته داده است. در همین راستا و براساس این گزارش محرمانه که به رویت خبرگزاری فرانسه رسیده است، مجموع ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا ۱۹ آگوست سه هزار و ۷۵۹ کیلو است که نسبت به آمار ماه می ۹۴۹ کیلوگرم کاهش یافته است. هنوز گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر نشده است؛ اما برخی خبرگزاری‌ها ادعاهایی مبنی بر دستیابی به محتوای این گزارش مطرح کرده‌اند. با این حال آژانس اعلام کرد ذخایر مذکور کماکان ۱۸ برابر سقف سال ۲۰۱۵ است. البته این تنها ادعای خبرگزاری فرانسه نیست. خبرگزاری آسوشیتدپرس هم مدعی شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش خود کاهش سرعت غنی‌سازی در ایران را تایید کرده است. به گزارش این خبرگزاری، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تایید کرده است این کشور غنی‌سازی را کاهش داده است. بنابر ادعای آسوشیتدپرس، در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است که ایران 6 /121 کیلوگرم (۲۶۸ پوند) اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد دارد که رشد بسیار کندتری نسبت به میزان قبلی دارد.
تقویت مناسبات دوجانبه ایران و کره جنوبی
در گفت‌وگوی پارک جین وزیر امور خارجه جمهوری کره جنوبی با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، طرفین در خصوص موضوعات مشترک و مهم دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی به بحث و تبادل نظر پرداختند. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این گفت‌وگوی تلفنی، آسیا را جزو اولویت‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم عنوان کرد و اظهار داشت: معتقدیم قرن حاضر متعلق به آسیاست. جمهوری اسلامی ایران و کره جنوبی دو بازیگر مهم در این قاره به شمار می‌روند و ما برای روابط دیرینه و دوستانه دو کشور احترام ویژه‌ای قائلیم. امیرعبداللهیان با اشاره به حل انتقال دارایی‌های ایران از بانک‌های کره جنوبی تاکید کرد: اکنون می‌توانیم در صفحه جدیدی از روابط دوجانبه گام برداریم و جمهوری اسلامی ایران از هر ابتکاری که به ارتقای مناسبات دو کشور کمک کند استقبال می‌کند. وی ضمن اشاره به مواضع کره جنوبی در خصوص برخی از موضوعات بین‌المللی، نسبت به ارتقای همکاری‌های دو کشور در منطقه و در مجامع بین‌المللی اعلام آمادگی کرد. وزیر امور خارجه کره جنوبی نیز با ابراز خرسندی از توافق صورت‌گرفته در خصوص انتقال منابع مالی متعلق به مردم ایران از کره جنوبی، آن را نشانه‌ای از تعهد عملی دولت کره نسبت به دولت و ملت ایران و اهمیت تلاش هر دو طرف برای حل این موضوع دانست. پارک جین تحولات اخیر در روابط دو کشور را مثبت و معنادار توصیف کرد و با بیان آمادگی کشورش برای تقویت مناسبات دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران، با اشاره به عضویت کره جنوبی در شورای امنیت سازمان ملل در دو سال پیش‌رو، نسبت به همکاری با جمهوری اسلامی ایران در راستای تحکیم صلح و ثبات در خاورمیانه اعلام آمادگی کرد. همچنین طرفین در این گفت‌وگوی تلفنی با بررسی مسائل و مخاطرات زیست‌محیطی، در خصوص مشارکت موثر در اجلاس بین‌المللی مبارزه با گردوغبار که قرار است با همکاری سازمان ملل متحد در تهران برگزار شود، بحث و تبادل نظر کردند. دو طرف همچنین با اشاره به سابقه بیش از شش‌دهه‌ای روابط دیپلماتیک ایران و کره جنوبی، ورود به هفتمین دهه از روابط دیپلماتیک مشترک را پشتوانه‌ای مهم و ارزشمند در توسعه مناسبات فی‌مابین توصیف و بر لزوم حفظ و حراست از آن تاکید کردند.
تجربه از تاریخ
سیدمصطفی هاشمی‌طبا؛ فعال سیاسی گفت: در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر اخراج یا عدم تمدید قرارداد برخی استادان دانشگاه منتشر شده است. در کنار این خبر سخن از به‌کارگیری نیروها و چهره‌های کاملاً سیاسی در دانشگاه‌های کشور است. به نوعی تصفیه سیاسی در دانشگاه که معیار نقل‌وانتقال و حذف و اضافه استاد و استادیار باید مباحث علمی باشد. آن‌گونه که سازندگی گزارش داده: خبرهایی آشنا که برخی تصمیمات مدیریتی در حوزه آموزش عالی در دولت آقای احمدی‌نژاد را یادآوری می‌کند؛ رویه‌ای مبنی بر حذف از رقیب و رفیق سیاسی تا استاد دانشگاه و معلم به علت تفاوت دیدگاه‌های سیاسی. رویه‌ای محکوم به شکست که پیش از این نیز امتحان خود را پس داده و اظهر من‌الشمس محکوم به شکست است. واقعیت امر این است که حذف و اضافه افراد در محیط دانشگاه هرگز به اهداف مورد نظر مجریان این سیاست نرسیده است کمااینکه افرادی پیش از این در پی حذف چهره‌های مختلف به دانشگاه‌ها اضافه شدند که امروز بسیار تندروتر از افراد قبلی شده‌اند. این تجربه‌ها در دهه‌های گذشته باید به ما اثبات کرده باشد که روال عمومی کار باید بر نوعی از «رواداری و زیست مسالمت‌گونه در جریان اندیشه در دانشگاه‌ها» باشد. هیچ جایی نوشته نشده که اگر نیرویی در هر دستگاهی و استادی در دانشگاه امروز به یک رویه و شکل بود در آینده نیز بر همان مدار باقی خواهد ماند، یعنی در ارتباطات مختلفی که وجود دارد، افراد تغییر فکر و شکل می‌دهند. نظام تصمیم‌گیر باید بپذیرد که دانشگاه‌ها یک جریان فکری زنده هستند و این جریان فکری با پاک‌سازی فایل مدیریت نیست و نه‌تنها به اهداف مورد نظر نمی‌رسد که بعضاً حتی در خلاف جهت تصور ما سررشته امور را نیز از دسترس خارج می‌کند. تاریخ درباره کسانی که رویه حذف را نیز در پیش گرفته‌اند، شفاف است. آنچه امروز از جانب برخی جریان‌های سیاسی در ارتباط با حذف رقبا و هر گروه و فردی که شبیه خودشان نیست در عرصه سیاست و دانشگاه اعمال می‌شود، مشابه رفتارهای استالین است و همان‌طور که استالین نتیجه نگرفت و نتوانست با سیاست حذف، خود را در قدرت و قدرت را برای خود حفظ کند، این گروه‌ها و جریانات سیاسی نیز نمی‌توانند با این رویه قدرت را در دست خود نگه دارند.
راه میانه یا میانه راه
مهدی کروبی، دبیرکل پیشین حزب اعتمادملی و از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب که پس از اعتراضات به نتایج انتخابات 88، حصر خانگی شد و به گفته خودش به «محاق» رفت، اخیراً به کنگره حزب اعتمادملی پیام داد. پیامی که در آن انتقادات از وضع موجود و راهکارهایی برای برون‌رفت از آن را مطرح کرد. آن‌گونه که هم‌میهن گزارش داده: از ویژگی‌های مهم این پیام نقدهای درون‌ساختاری او بوده است. در ابتدای این بیانیه کروبی به نقش احزاب اشاره می‌کند و می‌گوید: «کشور بدون حزب همین می‌شود که باندها بر دولت و مجلس و کل کشور، حکومت می‌کنند و بر سر قدرت، منازعه می‌کنند. بنای انقلاب اسلامی بر تاسیس جمهوریت در ایران بود و جمهوریت بدون حزب معنایی ندارد.» او در ادامه به بدعت نظارت استصوابی و آثار منفی پیش‌ثبت‌نام‌ها که موجب یکدست‌سازی بیشتر می‌شود، اشاره کرده و گفته است: «حاکمیت با وجود ادعای دعوت به انتخابات، همه راه‌های مشارکت را بسته است و درصدد تکرار مجلس فعلی است تا بتواند در چنین مجلسی بدون حضور احزاب مخالف، هرچه را به‌صورت غیرقانونی انجام می‌داد قانونی سازد.» او در ادامه به برشمردن قوانین «ضد حقوق ملت» اشاره می‌کند و آن را در کنار «ردصلاحیت‌های گسترده»، «نشانه حذف و غیبت ملت» عنوان می‌کند. کروبی در این پیام نبود حزب را عامل «گشوده شدن راه خیابان» و «بیان مستقیم اعتراض» می‌داند و با تاکید بر اینکه شعارش در سال 88 «تغییر» بوده است، تاکید دارد که «این شکاف را باید با اصلاحاتی که امروز فقط جابه‌جایی در قدرت نیست، پر کرد». و «هنوز راهی جز تغییر وجود ندارد». او همچنین با تاکید بر تغییر از طریق راه‌های مسالمت‌آمیز خطاب به حزب اعتماد ملی تاکید کرد: «در این راه باید ضمن حفظ اتحاد حزب اعتماد ملی با دیگر اصلاح‌طلبان و نیز همه مصلحان جامعه به‌خصوص جوانان و زنان و روشنفکران و جریان‌های آزادیخواه و میانه‌رو درون ایران از تکثر و تنوع در درون این حرکت دفاع کرد و راه تغییر را فقط در یک مسیر جست‌وجو نکرد. هیچ‌کس نباید دیگری را انکار کند و خود را تنها مرجع تغییر بداند. باید با ملت حرف زد و دولت و مجلس و کل حاکمیت را نقد کرد.»
ایران، ترکیه و عربستان پشت یک میز
«نشست مشترک ایران، عربستان و ترکیه به زودی برگزار می‌شود.» این عباراتی است که وزیر امور خارجه ایران در دیدار با همتای ترک خود بیان و اعلام کرد به‌زودی دور تازه‌ای از بهبود مناسبات در منطقه از این طریق شکل می‌گیرد. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: «حسین امیرعبداللهیان» در نشست خبری مشترک با «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه در تهران با بیان اینکه «گفت‌وگوهای خوب و سازنده‌ای با برادرم آقای فیدان داشتیم»، گفت: در این دیدار در ارتباط با پیگیری توافقات صورت‌گرفته بین روسای جمهور دو کشور رایزنی و گفت‌وگو کرده و بر پیگیری این توافقات تاکید کردیم. وزیر خارجه ایران همچنین با بیان اینکه در این دیدار در ارتباط با «تمام ابعاد دوجانبه به صورت مفصل و در عین حال نتیجه‌بخش رایزنی و گفت‌وگو کردیم»، تصریح کرد: همچنین در این دیدار بر اجرای برنامه جامع همکاری‌های مشترک دو کشور تاکید کردیم. وی همچنین با بیان اینکه توافقات دو کشور در راستای گسترش روابط و اجرای برنامه جامع در مسیر درست و رو به رشدی قرار دارد، گفت: در همین چارچوب اتفاق‌نظر داریم که سازوکارهای موجود بین دو کشور برای گسترش روابط فعال شود و از ظرفیت‌های موجود به نحو مناسب استفاده کنیم.
♦♦♦
ایسنا: محمدحسن حبیب‌الله‌زاده سفیر جمهوری اسلامی ایران در آنکارا با اشاره به اهمیت سفر «هاکان فیدان» وزیر امور خارجه ترکیه به ایران گفت: شورای عالی همکاری‌های ایران و ترکیه به ریاست روسای جمهور دو کشور در آنکارا برگزار می‌شود.
ایلنا: جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در تایید تلویحی خبر نیویورک‌تایمز مدعی شد که ایران یک دیپلمات اتحادیه اروپا را بیش از ۵۰۰ روز پیش بازداشت کرده است.
ایرنا: محمد شیاع‌السودانی نخست‌وزیر عراق گفت: روابط بغداد و تهران راهبردی است و ما در حال کار بر روی ایجاد شهرهای صنعتی مرزی و راه‌های مواصلاتی مشترک بین دو کشور هستیم.
ایسنا: علی‌اصغر خاجی مشاور ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی در دیدار با «گیر پدرسون» فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه، ضمن اشاره به اوضاع نامناسب اقتصادی مردم سوریه، بر لزوم لغو هرچه سریع‌تر تحریم‌های ناعادلانه، توقف سرقت منابع طبیعی این کشور و ارائه کمک‌های بین‌المللی تاکید کرد.
ایسنا: شیخ سالم الصباح وزیر خارجه کویت تاکید کرد که یکی از مهم‌ترین پرونده‌های سیاست خارجه کشورش حل مشکلات مرزی با ایران و عراق است.
ایلنا: در دیدار صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با وزیر امور خارجه بورکینافاسو، توسعه همکاری‌های چندجانبه بین دو کشور در زمینه‌های فنی و صنعتی، خدمات فنی و مهندسی، انرژی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، پروژه‌های زیرساختی، صنایع تبدیلی، محصولات شیمیایی، آهن و فولاد و حمایت‌های اجتماعی مطرح شد.
ایرنا: حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه گفت: در خصوص به‌کارگیری دیپلماسی سیاسی برای لغو تحریم‌ها اکنون ابتکاری از سوی سلطان عمان روی میز قرار دارد و در چارچوب این ابتکار تبادل پیام بین ما و طرف‌های دیگر برقرار است.
ایسنا: ابراهیم رئیسی در دیدار با علیرضا عنایتی سفیر جمهوری اسلامی ایران در عربستان سعودی، با تاکید بر رویکرد جمهوری اسلامی ایران در توسعه و تحکیم مناسبات با همسایگان، از ایران و عربستان به عنوان دو کشور تاثیرگذار در منطقه و جهان اسلام یاد کرد و خواستار بهره‌برداری از توانمندی‌های موجود برای توسعه مناسبات تهران و ریاض شد.
ایلنا: خبرگزاری آسوشیتدپرس مدعی شد که در گزارش محرمانه آژانس اتمی درباره ایران آمده که ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰ درصد ایران رشد بسیار کُندی داشته است.
♦♦♦
لاریجانی، اصولگرای میانه‌رو
شرق نوشت: حمیدرضا جلایی‌پور گفت: اگر نخواهیم به گذشته برویم، در شرایط فعلی روشن است که علی لاریجانی یک اصولگرای میانه‌رو است. او که اهل تحریم انتخابات نیست ولی از وضع موجود انتخابات هم راضی نیست، حتماً منتظر تغییرات از سوی حکومت است. لذا موضع او به عنوان یک نیروی سیاسی علی‌الاصول اشکال ندارد و نشان می‌دهد لاریجانی ذوب در خالص‌گرایان نیست و در عین حال نگران کشور است و صحنه سیاسی را هم رصد می‌کند. خالص‌گرایان تصمیماتشان برای کشور اغلب مخرب است. لاریجانی برجام را ۲۰دقیقه‌ای تصویب کرد، دولت رئیسی و مجلس دوازدهم دو سال است اقتصاد کشور را معطل کرده‌اند.
نزول ساختارها
اعتماد نوشت: بیژن عبدالکریمی، استاد فلسفه معتقد است نزول ساختارها، همواره در حوزه‌های سیاسی ظهور و بروز پیدا نمی‌کند، بلکه نزول سیاسی و ازهم‌گسیختگی سیاسی آخرین لایه از زنجیره نزولی است که ابتدا در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی ظهور پیدا می‌کند، بعد در بخش‌های فرهنگی و آموزشی تبلور پیدا کرده و نهایتاً ازهم‌گسیختگی سیاسی را ایجاد می‌کند. عبدالکریمی نسبت به این رویکرد نقدهای جدی داشته و معتقد است، سیاستگذاران ایرانی بدون توجه به این زنجیره همه نگرانی خود را معطوف نوسانات سیاسی کرده و برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند. روندی که زنگ‌های خطر را برای جامعه به صدا درمی‌آورد.
عقب افتادیم
سازندگی نوشت: مهدی غضنفری، رئیس صندوق توسعه ملی هشدار داد که مردم نگران‌اند ایران به زودی تبدیل به عمله و مستعمره کشورهای همسایه شود. از آنجایی که کشورهای منطقه به دلیل درآمدهای سرشار، حقوق‌های بالایی می‌دهند و رفاه زیادی ایجاد کرده‌اند، این نگرانی وجود دارد که ایران را از نیروی انسانی و فرصت‌ها خالی کنند. ممکن است در آینده به کشوری تبدیل شویم که گاز را از ترکمنستان و گندم را از عربستان وارد کنیم. کارهای پزشکی ما را عمان و قطر انجام دهند و لجستیک هوایی و دریایی ما در اختیار امارات باشد. همان‌طور که در مولفه‌های اقتدار ملی به نیروی نظامی به‌روز و به توسعه اقتصادی نیاز داریم.
ایران پس از جنگ اوکراین
هم‌میهن نوشت: با التفات به این واقعیت که به هر طریق و با اتکا به هر دلیل نااستواری، جمهوری اسلامی ایران نیز به مشارکت در جنگ اوکراین و کمک نظامی به روسیه متهم شده است، آگاهی از ماهیت مناسبات قدرت‌های جهانی پس از پایان جنگ برای ایران و ایرانیان حیاتی به نظر می‌رسد. آرایش نیروها در آوردگاه جهانی و دگرگونی بنیادین سرشت زمانه پس از این جنگ، بی‌تردید منافع و اولویت‌های ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ بدین سبب جای آن دارد که به جای بنیان نهادن سیاست‌ها بر نظراتی لرزان، با تاملی استوار بر دانش عقلانی، مسیر پیش‌رو ترسیم و استراتژی دقیق برای چگونگی تعامل با سایر قدرت‌ها تنظیم شود.