ضربه غیرقابل تحمل
حمایت بدون قید و شرط شورای امنیت از توافق هسته‌ای ایران
هفته گذشته نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد با اعلام حمایت 14 عضو این شورا از برجام برگزار شد و تلاش‌های آمریکا برای تحت تاثیر قرار دادن اعضای شورای امنیت به‌منظور رسیدن به اتحادی علیه ایران ظاهراً به نتیجه نرسید. حسن روحانی یک روز پس از برگزاری این نشست، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران ضربه سیاسی به برجام را تحمل نخواهد کرد. رئیس‌جمهوری در جلسه روز چهارشنبه هیات دولت گفت: دیروز سازمان ملل محل نمایشی برای شکست مجدد سیاسی آمریکا در برابر ایران بود. در طول سه سال و نیم گذشته با اقدامات ضد قانونی و ضد حقوق بشری دولت آمریکا علیه ایران مواجه بودیم. شاید آنها اعلام کنند که در زمینه اقتصادی موفق بوده و توانسته‌اند ملت ایران را تحت فشار مضاعف قرار دهند، اما به لحاظ سیاسی، حقوقی و اخلاقی بارها و بارها شکست خورده‌اند. روحانی اضافه کرد: در روزهای گذشته آمریکا دو شکست سیاسی بزرگ خورد، اولی راجع به پیش‌نویس قطعنامه علیه ایران بود که با مخالفت افکار عمومی دنیا و شورای امنیت مواجه شد و در شب گذشته هم 14 عضو شورای امنیت از برجام تعریف کرده و آن را تایید و پشتیبانی کردند. این 14 عضو از برجام و قطعنامه 2231 حمایت کردند. او در ادامه تاکید کرد: هر ساعتی که طرف 1+4 حاضر شود به تمام تعهدات خود عمل کند، جمهوری اسلامی ایران هم به تعهدات برجامی خود عمل می‌کند و به این تعهد بازمی‌گردد. طرف مقابل نتوانست تعهدات خود را اجرا کند ولی ما یک سال تعهدات خود را اجرا کردیم و سپس به‌صورت تدریجی تعهدات خود را کاهش دادیم. اگر 1+4 به تعهدات خود بازگردد، همان روز ما تعهدات خود را اجرایی می‌کنیم. ایران به تعهدات سیاسی، اخلاقی و حقوقی خود همیشه پایبند بوده است. رئیس‌جمهور با بیان اینکه آمریکا تاکنون به برجام ضربه اقتصادی زده است، گفت: اگر آمریکا بخواهد به برجام ضربه سیاسی بزند جمهوری اسلامی ایران تحمل نکرده و اقدام قاطع خود را نشان می‌دهد. در این مدت روسیه و چین مواضع سیاسی بسیار خوبی داشته‌اند و شب گذشته هم همین مواضع را اتخاذ کردند.
برجام جایگزین ندارد
جلسه مورد اشاره شورای امنیت سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه دهم تیرماه (۳۰ ژوئن) برای بررسی نهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد درباره آخرین وضعیت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا تشکیل شد. این جلسه ساعت یازده صبح به وقت نیویورک (هشت و نیم شب به وقت تهران) آغاز و به دلیل شیوع کرونا به شکل آنلاین برگزار شد. ایرنا در گزارشی از این نشست نوشت: ایالات متحده آمریکا برای بهره‌برداری از این نشست تلاش‌های خود را از ماه‌ها پیش آغاز کرده بود و هرچند در این جلسه قراری بر رای‌گیری درباره قطعنامه و تمدید تحریم‌ها نبود اما یکی از اهداف «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا، تحت تاثیر قرار دادن اعضای شورای امنیت به‌منظور رسیدن به اتحادی علیه ایران بود. گمانه‌زنی‌ها حتی از ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران هم حکایت داشت. سخنان حاضران در این جلسه و حتی هم‌پیمانان کاخ سفید گرچه حاوی برخی اتهام‌زنی‌های همیشگی علیه ایران بود اما در مجموع با حمایت تمام‌قد از برجام و انتقاد لفظی از خروج آمریکا از این قرارداد بین‌المللی، نتوانست چندان زیاده‌خواهی‌های وزیر امورخارجه و رئیس‌جمهوری آمریکا را برآورده کند. شواهد نشان می‌دهد طرح واشنگتن دست‌کم در چهار ماه آینده اقناع جهان برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است. تحریم‌هایی که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پنج سال پس از توافق برجام و در ۲۷ مهرماه سال جاری به پایان خواهند رسید تا ایران بتواند مانند دیگر کشورهای جهان آزادانه به خرید و فروش سلاح برای دفاع مشروع از خود بپردازد. گزارش آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، که توسط رزماری دیکارلو، معاون سیاسی وی، قرائت شد؛ سرآغاز نشست بود که در آن تاکید شد: «ضروری است که طرح برجام برای همه شرکت‌کنندگان آن ادامه یابد و موضوعاتی که مستقیماً مربوط به برنامه نیستند، بدون هیچ‌گونه پیش‌داوری در حفظ توافق و دستاوردهای آن دنبال شود.» اولاف اسکوگ، نماینده اتحادیه اروپا، از دست دادن برجام را به معنای از دست دادن پروتکل الحاقی دانست و گفت: «نباید بگذاریم برجام از مسیر خود خارج شود. ما به عادی‌سازی روابط تجاری ایران و جهان متعهد هستیم.» واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد، مسوولیت بحران پیش آمده پیرامون توافق هسته‌ای با ایران را برعهده آمریکا خواند و اعلام کرد: قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران توسط آمریکا طرحی تخیلی است. کریستف هاسگن، نماینده دائم آلمان در سازمان ملل متحد، برجام را شاهکاری دیپلماتیک دانست که باید حفظ شود و گفت ما مخالف استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران هستیم. جانگ جونگ، نماینده دائمی چین در سازمان ملل، هم گفت: «ما مخالف تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران هستیم و با توجه به اینکه آمریکا از برجام خارج شده، نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند.» در ادامه، نماینده انگلیس در سازمان ملل متحد نیز ابتدا از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌ها علیه ایران ابراز تاسف و سپس نسبت به برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران ابراز نگرانی کرد. نماینده فرانسه هم گفت: «ما نباید حرکت‌های خطرناکی انجام دهیم که وضعیت بدی را برای خاورمیانه به وجود بیاورد. برجام جایگزینی ندارد که جلوی ایران را برای دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای بگیرد، پس کنار گذاشتن آن به نفع ما نیست.»
مخالفت اعضای شورای امنیت با آمریکا
ابراز نظر تقریباً مخالف کشورهای حاضر در جلسه شورای امنیت ملی سازمان ملل مانع از تکرار تلاش‌های مایک پمپئو در جهت ایجاد فضای منفی علیه تهران با هدف تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران نشد. وزیر خارجه آمریکا از سازمان ملل خواست به فلسفه وجودی خود بازگردد و تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند. وی با تکرار اتهامات خود علیه تهران گفت: «مسیر ایران به سمت گسترش سلاح‌ها، مسیری نیست که دنیا بتواند بپذیرد. برداشتن این تحریم می‌تواند پیامدهای ناگواری برای امنیت و ثبات منطقه داشته باشد. حکومت ایران، حکومتی نیست که در صورت برداشته شدن تحریم‌ها، میانه‌روی پیشه کند.»
حاکمیت قانون یا بازگشت به قانون جنگل؟
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که از طریق ویدئو کنفرانس در نشست شورای امنیت سازمان ملل حضور یافته بود، از حقوق ملت ایران در برابر اتهام‌های آمریکا دفاع کرد. ظریف در این نشست گفت: «هرگونه محدودیت جدید توسط شورای امنیت بر خلاف تعهدات اساسی است که به ملت ایران داده شده است، در چنین سناریویی گزینه‌های ایران همان‌طور که قبلاً به بقیه طرف‌های برجام اطلاع داده شده است قاطع خواهد بود و ایالات متحده و هر موجودیتی که ممکن است به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آمریکا تن دهد مسوولیت کامل را برعهده خواهد داشت.» ظریف پس از پایان نشست شورای امنیت نیز در توئیتی کنایه‌آمیز، خطاب به جامعه جهانی نوشت: «جامعه بین‌المللی به‌طور کلی، و به‌طور خاص شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصمیمی مهم روبه‌رو است: آیا ما احترام به حاکمیت قانون را نگه خواهیم داشت یا اینکه به قانون جنگل برمی‌گردیم؟»
نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد بر اساس نشانه‌ها چندان به نفع آمریکا پیش نرفت. پس از این نشست، حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در انگلیس، در توئیتی با اشاره به اینکه آمریکا به حدی در میان متحدانش منزوی شده بود که پمپئو سریع جلسه را ترک کرد، نوشت: «نشست شورای امنیت سازمان ملل تجلی وحدت میان تمام اعضا به غیر از آمریکا، در حمایت بدون قید و شرط از توافق هسته‌ای ایران و محکومیت سیاست‌های آمریکا را ثابت کرد.»
سردبیر آمدنیوز به اعدام محکوم شد
هفته گذشته سخنگوی قوه قضائیه از محکومیت روح‌الله زم، سردبیر آمدنیوز، به اعدام خبر داد. غلامحسین اسماعیلی روز سه‌شنبه 10 تیرماه، در بیست و هشتمین نشست خبری خود در مقام سخنگوی دستگاه قضا، در پاسخ به سوال خبرگزاری ایسنا درباره وضعیت صدور حکم پرونده روح‌الله زم، اعلام کرد: حکم صادر شده است و از آنجا که رسیدگی به اتمام رسیده است، حکم مبنی بر محکومیت زم صادر شده است. گرچه ما در ایام غیرقطعی جزئیات آن را نمی‌گوییم ولی چون این پرونده‌ای بود که در راستای ماده ۳۵۵ آیین دادرسی کیفری اجازه انتشار جریان دادگاه اخذ شده بود، می‌توانیم جزئیات آن را بگوییم. وی در ادامه درباره جزئیات این حکم توضیح داد: از موارد اتهامی متعددی که روح‌الله زم داشت، دادگاه ۱۳ مورد از عناوین ریز اتهامات را توام با هم از مصادیق افساد فی الارض دانسته است و حکم اعدام صادر کرده است. در مورد چند مورد اتهامی که افساد فی الارض نبود به مجازات حبس محکوم شده که این حکم غیرقطعی و قابل فرجام‌خواهی است و چنانچه از ناحیه ایشان فرجام‌خواهی شود پرونده به دیوان عالی ارسال می‌شود و نهایتاً رای دیوان عالی کشور است که سرنوشت این پرونده را مشخص می‌کند.
درباره مرگ قاضی منصوری قضاوتی نداریم
سخنگوی دستگاه قضا در بخش دیگری از نشست خبری هفته گذشته، در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا مرگ قاضی غلامرضا منصوری تایید شده است، گفت: قوه قضائیه به جد پیگیر ابهام‌زدایی و شفافیت حادثه‌ای است که در رومانی اتفاق افتاده است. به لحاظ ابعاد مختلف موضوع برای ما اهمیت دارد زیرا (قاضی منصوری) هم شهروند ما بوده و هم پرونده اتهامی داشته و از طریق پلیس اینترپل و نیابت به دولت رومانی ما تقاضای استرداد این فرد به کشور را کرده بودیم و آنها تشکیل پرونده داده بودند و تحت نظارت پلیس بود. لذا اینها ما را موظف می‌کند تا موضوع را تعقیب کنیم تا شفاف شود. وی افزود: ما قضاوتی نداریم. روایت پلیس بین‌الملل این است که فرد کشته شده و پلیس بین‌الملل مستنداتی فرستاده از جمله تصویر گذرنامه و جنازه‌ای که منتسب به ایشان است و حسب ظاهر خود فرد است ولی ما قاضی هستیم و به ظاهر حکم نمی‌کنیم. برای اینکه قطعاً نظر بدهیم باید DNA جسد بیاید و با بستگان انطباق داده شود. آن زمان ما اعلام می‌کنیم که او هست یا نه. این موضوع خواست خانواده قاضی منصوری هم هست و از طریق وزارت خارجه پیگیریم که در اسرع وقت انجام شود و جسد را بفرستند. ما مطالبه استرداد جسد کرده‌ایم. وی افزود: در زمینه اینکه علت مرگ خودکشی بوده یا دیگرکشی، ابهام هست. باید مستندات ارسال شود. ما تقاضا کرده‌ایم هیاتی از پلیس جنایی و بین‌الملل و پزشکی قانونی به رومانی اعزام شوند و اسناد را ببینند تا بتوانیم در رابطه با اصل فوت و حادثه منجر به فوت اظهارنظر قطعی کنیم. شدیداً هم مطالبه می‌کنیم. از طریق وزارت خارجه ایران پیگیری کردند که نتایجی به‌دست آمده است. از دولت رومانی خواسته‌ایم که ابهام‌زدایی کنند.
