دور جدید تحریم
آمریکا، سپاه را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد
19 فروردین، دور جدیدی از فشارهای آمریکا بر ایران آغاز شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده است. او در بیانیه خود اعلام کرد این تصمیم با هدایت وزارت خارجه آمریکا بوده و این واقعیت را به رسمیت شناخته که ایران نه‌فقط دولتی حامی تروریسم است بلکه سپاه پاسداران فعالانه در تامین بودجه آن نقش دارد و از تروریسم به عنوان ابزار دولتی استفاده می‌کند. کاخ سفید در بیانیه خود تصریح کرده است: «ما به افزایش فشار علیه ایران و بالا بردن هزینه‌های حمایت از فعالیت‌های تروریستی توسط این کشور ادامه خواهیم داد تا زمانی که این کشور از رفتارهای مخرب و غیرقانونی خود دست بردارد.»
این نخستین بار است که ایالات‌متحده، واحد نظامی یک دولت را به عنوان یک گروه تروریستی شناخته است. صدور این بیانیه مسبوق به تصویب لایحه‌ای است که کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۷ تحت عنوان قانون مقابله با دشمنان آمریکا موسوم به «کاتسا» تصویب کرد و بر پایه آن سه کشور ایران، روسیه و کره شمالی را هدف اقدامات احتمالی قرار داد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز ساعتی پس از صدور این بیانیه در کنفرانسی خبری مدعی شد این اقدام آمریکا پیام روشنی به قاسم سلیمانی و گروه‌های تحت نظر اوست مبنی بر اینکه رفتار غیرقانونی ایران در منطقه قابل قبول نیست و آمریکا از متحدان خود می‌خواهد از تصمیم این کشور حمایت کنند.
اقدام متقابل ایران
همزمان با این اقدام آمریکا، ایران هم به اقدام متقابل دست زد. شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در اقدامی متقابل اعلام کرد رژیم ایالات‌متحده آمریکا را «دولت حامی تروریسم» و «فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام» و تمامی نیروهای وابسته به آن را «گروه تروریستی» می‌داند.
قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در سال ۱۳۹۶ پس از خروج آمریکا از برجام و با هدف مقابله با اقدامات مخاصمه‌آمیز این کشور در مجلس به تصویب رسید. اقدام وزارت امور خارجه آمریکا واکنش‌های داخلی و خارجی بسیاری به همراه داشت.
واکنش‌ها در ایران از بالاترین مقام تا جریانات و احزاب ادامه داشت. مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از پاسداران و خانواده‌های آنان گفتند: آمریکایی‌ها به خیال خود علیه سپاه و در واقع علیه انقلاب و ایران نقشه می‌کشند و گربه‌رقصانی می‌کنند، البته این خباثت‌ها به جایی نخواهد رسید و با برگشتن کید و فریب آنها به خودشان، دشمنان جمهوری اسلامی مانند ترامپ و احمق‌های دور و بر نظام حاکمه آمریکا در حال حرکت به سمت حضیض هستند. حسن روحانی هم در مراسم روز ملی صنعت هسته‌ای تمام‌قد از سپاه دفاع کرد. محمدجواد ظریف هم در واکنش به این اقدام آمریکا در توئیتی نوشت این تصمیم یک هدیه انتخاباتی گمراه‌کننده دیگر به نتانیاهو و یک اشتباه خطرناک دیگر در منطقه است که باعث و بانی آن آمریکاست.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران هم در واکنش به این مساله گفت: قطعاً نظام مقدس و مقتدر جمهوری اسلامی ایران در برابر این تصمیم نابخردانه سکوت نمی‌کند و اگر نیروهای آمریکا دست از پا خطا کنند، با آنها برخورد قاطع خواهیم کرد. همچنین ارتش هم طی بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن اقدام سخیف آمریکا اعلام کرد که این اقدام از سر ضعف، استیصال و شکست سیاست‌های منطقه‌ای آمریکاست. سردار سلیمانی، فرمانده سپاه قدس هم کلیپی در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد که خطاب به آمریکایی‌ها می‌گوید: «شما بعد از سال 2001 با 110 هزار سرباز که دنیا را با خود بسیج کردید چه غلطی کردید؟ مگر نه این است که امروز دارید التماس طالبان را برای صلح و گفت‌وگو می‌کنید.» پیشتر سردار محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران در واکنش به اقدام احتمالی آمریکا گفته بود: «اگر آمریکایی‌ها دست به چنین حماقتی بزنند و امنیت ملی ما را به مخاطره بیندازند، مطابق سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران اقدامات مقابله به مثل را عملیاتی و در دستور کار قرار خواهیم داد و در چنین شرایطی دیگر ارتش و نیروهای امنیتی آمریکا در منطقه غرب آسیا از آرامش امروز برخوردار نخواهند بود.» بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم با بالا گرفتن گمانه‌زنی‌ها درباره اتخاذ چنین تصمیمی از سوی دولت آمریکا گفته بود: «پاسخ ایران به این اقدام کوبنده خواهد بود.»
مجلس هم طرحی دو فوریتی برای مقابله با آمریکا را تصویب و 255 نماینده مجلس در بیانیه‌ای ضمن حمایت از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تاکید کردند: «هر اقدامی علیه این نیرو را با اقدام متقابل پاسخ می‌دهیم. اتاق ایران هم در بیانیه به حمایت از سپاه برخاست و گفت: حفظ امنیت برای هر کشوری در اولویت نخست قرار دارد و اصلی‌ترین پیش‌نیاز فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری است. مطمئناً سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کنار سایر نیروهای امنیتی و نظامی کشورمان موفق شده‌اند، مرزهای این خاک مقدس را از گزند معاندان در امان نگه دارند.»
هشدارهای خارجی به ترامپ
این تصمیم قرار است ظرف این هفته اعمال شود. اما به گزارش روزنامه ایران شماری از رسانه‌های آمریکایی تصمیم کاخ سفید به قرار دادن نام نیروی سپاه در فهرست تروریستی را مورد انتقاد قرار داده و تاکید کردند این اقدام بی‌سابقه ممکن است عواقب خطرناکی را برای این کشور به دنبال داشته باشد. روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت تروریست اعلام کردن سپاه موجب می‌شود نیروهای ایران بهانه‌ای برای شدت بخشیدن به عملیات‌های مرگبار علیه آمریکا بیابند. نشریه تایم نیز اقدام احتمالی آمریکا علیه سپاه پاسداران را اقدامی بی‌سابقه توصیف کرد که می‌تواند دردسرهایی را برای مقامات آمریکایی و خطراتی را نیز برای نیروهای آمریکایی در خاورمیانه به همراه داشته باشد. وندی شرمن، دیپلمات سابق آمریکایی اقدام ترامپ در قرار دادن سپاه در لیست تروریست‌ها را اقدامی تحریک‌آمیز دانست که نیروهای آمریکایی در منطقه را به خطر می‌اندازد. همزمان قائم‌مقام مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا با انتقاد از اقدام دولت ترامپ علیه سپاه پاسداران آن را گامی در جهت جنگ توصیف کرد. وزیرخارجه فرانسه خواستار خویشتن‌داری در موضوع تروریستی خواندن سپاه شد. همچنین سخنگوی وزارت خارجه چین ضمن انتقاد از اقدام آمریکا در «تروریستی» خواندن سپاه پاسداران، بر لزوم پرهیز کشورها به ویژه قدرت‌های بزرگ از قلدری و احترام گذاشتن به قوانین بین‌المللی تاکید کرد. اسرائیل، عربستان و بحرین تنها رژیم‌هایی بودند که از این اقدام خصمانه دولت ترامپ علیه ایران حمایت و ابراز خرسندی کردند.
دولت و مجمع مقابل هم؟
سال 97 دو لایحه پالرمو و CFT به نتیجه نرسید و امید می‌رفت با شروع سال جاری، این ماجرا در مجمع به نتیجه برسد. اما اقدام دولت آمریکا مبنی بر ورود نام سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی، سرآغاز تعلل و مخالفت آشکار مجمع با این لایحه بود.
غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد زمان دقیق برگزاری اولین جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال ۹۸ برای بررسی نهایی لوایح FATF هنوز مشخص نیست. اما همزمان با اقدام آمریکا او اعلام کرد قطعاً این اقدام آمریکا موضع اعضای مجمع در مورد FATF را مستحکم و تقویت می‌کند و احتمال تصویب نکردن آن قوی‌تر شد. همچنین سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: الحاق ایران به کنوانسیون پالرمو و CFT جزو دستور کارهای جلسه آتی مجمع تشخیص نخواهد بود.
هرچه اعضای مجمع در تصویب این لوایح تعلل می‌کنند، دیگران از ضرورت آن می‌گویند. بهرام پارسایی، عضو فراکسیون امید گفت: لزوم تصویب این دو لایحه و پیوستن ما به FATF جای اما و اگر ندارد. انتظار ما از دولت این است که در این مورد به رای مردم مراجعه کند، چراکه وقتی موضوعی برای مردم حیاتی است و در این زمینه لایحه ارائه داده است اما بیش از یک‌سال است در این مسیر معطل مانده بهترین راه مراجعه به اصل ۵۹ قانون اساسی و رفراندوم است. محسن رضایی از گروه ویژه اقدام مالی تضمین خواسته اما لعیا جنیدی، معاون حقوقی روحانی گفته «تضمین‌های متعارفی که ممکن است در ذهن مردم باشد، زیاد در این زمینه معنی‌دار نیست. تضمین‌های آنها در دل خودشان است. یعنی شما همکاری می‌کنید به شرط همکاری متقابل. اگر دولت دیگری در موردی که شما به آن ارجاع دادید اما تعهداتش را انجام نداد و همکاری نکرد، اینها همگی مبتنی بر رفتار متقابل است و پس ما هم به تعهداتمان در مقابل آن دولت عمل نخواهیم کرد.»
#یک اشکالی هست
اما شرق تعلل در تصویب این لوایح را چیز دیگری دانست و نوشت رابطه دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام به وضوح از زمان درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی متحول یا حتی زیرورو شده است. در زمان هاشمی مصوباتی که از خروجی مجمع بیرون می‌آمد با مصلحت دولت همسوتر بود. اما در دوره جدید و پررنگ شدن نقش و حضور محسن رضایی در مجمع، ماجرا کاملاً برعکس شده است. نقطه اوج این اختلاف را می‌توان در ماجرای FATF دید. اما ماجرای سیل هم نشان از تقابل دیگر رضایی با دولت داشت. همزمان با وقوع سیل رضایی در توئیتی نوشت: «سیل نشان داد که گفتاردرمانی به پایان رسیده است تنها با هشدار و همدلی می‌توان کشور را اداره کرد.» پیش از آن هم در اینستاگرام چند باری از حضور فعالانه سپاه نوشته بود و تاخیر دولت در امدادرسانی. مثلاً گفته بود: «جوانان گمیشان از یک فاجعه بزرگ جلوگیری کردند. مسوولان مربوطه با تاخیر بسیج شدند. متاسفانه دولت، دائماً در رویارویی با زلزله و سیل غافلگیر می‌شود.» او در پست دیگری انفجار راه‌آهن را «انفجار امید» خواند. یک‌بار هم هشتگ معروف خود را زد که وقتی آب در خوزستان که مرکز آب ایران است، سهمیه‌بندی شود، این یعنی یک اشکالی هست.
هاشمی ممنوع است؟
ماجرای سیاسی دیگر هفته به حذف نام هاشمی‌رفسنجانی در تلویزیون مربوط می‌شد. آن‌گونه که روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: روحانی در مراسم افتتاح خط شش متروی تهران سخنانی درباره هاشمی‌رفسنجانی گفته بود که در خبر تلویزیون حذف شد! روحانی با قدردانی از تلاش‌های مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در ساختن سدها در دوران سازندگی گفته بود: «اگر سد دز، کارون، کرخه و شهید عباسپور نبود، وضع استان خوزستان امروز متفاوت بود و مشکلات زیادی برای مردم به وجود می‌آمد.» معلوم نیست چرا اسم بردن از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در صداوسیمای جمهوری اسلامی حتی بعد از رحلت نیز ممنوع است! این موضوع سبب شد یاسر هاشمی نامه‌ای سرگشاده برای علی عسگری، رئیس صداوسیما بنویسد. نامه‌ای که در آن با اشاره به جملات روحانی درباره هاشمی آمده: این جملات کوتاه چه مفهوم بلندی داشتند که صداوسیما حاضر شد ته‌مانده‌های اعتماد عمومی خویش را مخدوش کند و در آن همه بخش‌های متعدد خبری تیغ سانسور را بر چهره خویش بکشد؟ به راستی که آن ضرب‌المثل با کمی تغییر چه مصداق روشنی یافت که «خوزستان را آب برد و بعضی‌ها را خواب!» «هاشمی‌رفسنجانی» فقط یک نام نیست که فکر کنید با حذف آن، یادش از تاریخ ایران و ذهن مردم و کارشناسان می‌رود.
