نسخه ناقص برای بحران صندوق‌ها
افزایش سن بازنشستگی سروصدای زیادی ایجاد کرد
کمتر از 24 ساعت پس از مصوبه مجلس درباره افزایش سن بازنشستگی، موج سنگینی از انتقادها، ابهام‌ها و اعداد ضدونقیض برای مدت زمان اضافه‌شده به 30 سال خدمت به راه افتاد. بیش از همه، بخشی از قوه مقننه تلاش کرد تبعات چنین تصمیمی را که در فضای مجازی با انتقادهای گسترده مواجه شده بود، متوجه دولت کند. از جمله احسان ارکانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس که این مصوبه را «خواسته دولت» عنوان کرد و گفت که «هدف اصلی مجلس از مصوبه روز گذشته، رفع مشکلات و احیای صندوق‌های بازنشستگی بوده است». آن‌گونه که اعتماد گزارش داد: مورد دوم به ابهام در مدت زمان اضافه‌شده به زمان بازنشستگی برمی‌گردد که بسیاری از رسانه‌ها از افزایش 12 سال به سن بازنشستگی خبر داده بودند. این عدد بر مبنای اظهارات سخنگوی کمیسیون تلفیق بررسی‌کننده لایحه برنامه هفتم توسعه به دست آمده بود. اما در این باره، رئیس مجلس مجبور به تصحیح اشتباه این نماینده شد و عنوان کرد که سقف افزایش مدت زمان بازنشستگی پنج سال است. بنابراین کسانی که حتی بدون سابقه بیمه وارد بازار کار می‌شوند؛ در مجموع باید 35 سال برای رسیدن به بازنشستگی (با شرط سنی 62 سال برای مردان و 55 سال برای زنان) صبر کنند. اما نکته‌ای که در این میان کمتر به آن پرداخته شد؛ امکان اصلاح شرایط وخیم صندوق‌های بازنشستگی با این مصوبه بود. سوال مهمی که در این‌باره مطرح شده، این است که آیا «افزایش سن بازنشستگی به تنهایی قادر به ایجاد تحولی در نظام صندوق‌های بازنشستگی (عمدتاً ورشکسته) است»؟ درباره صندوق‌های بازنشستگی باید گفت که بعد از اعمال شدیدترین تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه علیه ایران از سوی دولت ترامپ که به «فشار حداکثری» موسوم شد؛ ورق برگشت و شرایط بدتر هم شد. سهم جبران ناترازی این صندوق‌ها از بودجه عمومی دولت 5 /11 درصد در سال 96 بود. اما در سال 1402 این رقم به 15 درصد رسید. در واقع به صورت ریالی، دولت برای اینکه ناترازی این صندوق‌ها را برطرف کند؛ امسال باید 300 هزار میلیارد تومان پول به آنها پرداخت کند. پولی که از محل‌های متفاوتی به دست می‌آید که از درآمدهای نفتی تا مالیات و فروش اوراق و... متغیر است و در واقع با زحمت به دست آمده و به دلیل تورم موجود، بسیار هم گران است. اما یک سوال در اینجا مطرح است: اگر قواعد این صندوق‌ها به درستی اجرا می‌شد و خبری از حضور هیات‌مدیره‌های عجیب و غریب در آنها نبود؛ باز هم چنین شرایطی به وجود می‌آمد یا آنها می‌توانستند خود هزینه و درآمدشان را تراز کنند؟
پایان کار وزارت «صمت»؟
وزارت بازرگانی قطعاً تشکیل می‌شود؛ این خبر را محمدرضا پورابراهیمی در میان فعالان اقتصادی اتاق بازرگانی تهران اعلام کرد. به گفته او، پس از مدت‌ها رفت و برگشت، رئیس‌جمهور به این جمع‌بندی رسیده است که در شکل کنونی ساختار وزارت صمت، حجم کار این وزارتخانه اینقدر زیاد است که هر حوزه به‌تفکیک از رسیدگی به امور خود ناتوان است. آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: مطابق گفته پورابراهیمی، بر همین اساس، دولت و مجلس به این توافق رسیده‌اند که تا دو هفته دیگر این مساله در صحن علنی مجلس مطرح شود و چنانچه از سد شورای نگهبان بگذرد تا اواسط زمستان این وزارتخانه تشکیل خواهد شد و به مدت‌ها بحث در این مورد خاتمه خواهد داد. اما این تنها خبری نبود که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در اتاق تهران مطرح کرد و علاوه بر این، بار دیگر به انتقاد از سیاست‌های ارزی بانک مرکزی، از جمله چندنرخی بودن ارز پرداخت، سپس از این مساله پرده برداشت که مجلس در برنامه هفتم توسعه در جهت تعدیل این سیاست‌ها، از جمله سیاست تعهد ارزی، چهار سرفصل کشاورزی، صنایع دستی، خدمات فنی-مهندسی و دانش‌بنیان‌ها را از ایفای پیمان‌سپاری بر مبنای نرخ دستوری بانک مرکزی معاف کرده است. با وجود این او در پاسخ به انتقاد فعالان اقتصادی مبنی بر مشکل‌زا بودن اصل سیاست پیمان‌سپاری ارزی، از این سیاست دفاع کرد و اتخاذ آن را در شرایط تحریمی لازم دانست. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، اعتراض به اصل این سیاست ارزی را مساوی با این دانست که صادرکننده نمی‌خواهد ارز حاصل از فعالیت خود را به چرخه اقتصادی کشور بازگرداند؛ مساله‌ای که به گفته او تا زمانی که ناترازی منابع و مصارف ارز در کشور وجود دارد ممکن نیست.
درآمدهای جهانی نفت و گاز ایران
جواد اوجی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران، گفت: براساس اعلام مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی 8 /19 درصد است که این نرخ در سه‌ماه دوم سال جاری برای گروه نفت و گاز 6 /25 درصد است که رکورد بی‌سابقه‌ای است. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: وی از میزان مبلغ واریزی به حساب سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت اظهار بی‌اطلاعی کرد. وزیر نفت همچنین از سرمایه‌گذاری در ۱۳۰ طرح و پروژه نفت و گاز به ارزش 5 /28 میلیارد دلار خبر داد و افزود: در این دولت این حجم سرمایه‌گذاری شد و به بهره‌برداری رسید که ثمره رشد اقتصادی 6 /25درصد را شاهد هستیم. ۵۰ پروژه را به ارزش 5 /48 میلیارد دلار هم شروع کرده‌ایم. رشد تولید نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی را محقق کردیم. اوجی از رشد صادرات نفتی و افزایش درآمدهای نفتی کشور در سال جاری سخن گفت و افزود: سرمایه‌گذاری در گروه نفت و گاز از کارهای اساسی دولت در وزارت نفت است. این سرمایه‌گذاری‌ها، ارزش افزوده کشور را بیشتر کرده است. ۳۳ سال است که در وزارت نفت هستم و در هیچ دوره‌ای چنین رشدی اتفاق نیفتاده بود. وی بی‌آنکه آماری از صادرات خدمات فنی مهندسی گروه نفت و گاز اعلام کند، گفت: در خیلی کشورها تامین قطعات یدکی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، توسعه میادین نفت و گاز، احداث پالایشگاه نفت و گاز، حفاری عمودی و افقی چاه‌های نفت و گاز و حفاری تا عمق شش هزارمتری را در حال انجام داریم.
یک‌چهارم جمعیت ایران مستاجرند
مهرداد بذرپاش با تاکید بر اهمیت اجرای طرح نهضت ملی مسکن برای رفع دغدغه زندگی افراد فاقد مسکن اظهار کرد: در موضوع مسکن و اجرای طرح نهضت ملی مسکن فناوری ساخت، مصالح ساختمانی، نیروی کار متخصص و نیروی کار ماهر، همگی در کشور وجود دارد. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: وی با بیان اینکه یک‌چهارم جمعیت کشور مستاجر هستند، افزود: طبق آمار بانک مرکزی، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان 5 /1 درصد کاهش داشت و رشد معاملات مسکن نیز حدود سه تا چهار درصد افزایش یافت. اینها نوید خوبی در بخش مسکن است. اما همچنان سهم اجاره در سبد خانوار بالاست که باید تلاش کنیم با تولید و عرضه مسکن این سهم را در سبد خانوار کم کنیم. وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: اثر تولید مسکن در افزایش تولید ناخالص داخلی بالاست و بنابراین با مجموعه راهکارها باید تلاش کنیم با تولید و عرضه مسکن ضمن کمک به تامین مسکن مردم، به تعهد دولت جامه عمل بپوشانیم. وی بیان کرد: در همراهی مجموعه دولت، میزان تسهیلات از ۳۵۰ میلیون تومان به ۵۵۰ میلیون تومان افزایش یافت و سود بازپرداخت نیز از ۲۳ به ۱۸ درصد کاهش یافت. بذرپاش خطاب به مدیران کل راه و شهرسازی بر پررنگ شدن نقش فرمانداران و استانداران در طرح نهضت ملی مسکن تاکید کرد و گفت: با بازدیدهای میدانی و تقویت نقش فرمانداران و استانداران اجرای طرح نهضت ملی مسکن سرعت می‌گیرد که در این کار باید اهتمام بیشتری شود. بذرپاش ادامه داد: موضوع بافت فرسوده و ساخت و نوسازی در این بافت‌ها با توجه به اینکه تمامی زیرساخت‌ها را دارد بسیار حائز اهمیت و مورد تاکید است؛ بنابراین با توجه به اینکه منابع دولت محدود است انتظار می‌رود نوسازی بافت فرسوده و ساخت مسکن در این بافت‌ها در اولویت باشد. در نوسازی بافت فرسوده، شهرداران باید پای کار بیایند تا این بخش تقویت شود. وی با بیان اینکه در حوزه تامین زمین کارهای خوبی انجام شده است، گفت: سازمان ملی زمین و مسکن و شورای عالی شهرسازی و معماری در تامین زمین نهضت ملی مسکن تلاش ویژه‌ای دارند و در اجرای سایر ارکان مسکن وزارتخانه نیز متمرکز هستند. وزیر راه و شهرسازی تامین بیش از ۵۰ هزار هکتار زمین برای طرح نهضت ملی مسکن را کاری مهم عنوان کرد و افزود: تکمیل واحدهای باقیمانده مسکن مهر با اولویت دنبال شود. ایجاد و احداث ۲۷ شهر ساحلی در نوار جنوبی کشور پروژه‌ای مترقی است که بخشی از برنامه‌ریزی‌ها برای مکان‌یابی، استقرار جمعیت و صنایع در آن انجام شده است.
اقدام عملی گمرک برای بهبود فضای کسب‌وکار
گمرک ایران اعلام کرد: در حال حاضر تعداد ۷۰۶ شرکت با سابقه فعالیت در رویه‌های واردات و صادرات به عنوان فعال اقتصادی برگزیده گمرکی مشمول برخورداری از تسهیلات مصوب گمرکی هستند. بر اساس این گزارش از این تعداد ۴۸۸ شرکت تولیدی، ۷۰ شرکت با معرفی معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش ریاست‌جمهوری جزو شرکت‌های منتخب دانش‌بنیان بوده و ۱۴۸ شرکت بازرگانی به عنوان فعال اقتصادی برگزیده گمرکی شناخته شده و از تسهیلات گمرکی استفاده می‌کنند. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: مهم‌ترین برنامه تسهیلاتی گمرک ایران در قالب طرح فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی تدوین شده که یک برنامه مشارکتی-گمرکی برای بهبود فضای کسب‌وکار است و بر مبنای توصیه سازمان جهانی گمرک طرح‌ریزی شده و از میان ۱۸۵ کشور عضو این سازمان در ۸۲ کشور از جمله ایران این طرح پیاده‌سازی شده است. بنابر این گزارش، با هدف تسهیل فرآیند تجارت خارجی برای شرکت‌های برگزیده ایرانی دو تفاهم‌نامه شناخت متقابل فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی با گمرکات کشورهای چین و روسیه امضا شده است تا فرآیند مبادلات تجاری از سوی فعالان اقتصادی دو کشور در قالب این طرح به سهولت انجام شود. همچنین به منظور رعایت الزامات بین‌المللی، معیارهای انتخاب فعالان اقتصادی برگزیده گمرکی مورد بازنگری قرار گرفته و علاوه بر محورهایی شامل سال‌های فعالیت، حجم تجارت خارجی و احراز عدم سابقه تخلفات گمرکی شرکت‌ها، محورهای دیگری از جمله نبود سوابق قاچاق و دیگر بزه‌های قطعیت‌یافته، رعایت الزامات امنیتی، عملکرد مالی و میزان اعتبار بانکی، عملکرد مالیاتی، سوابق بیمه‌ای، رعایت استانداردهای بین‌المللی، رفع تعهدات ارزی حاصل از صادرات و نبود تعهدات گمرکی نیز پایش و در انتخاب شرکت‌های متقاضی دارای ضریب اهمیت شد. بر اساس این گزارش، در اجرای این برنامه با فراهم شدن امکان تامین منافع متقابل در قبال پذیرش مسوولیت کنترل‌های امنیتی از سوی بخش خصوصی، تسهیل تشریفات گمرکی برای شرکت‌های منتخب فراهم می‌شود و ضمن تضمین و پایداری منافع دوجانبه، زمینه رشد تولیدات ملی را فراهم خواهد کرد.
♦♦♦
ایسنا: براساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۳، تقدیمی هیات دولت به مجلس شورای اسلامی، خودروهای سواری و وانت‌های دوکابین اشخاص (حقیقی و حقوقیِ غیردولتی) که ارزشی بالغ بر سه میلیارد تومان دارند، نسبت به مازاد این مبلغ، سالانه مشمول مالیات به نرخ یک درصد خواهند بود.
ایلنا: براساس لایحه بودجه سال 1403 میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت، فرآورده نفتی و گاز با 1 /8 درصد، از 603 هزار میلیارد تومان به 554 هزار میلیارد تومان کاهش یافته است.
ایرنا: محمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران، با تاکید بر اینکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا بازار بزرگ پیش‌روی ایران است، گفت: مطابق بررسی‌های کارشناسی ظرفیت تجاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا ۳۰ میلیارد دلار است که می‌تواند جهشی را در تجارت کشور ایجاد کند.
ایسنا: محمدرضا فرزین در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۲ اعلام کردیم هدف‌گذاری بانک مرکزی برای رشد نقدینگی ۲۵ درصد است. در حال حاضر نقدینگی را از ۴۲ به 4 /26 درصد کاهش داده‌ایم، البته هر‌چه به پایان سال نزدیک می‌شویم فشار بر نقدینگی بیشتر می‌شود اما تلاش ما کاهش این نرخ به ۲۵ درصد است.
ایلنا: محمدرضا مهدیار‌اسماعیلی، رئیس هیات عامل صندوق ملی مسکن، از تکمیل واحدهای نیمه‌کاره واحدهای مسکن مهر در استان‌ها با استفاده از منابع این صندوق خبر داد و گفت که تا امروز در این راستا افزون بر شش هزار میلیارد تومان تخصیص انجام شده است.
تسنیم: متن کامل لایحه بودجه 2462 هزار میلیاردتومانی سال 1403 که در 29 آبان از سوی دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی شده بود منتشر شد.
ایسنا: نمایندگان مجلس شورای اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی را مکلف کردند تا نسبت به تدوین برنامه توسعه مشاغل خُرد روستایی براساس مزیت رقابتی مناطق اقدام کند.
ایلنا: سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو، با اعلام افزایش 40درصدی قیمت انواع خودرو در آبان سال جاری نسبت به آبان سال گذشته این رشد قیمت را برآمده از عواملی دانست که قیمت هر کالای سرمایه‌ای را سالانه افزایش می‌دهد. وی همچنین از تداوم رکود در بازار خودرو کشور خبر داد.
ایرنا: نمایندگان مجلس موضوع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی به میزان ۹۰ درصد حقوق شاغلان را برای بررسی بیشتر به کمیسیون تلفیق ارجاع دادند.
♦♦♦
منبع پولی کسری بودجه
دنیای اقتصاد نوشت: رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر مهار رشد نقدینگی، یکی از عوامل اصلی ایجاد تورم را پولی شدن کسری بودجه دانست. به گفته فرزین، بانک مرکزی اجازه نخواهد داد که کسری بودجه از منابع بانک مرکزی تامین شود. صحبت‌های این مقام مسوول در حالی مطرح می‌شود که پیشتر برخی مسوولان رقم کسری بودجه را در هفت ماه نخست سال، ۳۰ درصد عنوان کرده بودند. فرزین در این همایش با انتقاد از شیوه آماردهی در کشور تاکید کرد که داده‌های کلان اقتصادی باید ابزاری برای سیاستگذاری و پیش‌بینی آینده باشد.
چرا وعده ساخت چهار میلیون مسکن دادید؟
اعتماد نوشت: علی عبدالعلی‌زاده، وزیر اسبق راه و شهرسازی، در پاسخ به این سوال که «دولت در کارزار انتخاباتی خود وعده ساخت چهار میلیون واحد مسکونی را داد، تحلیل شما در این‌باره چیست؟» گفت: آقای رئیس‌جمهور حرف بدون کارشناسی زده است. وزیر او نیز فهمید نمی‌شود و این شعار عملیاتی نیست. وزیر بعدی هم فهمید دولت نباید مسکن بسازد. دولت هیچ پولی ندارد، حتی نمی‌تواند پول کارمند خود را بدهد. خانه را مردم می‌سازند. مردم ولو فقیر باشند با بدبختی خانه را می‌سازند. متاسفانه دولت حرف بی‌ربط بیان می‌کند و در عمل می‌ماند که همین موضوعات فرصت را از کشور می‌گیرد.
سکوت درباره سرانه مصرف گوشت
خراسان نوشت: برای اینکه به پاسخ این پرسش دست یابیم که رقم واقعی مصرف گوشت در کشور چقدر است و نسبت به سرانه جهانی در چه شرایطی قرار دارد، از آنجا که آمارهای رسمی در این‌باره کمتر وجود دارد یا ندارد، بی‌شک نمی‌توان به عدد مشخص و دقیقی رسید، اما همین که نهادهای رسمی کمتر به موضوع ارائه آمار در این‌باره وارد می‌شوند، نشان می‌دهد احتمالاً اعداد مورد اشاره چندان آبرومند نیست. ضمن اینکه افزایش هولناک و قیمت‌های عجیب و غریب گوشت به ویژه گوشت قرمز در سال‌های اخیر، خود نشانی بر کاهش مصرف است. در عین حال روند کاهشی در یک دهه اخیر قابل کتمان نیست.
امکان‌های آلترناتیو برای بورس
صنعت نوشت: با توجه به اینکه در معاملات سهام پول از یک خریدار به فروشنده منتقل می‌شود و این گردش مالی ادامه دارد، بنابراین پول جدیدی وارد بورس نمی‌شود، اما در شرایط پرریسک وارد صندوق‌های درآمد ثابت می‌شود. وقتی سرمایه‌گذاری در بازار بدهی افزایش یابد، انتشار اوراق روی جریان نقدینگی بازار سهام تاثیر چندانی نخواهد داشت و این موضوع به ثبات بیشتر بازار کمک می‌کند، اما وقتی این دو بازار به صورت متعادل رشد نکرده باشند، جریان آنها نوسانی می‌شود. در سال‌های اخیر بسیاری از سرمایه‌گذاران در بازار سهام زیان دیده‌اند، به همین دلیل برای جبران زیان خود سعی کرده‌اند سرمایه خود را وارد بازار کالایی کرده یا وارد بازار مشتقه شوند.