افشای بدهکاران

در هفته‌های اخیر، اخباری در زمینه تولید نفت ایران با تاکید بر افزایش تولید در دولت سیزدهم و رسیدن به سطح تولید به شرایط پیش از تحریم‌ها (1397) منتشر شد. این مساله با واکنش‌هایی که عمدتاً ماهیت انتقادی داشت، مواجه شد. یکی از دلایل بروز این واکنش‌ها، عدم شفافیت در بیان اخبار و اطلاعات در این زمینه است که البته در روزهای اخیر برخی مدیران نفتی در این زمینه شفاف‌سازی کرده و بر موضوع ظرفیت تولید به جای افزایش تولید تاکید کردند. آن‌گونه که شرق گزارش داده است، واقعیت این است که بین ظرفیت تولید و افزایش واقعی تولید تفاوت وجود دارد. در حال حاضر آنچه در مجموعه صنعت نفت روی داده، افزایش ظرفیت تولید نفت و رسیدن به سطح تولید قبل از تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام یعنی 8 /3 میلیون بشکه در روز است، اما این به معنای تولید واقعی نفت در این میزان در حال حاضر نیست. تداوم تحریم‌های اقتصادی و نفتی این امکان را در حال حاضر برای کشور ایجاد نمی‌کند که بتواند در این سطح نفت تولید کرده و رقمی در حدود 5 /2 میلیون بشکه را صادر کند. هرچند باید اذعان کرد که روند افزایش تولید نفت از زمستان 99 به‌تدریج با کاهش حساسیت‌های تحریمی آمریکا در پی روی ‌کار آمدن بایدن، افزایش یافته و این روند در دولت سیزدهم با توجه به در پیش‌ گرفتن ابتکاراتی در دورزدن تحریم‌ها، تقویت شده است. آمار دقیقی از میزان تولید و صادرات نفت به دلیل حساسیت‌های تحریمی منتشر نشده، اما واقعیت این است که وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران باید تکلیف حداقلی قانون بودجه مبنی بر صادرات 4 /1 میلیون‌بشکه‌ای نفت در روز را محقق کند. بنابراین می‌توان این‌گونه ارزیابی کرد که دست‌اندرکاران صنعت نفت مکلف به فروش حداقل 4 /1 میلیون بشکه نفت به‌طور متوسط تا زمانی که تحریم‌ها ادامه دارد، هستند. از زمان روی‌ کار آمدن بایدن در زمستان سال 99 و متعاقب آن آغاز مذاکرات ایران با 1+4 برای احیای برجام و بالا رفتن امیدواری نسبت به نتایج مثبت مذاکرات و رفع تحریم‌ها، بسترسازی برای افزایش تولید و عرضه نفت به بازارهای جهانی بلافاصله پس از رفع تحریم‌ها به‌طور طبیعی در دستور کار دولت قرار گرفت. اگرچه محدودیت سرمایه‌گذاری در یک دهه گذشته در صنعت نفت به دلیل تحریم‌های شدید اقتصادی، هزینه‌ها و امکان افزایش ظرفیت تولید نفت را کاهش داده، اما تجربه بازگشت سریع و مقتدرانه ایران به بازارهای نفت در پی امضا و اجرای برجام در سال 94، راه احیای ظرفیت‌های تولید نفت و بازگشت ایران به بازارهای جهانی را در شرایط کنونی، آسان کرده است. بنابراین افزایش ظرفیت تولید نفت و رسیدن به سطح 8 /3 میلیون بشکه، امری واقعی و محقق‌شده است. در عین حال امکان بازگشت ایران به بازارهای نفت با توجه به کاهش تحرکات ضد ایرانی برخی کشورهای نفتی مانند عربستان و روسیه نسبت به سال 94 از یک‌سو و نیاز رو به افزایش تقاضا در بازار نفت در پی بروز جنگ اوکراین، آسان‌تر است. بنابراین مجموعه عوامل در شرایط کنونی اعم از بالا رفتن ظرفیت تولید و الزامات بازار نفت، راه ایران را برای بازگشت به بازار و رسیدن به شرایط قبل از تحریم هموار کرده است.

تهاتر موبایل و خشکبار

در هفته‌ای که گذشت، دبیر انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی از آغاز تهاتر ارز خشکبار و موبایل خبر داد و گفت: فعلاً باید فرصت داد، چرا که در حال حاضر عرضه ارز کم است و فعالان حوزه خشکبار در حال تلاش برای آگاه‌سازی صادرکنندگان خشکبار هستند که عرضه خود را در تالار دوم نیما افزایش دهند. امیر اسحاقی، اظهار کرد: برای ارزیابی نقاط ضعف و قوت این طرح به زمان نیاز است. اما در بلندمدت بر قیمت تمام‌شده کالاها اثر افزایشی حدود هشت تا ۱۲درصدی خواهد داشت. چرا که نرخ ارز خشکبار معادل نرخ ارز آزاد است که هزینه‌های کارمزد هم به آن اضافه می‌شود و می‌توان گفت از نرخ ارز آزاد کف بازار تهران هم گران‌تر است. وی با اشاره به کل موبایل‌های برندهای آی‌فون و همچنین سری‌های N و S و Z از برند سامسونگ که مشمول این طرح شده، اظهار کرد: البته فعلاً باید فرصت داد، چرا که در حال حاضر عرضه ارز کم است و فعالان حوزه خشکبار در حال تلاش برای آگاه‌سازی صادرکنندگان خشکبار هستند که عرضه خود را در تالار دوم نیما افزایش دهند. اسحاقی با بیان اینکه باید به نقطه تعادلی رسید، تصریح کرد: یعنی به قدر کفایت و سرعت عرضه وجود داشته باشد تا بتواند نیاز این صنعت را پوشش دهد. البته هنوز برای قضاوت این طرح زود است. امیدواریم به کل صادرکنندگان خشکبار، گیاهان دارویی، آبزیان و زعفران اطلاع‌رسانی دقیق شود که ارز خود را عرضه کنند و صرافی‌های بانکی هم شرایط را تسهیل کنند. در این طرح جدید افزایش قیمت ناگزیر است، اما اینکه افزایش قیمت چقدر باشد به میزان عرضه و تعادل در بازار ارز هم بستگی دارد. البته این قول را از بانک مرکزی گرفتیم که اگر عرضه به اندازه کافی نباشد و عرضه ارز به اندازه کافی در توان صادرکنندگان نباشد، فرآیند تخصیص ارز به حالت قبل برگردد. امیدواریم تا پایان هفته جاری شاهد عملیاتی شدن و بهبود اجرای این طرح باشیم. گفتنی است اخیراً با مصوبه کارگروه هماهنگی سیاست‌های ارزی و تجاری مقرر شد تهاتر ارز صادرات خشکبار با واردات موبایل بالای ۳۰۰ دلار صورت گیرد. نرخ این ارز بالاتر از نرخ ارز نیماست و این تصمیم انتقادهایی به دنبال داشت.

وقت حذف ارز ترجیحی؟

همچنین در هفته گذشته رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره موضوع حذف ارز ترجیحی هم سخنانی مطرح کرد و گفت: هر زمان شرایط و فضای اقتصادی کشور مساعد باشد، می‌توان به‌تدریج حذف ارز ترجیحی را عملیاتی کرد و در حال حاضر برای حذف ارز ۴۲۰۰تومانی زمان و تاریخ مشخصی را نمی‌توان تعیین کرد. مسعود میرکاظمی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه دولت از چه زمانی به حذف ارز ۴۲۰۰تومانی اقدام خواهد کرد، گفت: بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۱ اختیار حذف یا عدم حذف ارز ترجیحی بر عهده دولت قرار داده شده است و از سوی دیگر حجم ارز ۴۲۰۰تومانی در کشور به میزانی نیست که بتوان تا پایان سال از آن استفاده کرد.

طبق اعلام خانه ملت، میرکاظمی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا با توجه به اینکه هنوز ارز ترجیحی حذف نشده است، شاهد افزایش قیمت کالاها به‌ویژه در مورد گوشت قرمز و مرغ در کشور هستیم، اظهار کرد: قیمت‌ها روی نرخ گوشت قرمز و مرغ تغییری نکرده است، برخی هزینه‌ها و قیمت تمام‌شده مواد غذایی به نرخ مواد اولیه بستگی ندارد و عوامل دیگری نیز در این میان موثر هستند و برای این تاثیرات باید یارانه پرداخت شود یا اجازه داد، قیمت‌ها اصلاح شود.

افشای اسامی بدهکاران بانکی

شش ماه از زمانی که سیداحسان خاندوزی دستوری مبنی بر شفاف‌سازی در حوزه بانکداری دولتی را منتشر کرده است می‌گذرد و هفته گذشته فهرست ابربدهکاران چهار بانک دولتی منتشر شد. همزمان با انتشار فهرست ابربدهکاران چهار بانک دولتی رسانه‌های نزدیک به دولت سیزدهم با حمایت گسترده از این اقدام صحبت از شفاف‌سازی گسترده در دولت سیزدهم به میان آورده‌اند و این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که با نگاهی عمیق‌تر به فهرست‌های منتشرشده می‌توان به این نتیجه رسید که شفاف‌سازی رخ نداده است. آن‌گونه که خبرآنلاین گزارش داده است، با نگاهی گذرا شاید بتوان به این نتیجه رسید که انتشار اسامی ابربدهکاران بانکی اقدامی مثبت بوده است اما نگاهی دقیق‌تر نشان می‌دهد که فهرست‌های منتشرشده چیزی غیر از اعدادی گنگ و مبهم و تعدادی اسم نیستند و هیچ اطلاعات دیگری نمی‌توان از آنها کسب کرد.

یکی از نکات حائز اهمیتی که در فهرست‌های منتشرشده از سوی بانک‌ها به آنها هیچ اشاره‌ای نشده زمان و نحوه تخصیص وام‌ها بوده است و این پرسش ایجاد می‌شود که این تسهیلات برای چه اهدافی پرداخت شده است و وام‌گیرندگان چه وثیقه‌ای برای اخذ چنین وام‌هایی در اختیار بانک قرار داده‌اند و آیا تخصیص وام‌ها دستوری بوده است یا به صلاح‌دید بانک‌ها صورت گرفته است. عده‌ای از کارشناسان انتشار فهرست ابربدهکاران بانکی را به این شکل اقدامی عوام‌فریبانه توصیف کرده‌اند، اقدامی که تنها برای رزومه‌سازی دولت سیزدهم بوده است یا می‌تواند  به رفع تکلیف دولت سیزدهم از وعده‌های انتخاباتی منجر شود.

سرنوشت پول‌های آزادشده

عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و عراق می‌گوید پیش از برنامه‌ریزی برای پول‌های آزادشده ایران در کشورهای خارجی، اینکه این منابع به چه سازمان یا نهادی تعلق دارد، در نحوه هزینه‌کرد آنها تاثیرگذار خواهد بود. سیدحمید حسینی اظهار کرد: ما در ابتدا باید ببینیم که کدام پول‌ها و به چه شکل آزاد خواهد شد و سپس باید بررسی کنیم که این پول‌های بلوکه‌شده به کجا تعلق داشته است. بر اساس اطلاعاتی که داریم، حدود ۲۳ درصد این پول‌ها به صندوق توسعه ملی تعلق دارد و ۱۴ درصد آن نیز برای شرکت نفت است، همچنین بخشی از پولی که در کره جنوبی بلوکه ‌شده متعلق به وزارت دفاع است. وی با اشاره به تفاوت جایگاه این نهادها در تامین اعتبارات دولت، گفت: این‌طور نیست که بگوییم هر پولی که آزاد شد مستقیماً در اختیار دولت قرار گرفته و وارد خزانه می‌شود و برای اهداف اقتصادی تیم اجرایی خرج می‌شود. هر یک از این نهادها، ساختار و شرایط خاص خود را دارند و بر اساس آن باید برنامه‌ریزی کرد. قطعاً بخشی از این منابع برای دولت است و امکان استفاده از آن در بخش‌هایی از اقتصاد وجود خواهد داشت اما نمی‌توان به تمام این منابع نگاهی یکسان داشت. این فعال اقتصادی با بیان اینکه در صورت احیای برجام، شرایط اقتصاد ایران متفاوت خواهد شد، توضیح داد: کنار رفتن تحریم‌ها، قطعاً قابل مقایسه با آزادسازی منابع ایران نیست. در صورت کنار رفتن محدودیت‌ها، می‌توان انتظار داشت که درآمد روزانه دولت تا ۲۰۰ میلیون دلار افزایش پیدا کند که قطعاً گشایشی در تامین اعتبار و پیگیری اهداف اقتصادی ایجاد خواهد کرد. 

♦♦♦

ایسنا: سعید مجتهدی،‌ دبیرکل کانون صرافان درباره وضعیت قیمت‌ها در بازار ارز طی روزهای آتی گفت: با توجه به افزایش فروش و قیمت نفت که در ارزآوری تاثیر مثبتی دارد و تکانه جدی نیز در بازار دیده نمی‌شود، نمی‌توان برای آینده نزدیک بازار ارز نوسانات قابل توجهی را متصور شد.

تسنیم: کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ضمن تشریح ماجرای کمبود گازوئیل در برخی جایگاه‌های سوخت، گفت: کنترل و نظارت بر جایگاه‌های سوخت سراسر کشور تشدید می‌شود.

مهر: سیدموسی رهنمایی، قائم‌مقام اتاق اصناف کشاورزی، با اشاره به نقش کشتار دام‌های مولد در گرانی گوشت گفت: بازار نهاده‌های دامی همچنان با اختلال مواجه است.

ایلنا: مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان، گفت: گوجه‌فرنگی لب مرز کیلویی ۱۷ هزار تومان به فروش می‌رسد. کشاورزان در سال گذشته متحمل ضررهای زیادی شدند از این‌رو این حق آنهاست که امسال با افزایش صادرات سود قابل توجهی نصیب آنها شود اما باید صادرات به‌گونه‌ای مدیریت شود که نظم و تعادل بازار داخلی از بین نرود.

باشگاه‌خبرنگاران: سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو، گفت: قیمت برخی خودروها از ابتدای سال تاکنون حدود ۱۰ درصد گران شده است.

خبرگزاری‌صداوسیما: ایوب فصاحت، مدیرعامل سازمان میادین میوه و تره‌بار تهران، از کاهش قیمت مرغ و تخم‌مرغ در میادین میوه و تره‌بار خبر داد.

ایسنا: افشین صدر، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور با بیان اینکه با مازاد و انباشتگی دام زنده مواجهیم ولی واردات گوشت انجام می‌شود، گفت: مافیای گوشت اجازه نمی‌دهند قیمت گوشت قرمز در بازار کاهش یابد که واردات ادامه داشته باشد.

تسنیم: حمیدرضا رستگار، رئیس اتحادیه فروشندگان آهن، با گلایه از اینکه هنوز خرید‌و‌فروشی در بازار انجام نشده اما آهن و میلگرد گران شده‌اند، گفت: ما مقصر اصلی این افزایش قیمت‌ها را تولیدکنندگان می‌دانیم.

مهر: محسن حسین‌لویی، مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی سازمان حمایت ضمن تشریح مرحله پنجم طرح خرید شفاف، گفت: از ۱۵ هزار قلم کالایی که در چهار مرحله قبلی مشمول طرح بودند هشت هزار و ۵۰۰ قلم کالا کاهش قیمت یافته‌اند.

♦♦♦

 ارز معطل مذاکرات

همشهری نوشت: برخی تحلیلگران بر این باورند که تعلیق در مذاکرات هسته‌ای یکی از دلایل رشد قیمت دلار است و تعلیق بیشتر در مذاکرات هسته‌ای می‌تواند زمینه رشد بیشتر قیمت دلار را فراهم کند. حسن کاظم‌زاده یک کارشناس بازار سرمایه در این‌باره در کانال شخصی خود نوشت: بسیاری منتظر بودند اخباری از توافق حاصل شود و نیازهای ارزی خودشان را با نرخ‌های پایین‌تر برآورده کنند اما وقتی این انتظار برآورده نشد اقدام به خرید ارز کردند. او با بیان اینکه طبیعتاً مصارف تا زمانی می‌تواند تاخیر داشته باشد تاکید کرد: از طرف دیگر تورم جهانی همان‌گونه که بر درآمدهای ارزی تاثیر مثبت گذاشته، بر مصارف ارزی نیز تاثیر منفی می‌گذارد. به همین دلیل شاید سیکل‌های کاهش تقاضا تا اوایل تابستان امسال اتفاق نیفتد.

آماری از تعداد مهاجران افغان در دسترس نیست

شرق نوشت: کسی دقیق نمی‌داند که پس از تسلط طالبان بر افغانستان چه تعداد مهاجر وارد ایران شده‌اند. پیگیری از رصدخانه مهاجرت ایران به نتیجه نمی‌رسد و این مرکز اعلام می‌کند که آمار دقیقی در این زمینه در دسترس نیست. هرچند که جواد هدایتی، مدیرکل حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت سازمان راهداری، به ایلنا گفته است روزانه حدود پنج هزار مهاجر افغان از مرزهای ایران رد می‌شوند؛ اما مجید میراحمدی، معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور، در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور این عدد را حدود هزار نفر برآورد می‌کند. این تناقض آماری تنها درباره مهاجرانی است که به صورت قانونی و از مرزها وارد ایران می‌شوند و برآوردی از مهاجران غیرقانونی در دسترس نیست.