دوران نااطمینانی
شاهین چراغی از اثر کرونا بر قیمت جهانی و داخلی طلا می‌گوید
اوج‌گیری قیمت طلا در بازارهای جهانی، چشم‌ها را به خود خیره کرده است. شاهین چراغی، صراف و کارگزار بورس باور دارد، افزایش نااطمینانی و نگرانی نسبت به وضعیت اقتصاد جهانی تحت تاثیر گسترش شیوع ویروس کرونا، زمینه‌ساز ورود مردم به بازارهای امنی چون طلا شده است. از نظر او، مردم نگران هستند و تمایل دارند سرمایه خود را به کالای فیزیکی، سریع‌المعامله و ارزشمندی چون طلا تبدیل کنند و تا زمانی که نگرانی‌های مربوط به کرونا بر اقتصاد جهان سایه انداخته است، احتمال رشد بیشتر نرخ طلا وجود دارد.
اوج‌گیری قیمت طلا در بازارهای جهانی، چشم‌ها را به خود خیره کرده است. شاهین چراغی، صراف و کارگزار بورس باور دارد، افزایش نااطمینانی و نگرانی نسبت به وضعیت اقتصاد جهانی تحت تاثیر گسترش شیوع ویروس کرونا، زمینه‌ساز ورود مردم به بازارهای امنی چون طلا شده است. از نظر او، مردم نگران هستند و تمایل دارند سرمایه خود را به کالای فیزیکی، سریع‌المعامله و ارزشمندی چون طلا تبدیل کنند و تا زمانی که نگرانی‌های مربوط به کرونا بر اقتصاد جهان سایه انداخته است، احتمال رشد بیشتر نرخ طلا وجود دارد. با این حال، چراغی معتقد است در بازار داخلی، قیمت سکه بیشتر تحت تاثیر بهای دلار قرار دارد و با توجه به میزان نقدینگی و نرخ تورم، باور دارد که قیمت اسکناس آمریکایی می‌تواند افزایش بیشتری را تجربه و قیمت سکه را نیز با خود همراه کند. در واقع، درست است که قیمت طلای جهانی در شرایط کنونی تا حدی قیمت سکه را تحریک کرده است، ولی با عبور از این بحران نیز سکه می‌تواند تحت تاثیر ریسک فاکتور دیگری به نام افزایش قیمت ارز قرار بگیرد. به باور چراغی، سطح تورم و میزان نقدینگی به اندازه‌ای است که در صورتی که فکری برای آنها نشود، می‌توانند شاخص ارزی را با افزایش بیشتری مواجه کنند.
♦♦♦
قیمت طلای جهانی چگونه در مدت کوتاهی به بالاترین قیمت هشت سال اخیر رسید؟
ما تصور می‌کنیم که اقتصادها بسیار قدرتمند هستند و راه رشد و توسعه نسبت به قبل هموارتر شده است؛ ولی اتفاقات اخیر نشان داد که اقتصاد و بازارها چقدر در برابر آسیب‌های بیولوژیکی حساس هستند. قیمت طلا ظرف یک ماه به واسطه گسترش یک ویروس جدید چنان با تقاضاهای جدید مواجه می‌شود که مرزهای تاریخی چون مرز هزار و 600دلاری را به راحتی می‌شکند. ویروس کرونا در حال تبدیل شدن به یک مخاطره جهانی است و تحت تاثیر همین اتفاق، قیمت طلا رکوردهای تازه‌ای را به ثبت می‌رساند. این ویروس نشان داد که چقدر بحث‌های رشد و توسعه در برابر عوامل بیولوژیک آسیب‌پذیر است. مردم تحت تاثیر خطرات این ویروس، نسبت به آینده نگران هستند و در این شرایط به دنبال کالایی هستند که ارزشمند و کم‌حجم باشد و در عین حال بشود آن را به راحتی و با سرعت مورد معامله قرار داد. طلا یکی از معدود کالاهایی است که چنین خصوصیاتی دارد و حتی می‌توان از میزان رشد آن در شرایط کنونی، سطح نگرانی‌ها را سنجید. عوامل زیادی وجود دارد که مردم را نگران می‌کند.
به عنوان مثال، ناشناخته بودن منشأ این ویروس و سرعت انتشار آن از جمله مواردی است که بسیاری از معامله‌گران و افراد عادی را نگران می‌کند. کارخانه‌های زیادی در واکنش به گسترش ویروس کرونا فعالیت‌های خود را کاهش داده‌اند و فعالیت‌های اقتصادی در مخاطره جدی قرار گرفته است.
در این میان، حتی شایعات نیز می‌تواند فضای ذهنی بازار را حداقل به‌طور موقت تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال، شایعاتی که شکل می‌گیرد و تکذیب می‌شود، مانند اینکه این ویروس حاصل اختلاف بین قدرت‌های بزرگ است، مساله‌ای است که در کوتاه‌مدت بر خرید و فروش معامله‌گران اثر می‌گذارد، هرچند ممکن است این اثر بسیار محدود باشد.
تقریباً بیشتر تحلیلگران در شرایط کنونی موافق هستند که این ویروس می‌تواند نرخ رشد چین را تا چندین سال کاهش دهد و در صورت گسترش بیشتر حتی رشد اقتصادی اژدهای زرد را منفی کند. در واقع جدا از نگرانی مردم نسبت به گسترش این ویروس، تاثیراتی که بر روی فضای اقتصادی به صورت کلی دارد نیز بازارها و معامله‌گران را از خود متاثر کرده است. جدا از چین، کشورهای جهان سوم و کشورهایی که از لحاظ بهداشتی ضعیف‌تر هستند نیز می‌توانند آسیب بیشتری از گسترش این ویروس ببینند. در این میان، اگر چین بتواند کنترل شیوع این ویروس را در دست بگیرد، ریسک فاکتورهای اقتصادی کاهش بیشتری خواهد یافت. همان‌طور که می‌دانیم چین تولیدکننده مواد اولیه بسیاری از کارخانه‌های صنعتی دنیاست و در صورتی که تولید در چین دچار اختلال شود، طبیعی است که رشد کشورهایی که با چین مراوده تجاری زیادی دارند، تحت تاثیر قرار بگیرد. با این حال، همچنان باور دارم خطر بزرگ‌تر ویروس کرونا برای کشورهایی است که ممکن است اقتصاد قوی داشته باشند، ولی همزمان نظام بهداشتی‌شان چندان قدرتمند نیست. این کشورها در واقع برای اقتصاد جهان و به‌خصوص تامین سوخت آنها، اهمیت زیادی دارند، ولی ورود ویروس به آنها شاید جریان انرژی را تا حدی دچار اشکال کند. البته کوچک بودن کشورهایی مانند امارات، قطر و جمعیت آنها می‌تواند موجب کنترل بیشتر آنها بر ویروس شود و اجازه ندهد بازار انرژی تحت تاثیر قرار بگیرد. ایران نیز که هم‌اکنون درگیر ویروس کروناست، تامین‌کننده بزرگ نفت جهان در شرایط کنونی نیست. با این حال، گسترش ویروس در خاورمیانه نیز تبعات زیادی برای اقتصاد جهان خواهد داشت. درست است که این ویروس به کشور اروپایی ایتالیا نیز وارد شده است، ولی به نظر می‌رسد کشورهای پیشرفته به جهت امکاناتی که دارند، در نهایت از این بحران بهتر عبور کنند و اقتصاد خود را دوباره قوی کنند. هرچند زمان این اتفاق بسیار مهم است؛ تا زمانی که خطر این ویروس بر اقتصادهای بزرگ سایه افکنده، احتمال رشد بیشتر طلا منتفی نیست.
با توجه به صحبت‌های شما، این‌گونه می‌توان نتیجه گرفت که رشد قیمتی طلا به دلیل عوامل اقتصادی رخ نداده است و بیشتر تحت تاثیر عوامل غیراقتصادی چون ویروس کرونا بوده است؟
درست است که به‌طور مستقیم اتفاق خاصی رخ نداده است که بازارها را از خود متاثر کند، ولی این نکته را در نظر بگیرید که گسترش ویروس کرونا، اثراتی بر اقتصاد چین داشته است و نگرانی‌های اقتصادی ناشی از شیوع بیشتر این ویروس است که به رشد قیمت طلا منجر شده است. در واقع نمی‌توانیم عوامل اقتصادی و غیراقتصادی را در رشد قیمت اخیر قیمت طلا از هم تفکیک کنیم. مردم و معامله‌گران از یک‌سو نگران این ویروس هستند، ولی خود این ویروس می‌تواند اقتصاد جهان را نیز دچار ضرر زیادی کند. هرچقدر این ضرر زیادتر باشد، امکان افزایش نرخ‌های بهره نیز پایین‌تر می‌آید که یکی از عوامل موثر بر قیمت طلای جهانی است.
در حال حاضر قیمت طلا تحت تاثیر گسترش این ویروس رشد قابل توجهی را تجربه کرده است؛ به نظر شما قرار است این رشد تا چه زمانی ادامه پیدا کند؟ آیا یک‌بار دیگر طلا رکوردهای سال 2011 را تجربه خواهد کرد و به قیمت‌های بالای 1800 و 1900 دلار دست خواهد یافت؟
طلا در ماه‌های اخیر پرش‌های قیمتی شدیدی را تجربه کرده است و جامپ آن نشان می‌دهد که زمینه‌های رشد آن قوی بوده است. در چنین شرایطی، اگر اوضاع از شرایطی که فعلاً در آن قرار داریم، بدتر شود، بعید نیست که طلا به سرعت به سوی کانال‌هایی حرکت کند که در سال 2011 تجربه کرده بود. حتی ممکن است قیمت طلا به بالای سطوح پیشین نیز برود؛ البته همان‌طور که اشاره کردم این مساله تحت تاثیر چگونگی گسترش ویروس کرونا قرار دارد. البته اجازه بدهید به تاثیر شبکه‌های اجتماعی نیز در ماجرای اخیر و افزایش نگرانی‌های ناشی از آن اشاره کنم.
در حال حاضر، سرعت گردش اطلاعات مانند سرعت گردش پول که منجر به تورم بیشتر می‌شود، در ماجرای افزایش نگرانی از کرونا تاثیر گذاشته است. در واقع سرعت انتقال اطلاعات، مخاطرات را در دنیای مجازی بیشتر کرده است. ببینید سال 2003 که سارس در چین شیوع پیدا کرد، خود من در آن کشور بودم ولی ما آنقدر از توزیع این بیماری آگاه نبودیم. ولی در شرایط فعلی ارتباطات جمعی و شبکه‌های اجتماعی تاثیر زیادی بر آگاهی مردم گذاشته است. ترندهای اول خبری در حال حاضر در مورد این ویروس است و کسی که در آن سوی قاره هم زندگی می‌کند، از گسترش این ویروس نگران می‌شود. طبیعتاً هر چقدر این ویروس شیوع بیشتری پیدا کند، رسانه‌ها نیز بیشتر و بیشتر به آن خواهند پرداخت و نگرانی‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود و در نتیجه اقبال به طلا نیز افزایش خواهد یافت. باید این واقعیت را قبول کرد که مردم همچنان در اقتصاد، طلا را به عنوان یک دارایی امن و فیزیکی در نظر می‌گیرند که قابل لمس و حمل است و هزینه نگهداری بالایی هم ندارد. وقتی چنین نگاهی نسبت به این دارایی وجود دارد، طبیعی است که در شرایط بحران، خرید آن بیشتر و بیشتر شود.
چه عواملی می‌توانند قیمت طلا را در جهت کاهشی حرکت دهند؟
استنباط من این است که هر چقدر بحران کرونا تحت کنترل بیشتری قرار بگیرد، قیمت طلا بیشتر مدیریت خواهد شد. اگر تجربه‌های گذشته را مد نظر قرار دهیم، انتظار این است که با نزدیک شدن به فصل‌های گرم سال، گسترش این ویروس کاهش پیدا کند و باور دارم این اتفاق می‌تواند منجر به تثبیت و در مرحله بعد افت قیمت طلا شود. البته در مورد این ویروس شناخت کافی وجود ندارد و ممکن است تغییر فصل نیز بر آن اثری نداشته باشد. با این حال، این اتفاق در نهایت تحت کنترل قرار خواهد گرفت و در آن هنگام طلا برای افزایش نیاز به سوخت جدیدتری دارد. به‌طور خلاصه می‌شود گفت که اخبار و اطلاعات آینده در مورد کرونا روند قیمت طلا را تعیین خواهد کرد. کشف داروی جدیدی برای مقابله با این بیماری، واکسنی برای آن و کنترل شیوع، همه و همه می‌توانند بر قیمت طلا اثر بگذارند. در واقع قیمت طلا به این مساله بیولوژیک پیوند خورده است و در صورت کنترل آن، اشتیاق برای خرید طلا کمتر خواهد شد. در این میان، زمانی که مساله کرونا از بین برود، دو مساله دیگر اهمیت دارد: وضعیت رشد اقتصادی اقتصادهای بزرگ جهان و چگونگی تنش‌های ژئوپولتیک. در واقع طلا قبل‌تر نشان داده است که نسبت به تنش‌های سیاسی نیز بسیار حساس است. فراموش نکنیم که همین دو ماه پیش طلا در واکنش به حمله موشکی ایران به تاسیسات نظامی آمریکا در عراق به یکباره رشد زیادی را تجربه کرد. البته چون آن خطر پایدار نبود، طلا نیز به سرعت مسیر کاهشی را در پیش گرفت.
افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی بر بازار ارز و سکه داخلی چه اثری دارد؟ آیا افزایش قیمت اخیر سکه در بازار داخلی تحت تاثیر رشد طلا بوده است؟
همان‌طور که می‌دانید، قیمت سکه در بازار داخلی تحت تاثیر دو متغیر قرار دارد: قیمت دلار و بهای طلای جهانی. زمانی که بهای هر دو این متغیرها رو به صعود داشته باشد، طبیعی است که تاثیر مضاعف افزایشی بر بازار سکه داشته باشد. در روزهای اخیر قیمت دلار در بازار داخلی رو به سوی سطوح جدیدی گذاشت و عبور آن از مرز 15 هزارتومانی، انتظارات بازیگران بازار سکه را بسیار تحت تاثیر قرار داد. آخرین بار دلار در اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری در این کانال قیمتی نوسان کرده بود. در این میان، بهای طلا همان‌طور که گفتم پس از سال‌ها بالای سطح هزار و 600دلاری ایستاد. مجموع رکوردزنی‌ها در دو بازار طلای جهانی و دلار موجب شد که هیجان در بازار سکه بیشتر و بیشتر شود و تحت تاثیر آن فلز گرانبهای داخلی برای اولین بار در تمام ادوار تاریخی وارد کانال شش میلیون‌تومانی شود. حتی تا روز سه‌شنبه قیمت‌های نزدیک به شش میلیون و 200 هزار تومان نیز در بازار به ثبت رسیده بود. این قیمت‌ها از آنجا که قبلاً در بازار سکه به ثبت نرسیده بودند، می‌توانند دو حس متناقض را در میان معامله‌گران ایجاد کنند؛ عده‌ای هیجان‌زده می‌شوند و خریدهای خود را بالا می‌برند، چراکه موج افزایشی، آنها را امیدوار به رشد بیشتر قیمت می‌کند. در این میان، عده‌ای دیگر ممکن است تصمیم بگیرند در این سطوح تاریخی، بخشی از سکه‌های خود را به فروش برسانند و از خریدهای پیشین خود کسب سود کنند.
تصور می‌کنم، طلای جهانی بالاخره اهرم افزایشی کرونا را از دست خواهد داد، ولی حتی اگر طلای جهانی تغییر مسیر دهد، سکه می‌تواند با کمک روند افزایشی دلار به رشد خود ادامه دهد. کمتر به این نکته توجه می‌شود، ولی میزان نقدینگی در اندازه‌ای هست که می‌تواند قیمت دلار را بیشتر افزایش دهد. دولت و بانک مرکزی اقدامات زیادی را برای مدیریت بازار انجام داده‌اند، ولی میزان نقدینگی و سطح تورم در اندازه‌ای هست که خود به تنهایی می‌تواند منجر به رشد دلار شود. این در حالی است که بانک مرکزی سرعت گردش ریال را بسیار محدود کرده است. ولی اگر از این بیشتر گردش ریال محدود شود، می‌تواند فعالیت‌های کلی اقتصاد را تحت تاثیر خود قرار دهد. از این جهت تصور می‌کنم مهم‌تر از بحث کرونا، مساله تورم و نقدینگی است که می‌تواند زمینه‌ساز افزایش قیمت دلار و در نهایت رشد بیشتر قیمت سکه شود. البته رشد قیمت دلار را بر اساس متغیرهای کنونی که در اقتصاد وجود دارد، پیش‌بینی می‌کنم؛ ولی هرگونه خبر مثبتی که منجر به تغییر انتظارات شود، می‌تواند جهت قیمت دلار را تحت تاثیر قرار دهد. در هفته‌های اخیر قیمت دلار رشد زیادی را تجربه کرده است و ممکن است این موضوع موجب شود که دلار کمی از رشد بیشتر در کوتاه‌مدت عقب‌نشینی کند، ولی با این سطح نقدینگی سخت است که در میان‌مدت قیمت دلار را در این سطوح تصور کنیم.
به نظر شما در بازار داخلی حساسیت بازار سکه نسبت به روند طلای جهانی بیشتر است یا نسبت به روند قیمت دلار؟ در واقع آیا سکه به رشد طلا توجه بیشتری نشان می‌دهد یا نسبت به افزایش قیمت دلار؟
تصور می‌کنم مردم کشور ما بین سکه و دلار رابطه بیشتری برقرار می‌کنند تا بین روند قیمت طلای جهانی و سکه. بخشی از این موضوع به فضای سنتی بازارهای ما بازمی‌گردد. ما اطلاعات زیادی راجع به بازارهای مالی نداریم و راجع به خرید و فروش سکه بیشتر از روند طلا به روند قیمت دلار دقت می‌کنیم. هر زمان نرخ ارز بالا می‌رود، مردم احساس می‌کنند که طلا نیز باید گران شود. بگذارید واضح‌تر بگویم: فرض کنیم قیمت دلار a درصد افزایش پیدا کند و در مقابل، قیمت طلا b درصد پایین بیاید؛ در بازار ما معامله گران بیشتر به رشد قیمت دلار دقت می‌کنند و تحت تاثیر آن بهای سکه افزایش پیدا می‌کند. ما کشوری هستیم که بازار سرمایه جوانی دارد، مردم بیشتر سرمایه خود را در بانک نگهداری می‌کنند و حتی معامله‌گران زیادی نسبت به جاهای دیگر دنیا نداریم که در بازار فارکس فعالیت کنند. در چنین فضایی طبیعی است که مردم به قیمت طلای جهانی توجه کمتری کنند و ارزش سکه را بیشتر با همان قیمت دلار بسنجند. یکی از دلایلی که باعث شده سکه در شرایط کنونی حباب زیادی پیدا کند، این است که معامله‌گران بازار داخلی به میزان زیادی افزایش بهای طلای جهانی را در خرید و فروش‌های سکه لحاظ نکرده‌اند. در واقع اگر بازار به اندازه رشد قیمت جهانی طلا توجه می‌کرد، در شرایط فعلی سکه در سطوح بالاتری قرار داشت. بارها در بازار سکه و ارز شاهد این بوده‌ایم که قیمت ارز کاهش پیدا کرده است و به تبع آن قیمت سکه نیز پایین آمده است. حال آنکه در بازارهای جهانی در همان مقطع زمانی، قیمت طلا رشد کرده بود. حساسیت مردم روی قیمت ارز از نظر من خوب نیست و آثار زیانباری بر اقتصاد ایران دارد، ولی واقعیتی است که در کشور ما وجود دارد و بهتر است که در تحلیل‌هایمان آن را در نظر بگیریم. قیمت ارز به اندازه‌ای مهم است که بارها خود آغازگر سیگنال شوک به اقتصاد ایران بوده است.
