دوست روزهای ناامن

حمید فرزین: طلای جهانی دوست روزهای ناامنی است؛ هر زمان نگرانی‌ها نسبت به روند اقتصاد جهان بالا می‌گیرد یا تنش‌های ژئوپولتیک افزایش پیدا می‌کند، سرمایه‌گذاران به سراغ طلا می‌روند، چراکه آن را بازاری امن می‌دانند. پس روزهای ناامنی، زمانی برای اوج‌گیری قیمت طلاست. از اواسط ماه فوریه، بازارهای جهانی خطر ویروس کرونا را جدی‌تر گرفتند و در واکنش به آن، طلا رویه صعودی را در پیش گرفت و در اولین گام، مرز هزار و 600دلاری را شکست. بعد از شکست این مرز و افزایش تا نقطه هزار و 643دلاری، از ابتدای هفته گذشته، معامله‌گران با قدرت بیشتری خریدار شدند و قیمت را به سطوحی رساندند که تنها در سال 2012 تجربه شده بود. دوشنبه گذشته طلای جهانی تا آستانه سطح مهم هزار و 700دلاری پیش رفت ولی به یکباره با سودگیری معامله‌گران، کاهشی شد. روند همین یک روز می‌تواند تناقض آینده بازار طلا و دیدگاه‌های معامله‌گران در مورد آن را آشکار کند؛ می‌توان گفت بازار طلا در یک دوراهی قرار گرفته است: از یک‌سو خطر ویروس چینی روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود و این نگرانی تحریک‌کننده‌ای برای افزایش بیشتر قیمت طلاست؛ در مقابل، گروهی باور دارند، طلا در ماه‌های اخیر افزایش بسیار چشمگیری را تجربه کرده است و زمان آن رسیده است که در آستانه سطوح تاریخی با افزایش فروش‌ها و سودگیری معامله‌گران مواجه شود. طلا در همین ابتدای سال 2020 خود را به 200 قدمی بالاترین قیمت تاریخی خود رسانده است، یعنی قیمت هزار و 896 دلاری که در 5 سپتامبر 2011 به ثبت رسید.

اگر بازار می‌خواهد بار دیگر پا به چنین سطوحی بگذارد، نیاز دارد که اثر ویروس چینی نه‌تنها کاهش نیابد که تاثیر آن بر اقتصاد جهان بیشتر شود. از طرف دیگر، عده‌ای دیگر از معامله‌گران بازار جهانی باور دارند بازار با تنش‌های ژئوپولتیک زیادی روبه‌رو است که اکنون آرام گرفته‌اند و بالا گرفتن دوباره آنها می‌تواند قیمت را افزایشی کند. گروهی نیز باور دارند، شاید در کوتاه‌مدت بازار در آستانه مرزهای مقاومتی با سودگیری معامله‌گران روبه‌رو شود، ولی در میان‌مدت احتمال بازگشت رکود به اقتصاد جهان زیاد است و از همین رو افزایش بیشتر قیمت طلا را منتفی نمی‌دانند.

در مقابل، کاهشی‌های بازار باور دارند، افزایش ماه‌های اخیر برخی معامله‌گران را هیجانی کرده است. از نظر آنها، بازیگران بزرگ طلا در نزدیکی رکوردهای چندین‌ساله اقدام به سودگیری خواهند کرد و طلا برای رشد بیشتر قیمت، نیاز به خون تازه‌ای دارد. در مورد ویروس کرونا نیز کاهشی‌ها دیدگاهی متفاوت با دیگر معامله‌گران بازار دارند. از نظر آنها از یک‌سو اثرات اقتصادی این ویروس در بازار طلا پیش‌خور شده است و از سوی دیگر به باور آنها، خریدهای چین به عنوان یک متقاضی بزرگ طلا تحت تاثیر بحران کرونا کاهش پیدا خواهد کرد. آنها معتقدند بازار برای آزمون سطوح تاریخی و عبور از آنها، نیاز به قدرت بیشتری دارد.

در مجموع در پاسخ به این سوال که آیا طلا می‌تواند در ماه‌های پیش رو مرزهای تاریخی را بشکند، باید پاسخی محتاطانه داد: می‌تواند، اگر آثار ویروس کرونا گسترش یابد، ولی پیشتر از آن، مسلماً معامله‌گران بازارهای جهانی توجه خود را به مقاومت‌های کوتاه‌مدت‌تر خواهند دوخت. به عنوان مثال، آنها به دقت واکنش بازار به لمس مرزهایی چون هزار و 700 دلار را بررسی و پس از آن موقعیت خرید یا فروش خود را تعیین خواهند کرد. بازار طلا، بازار اتفاقات است و معامله‌گران هر روز ممکن است بر اساس اخبار جدید، انتظارات خود را آپدیت کنند.

همان‌طور که برای معامله‌گران بازارهای جهانی، سرنوشت طلا هیجان‌انگیز شده است، در بازار داخلی نیز این روزها دقت بیشتری به روند طلا می‌شود. به عنوان مثال، دوشنبه گذشته مهم‌ترین عاملی که در بازار داخلی موجب شد سکه تمام بهار آزادی مرز تاریخی شش میلیون‌تومانی را بشکند، افزایش بهای طلای جهانی بود. افزون بر این در ماه‌های اخیر بازدهی قیمتی سکه از دلار پیشی گرفته است و یکی از مهم‌ترین عواملی که زمینه‌ساز چنین توفیقی برای بازار سکه شد، ثبت رکوردهای جدید در بازار جهانی طلا بود. فلز گرانبهای داخلی در یازدهمین ماه سال، بازدهی ۲ /۹درصدی را به ثبت رساند؛ حال آنکه سهم دلار رشد ۶ /۶درصدی بود. در اولین ماه زمستان نیز شاخص ارزی بازدهی 6 /2درصدی را به ثبت رساند، حال آنکه سکه امامی بیش از هفت درصد افزایش را تجربه کرده بود. با توجه به این داده‌ها می‌توان محتاطانه ادعا کرد که سکه امامی در زمستان برای معامله‌گران محبوب‌تر از دلار بوده است و بخشی از این اقبال را به واسطه رشد بهای طلای جهانی به دست آورده است.

دو روایت از مرزشکنی طلا

طلا در زمستان دو بار از مرز هزار و 600دلار عبور کرد؛ بار اول در دی‌ماه و بار دوم در آخرین روزهای بهمن‌ماه؛ ولی روایت این دو مرزشکنی متفاوت است؛ بار اول قیمت به سرعت به کانال پایین‌تر برگشت و این بار نه‌تنها چنین اتفاقی رخ نداد که طلا خیز به سوی کانال بالاتر برداشت.

در اواسط دی‌ماه 98 بود که حمله موشکی ایران به یک پایگاه آمریکایی در عراق موجب شد که به یکباره در بازارهای جهانی، شاهد افزایش قیمت طلا شویم. در آن مقطع زمانی، قیمت طلا به سرعت از مرز هزار و 600 دلار عبور کرد و توانست خود را به نقطه هزار و 611دلار برساند. با این حال، زمان کوتاهی کافی بود که معامله‌گران سودگیر، فروش‌های خود را بالا ببرند و تحت تاثیر آن قیمت به کانال هزار و 500دلاری بازگردد. تحلیلگران بازارها عنوان می‌کردند که در آن مقطع زمانی کاهش سریع تنش‌ها در خاورمیانه باعث شد که بازارها آرام بگیرند و وضعیت باثبات‌تری رقم بخورد. پس از آن، قیمت طلا تقریباً نوسانات کم‌دامنه‌ای را تجربه کرد و توان شکست دوباره مرز هزار و 600دلاری را از خود نشان نداد. با این حال، موج دوم نوسان با قدرت بیشتری از اواسط فوریه آغاز شد.

سه‌شنبه دو هفته پیش به یکباره خرید طلا در بازارهای جهانی افزایش یافت و تحت تاثیر آن مرز هزار و 600دلاری این‌بار با قدرت شکسته شد. این دفعه نه‌تنها خبری از اصلاح قیمت‌ها نبود، بلکه انتظارات افزایشی ادامه یافت و معامله‌گران در هفته منتهی به 21 فوریه توانستند قیمت طلا را به عدد هزار و 643 دلار برسانند که بالاترین قیمت از اواخر سال 2012 بود. از ابتدای هفته گذشته، روند طلای جهانی شدت بیشتری گرفت و در اولین روز هفته حتی نقطه هزار و 687دلاری لمس شد.

بیشتر معامله‌گران باور داشتند، افزایش بهای طلا تحت تاثیر گسترش ویروس کرونا و احتمال افزایش اثر آن بر اقتصاد جهان قرار داشت و جالب آنکه این‌بار گویا بخشی از بازار باور دارد که اثر این ویروس بر بازارها ادامه خواهد داشت.

ویروس چینی؛ بالابر اونس

بیشتر معامله‌گران دو هفته قبل باور داشتند، ویروس کرونا موجب خواهد شد که رشد اقتصادی چین کند شود و به واسطه آن، اقتصاد جهان نیز در معرض خطر قرار بگیرد. این مساله زمینه افزایش خرید طلا شد که همیشه گزینه محبوب معامله‌گران هنگام بحران‌هاست. با این حال، در هفته گذشته ویروس کرونا از جنبه دیگری انتظارات معامله‌گران بازارها را تحت تاثیر قرار داد. به گفته فعالان، انتشار این ویروس در چند کشور دیگر، نگرانی‌ها را این‌بار نسبت به اقتصادهای دیگر کشورها افزایش داد. از سوی دیگر احتمال گسترش این ویروس به کشورهای دیگر، استرس بازارها را بیشتر می‌کرد. تحت شرایط جدید، خطر بیشتری از سوی این ویروس، اقتصاد جهانی را تهدید می‌کند. در چنین شرایطی، افراد کمتری اقدام به خرید سهم می‌کنند، افراد کمتری سهم‌هایشان را نگه می‌دارند و همچنین در بازار رقیب طلا یعنی بازار سهام، فروش‌ها افزایش پیدا می‌کند. در مجموع، سرمایه‌گذاران در شرایط ناامنی ترجیح می‌دهند به جای بورس به بازار فلزهای گرانبها رو بیاورند.

در این میان، وضعیت اقتصادی به گونه‌ای است که معامله‌گران تصور می‌کنند، نرخ‌های بهره برای مدت طولانی‌تری در اعداد پایین باقی خواهند ماند؛‌ نرخ بهره دیگر عاملی است که توجه معامله‌گران بازارهای جهانی را به شدت به خود جلب می‌کند. در واقع وقتی نرخ بهره پایین باشد، برای فرد هزینه زیادی ندارد که سرمایه‌اش را خارج از بانک‌ها نگهداری کند. یکی از گزینه‌های محبوب برای معامله‌گران کشورهایی که نرخ بهره آنها پایین است، بازار طلاست. وقتی هزینه نگهداری طلا برای آنها پایین باشد، طبیعی است که با رغبت بیشتری قدم در راه این بازار بگذارند.

در مجموع می‌توان گفت ویروس کرونا وضعیت بازار طلا را به شدت تحت تاثیر قرار داده است و این تاثیرگذاری هم به صورت مستقیم بوده است و هم به صورت غیرمستقیم. زمانی که نگرانی‌ها در بازارهای جهانی بالا می‌رود، طبیعتاً اولین دارایی که نظرها را به خود جلب می‌کند، طلاست. با این حال، کرونا نگرانی‌ها نسبت به اقتصاد جهان را افزایش داده است و همین عامل بازار سهام را نیز کاهشی کرده است. زمانی که احتمال کاهش رشد اقتصادی بیشتر می‌شود، طبیعتاً انتظار برای افزایش نرخ بهره نیز پایین‌تر می‌رود.

در این میان، بیشتر معامله‌گران باور دارند در صورتی که ویروس چینی گسترش بیشتری پیدا کند، طلا به کمک آن می‌تواند مرزهای تاریخی گذشته را یک‌بار دیگر تست کند و به سوی مرز هزار و 900دلاری حرکت کند. برای این ویروس هنوز درمانی یافت نشده است، سرعت شیوع آن بالاست و واکسنی نیز برای آن پیدا نشده است. بسیار ناشناخته است و گسترش آن به دیگر کشورهای جهان، خطرات آن را افزایش داده است. دیگر ممکن است حتی فردی بدون ارتباط با کشور چین ناقل ویروس باشد. مجموعه این متغیرها خطر این ویروس برای اقتصاد جهان را بالاتر برده است.

در این میان تنش‌های سیاسی تا حدی کاهش پیدا کرده است و در هفته‌های اخیر نقش زیادی در رشد قیمت طلا نداشته‌اند. اگر کرونا در کنترل بیشتری قرار بگیرد، پایین آمدن قیمت طلا دور از ذهن نیست. شاید این اولین‌بار در تاریخ بازارها باشد که گسترش یک ویروس چنان وضعیت معاملات را تحت تاثیر خود قرار داده است.

نکته جالب توجه دیگر این است که معامله‌گران بازار داخلی نیز با کمک همین افزایش طلای جهانی توانسته‌اند، سکه را به سطوحی برسانند که در طول تاریخ خود تجربه نکرده بود. البته در بازار ارز و سکه، رفتن ایران به لیست سیاه FATF و گسترش همین ویروس کرونا نیز در رشد قیمت اثر داشته‌اند.