بورس قاچاق

این هفته کلیات لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق 98 بررسی و تصویب شد. به همین دلیل بخش مهمی از اخبار اقتصادی کشور حول محور بودجه بود؛ چه قیمت نفت و دلار، چه هزینه‌های جاری گزاف دولت و چه ماجرای ارز کالاهای اساسی.

ارز کالاهای اساسی مدت‌هاست که خبرساز است و هر ماه خبری درباره رانت ارزی و قاچاق کالاهایی که با ارز دولتی وارد شده‌اند منتشر می‌شود. مدت‌هاست که افراد بسیاری درباره بی‌اثر بودن ارز 4200تومانی هشدار داده‌اند. حالا غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه سال ۹۸ گفته اگرچه ۱۴ میلیارد دلار ارز دولتی به کالاهای اساسی اختصاص پیدا کرده اما تاثیری بر سفره مردم نداشته و تکرار این کار در بودجه سال ۹۸ نگرانی‌هایی را به دنبال دارد. به همین دلیل روش تخصیص ارز چهار هزار و ۲۰۰تومانی به این کالاها باید تغییر کند.

واردات برای 130 میلیون نفر

ایران هم گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد ارز 4200تومانی مساله قاچاق در ایران را تشدید کرده. تا پیش از این فقط ماجرای بنزین خبرساز شده بود و حالا بخش مهمی از کالاهای اساسی. این روزنامه نوشت: قند، رب، برنج، ماهی، تخم‌مرغ و خیلی از کالاهایی که ارز 4200تومانی می‌گیرند این روزها سر از خاک کشورهای همسایه درآوردند و قاچاق معکوس برای اولین بار در کشورمان اتفاق افتاد. یکی از مهم‌ترین خریداران کشور عراق است. این قاچاق تا جایی رفته که میزان واردات کالاهای اساسی را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. قاسم علی‌حسنی، دبیرکل بنکداران مواد غذایی گفته مصرف سالانه چای در کشور 120 هزار تن است اما این عدد دو برابر شده است. چراکه قیمت چای در ایران کیلویی 16 تا 20 هزار تومان است و در کشورهای همسایه بین 120 تا 160 هزار تومان. همچنین قند کیلویی پنج هزار تومان ایران در ترکیه 35 هزار تومان است و سود هفت برابری این بخش مشوق قاچاق است. قیمت 21 هزارتومانی سیگار در ترکیه، ارمنستان، گرجستان و جمهوری آذربایجان دلیل قاچاق سیگار هفت هزارتومانی از ایران است.

نکته قابل توجه این است که به گفته دبیرکل بنکداران مواد غذایی با حجم قاچاقی که صورت می‌گیرد بودجه مواد غذایی که دولت تصویب کرده است باید 5 /2 برابر شود. یعنی عدد 5 /13 میلیارد دلار به 25 میلیارد دلار برسد. او گفته به دلیل قاچاق به‌جای آنکه دولت برای 80 میلیون نفر کالا وارد کند برای 130 میلیون نفر واردات کالاهای اساسی را انجام می‌دهد.

یک منبع مطلع در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته روزانه عراقی‌ها مقادیر زیادی برنج را از آبادان و خرمشهر خارج می‌کنند. ماهی و مرغ هم به شدت در حال قاچاق به کشور عراق است. این امر باعث شده قیمت این کالاها افزایش پیدا کند و مردم هم برای خرید کالاهای اساسی انگیزه بیشتری پیدا کنند. لذا این امر در نهایت منجر به کمبود کالا در کشور می‌شود. حال به نظر می‌رسد دولت به‌جای کنترل مرزها بهتر است دیگر ارز 4200تومانی پرداخت نکند و در نهایت این پول را به دهک‌های پایین جامعه در قالب یارانه مستقیم پرداخت کند.

حقوق 95 هزارمیلیاردی کارکنان

اما به نظر می‌رسد گزارش‌های مختلف کمتر مورد توجه دولت و سازمان برنامه و بودجه است. مدتی قبل بود که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی داده بود که بودجه‌ای که برای اشتغال تصویب می‌شود کارایی ندارد. اما رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه کمیسیون تلفیق گفته ۶۵۳۰۰ میلیارد تومان برای ایجاد یک‌میلیون و 77 هزار شغل در سال ۹۸ در نظر گرفته شده و ۱۴ میلیارد دلار با ارز ۴۲۰۰تومانی برای کالاهای اساسی و دارو پیش‌بینی شده است. کمیسیون تلفیق هم این بودجه را تصویب کرده است. لایحه بودجه سال 98، در کمیسیون تلفیق رای اعتماد گرفت. بودجه‌ای که به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه، هدفش اشتغال، مهار تورم و کاهش فقر مطلق است. آمارها هم می‌گوید 95 هزار میلیارد تومان از بودجه باید صرف حقوق کارمندان شود.

در کنار وعده‌های دولت در لایحه بودجه، اعضای کمیسیون تلفیق بودجه 98 انتقاداتی به این لایحه دارند. از همه مهم‌تر آنکه درآمدها واقعی نیست. به گفته محمدمهدی مفتح، سخنگوی این کمیسیون میزان فروش نفت، به‌طور میانگین 5 /1 میلیون بشکه در روز پیش‌بینی شده و قیمت هر بشکه نفت هم ۵۴ دلار در نظر گرفته شده است. سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس یادآوری کرد: همچنین قیمت ارز برای کالاهای اساسی چهار هزار و ۲۰۰ تومان و برای بقیه کالاها هشت هزار تومان در نظر گرفته شده که متوسط آن پنج هزار و ۵۰۰ تومان است.

تمدید معافیت نفتی

نفت قطعاً مهم‌ترین دغدغه دولت در بودجه سال 98 است و دولت این نگرانی را دارد که آیا معافیت‌های آمریکا تمدید می‌شود یا نه؟ غلامرضا انصاری، معاون اقتصادی وزیر امور خارجه، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» پیش‌بینی کرده معافیت نفتی مشتریان ایران تمدید خواهد شد. انصاری گفته: ارزیابی من این است که همه کشورهایی که معافیت دریافت کرده‌اند، قطعاً دوره دوم درخواست‌شان رد نمی‌شود؛ چون نیازهای آنها در این دوره کوتاه، قابل جبران نخواهد بود. شبکه سی‌ان‌بی‌سی هم گفته دولت ترامپ ممکن است باز هم اجازه صادرات نفت به ایران بدهد. ایسنا نوشته برایان هوک نماینده ویژه دولت آمریکا در خصوص ایران در روزهای اخیر از اظهار نظر درباره اینکه واشنگتن قصد دارد چه تصمیمی در خصوص تحریم‌های نفتی علیه ایران بگیرد، سر باز زد. اما وی این باور را ایجاد کرد که ممکن است مستثنی شدن بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران از تحریم‌های آمریکا تمدید شود. او در پاسخ به سی‌ان‌بی‌سی که پرسید آیا دولت می‌خواهد معافیت‌های فعلی را تمدید کند، گفت که نمی‌تواند به این سوال جواب دهد. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که ما بر این باوریم که هر زمان یک بازار با تامین بهتر نفت داشته باشیم، در شرایط بهتری قرار خواهیم گرفت تا به صفر رساندن (صادرات نفت ایران) را تسریع بخشیم.

مشتری‌های در سایه

جز این، معاون امور بین‌الملل وزیر نفت هم گفته: در زمان تحریم، شرایط برای حفظ بازار نفت ساده نیست اما خوشبختانه ایران اکنون به «بازارهای سایه»ای دست یافته که می‌توان از آنها برای صادرات نفت استفاده کرد. امیرحسین زمانی‌نیا در سیزدهمین همایش سالانه اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی گفت: روزی نیست که پنج یا شش خریدار جدی نفت به من مراجعه نکنند. ما بازارهای سایه‌ای یافته‌ایم که نمی‌خواهم درباره آنها توضیح دهم زیرا دشمنان از آن اطلاعات سوءاستفاده خواهند کرد. در شرایط بدی قرار نداریم و با قدرت با تحریم‌ها مقابله می‌کنیم و در این جنگ موفق خواهیم شد. وی همچنین افزود: برای صادرات فرآورده‌های نفتی فرصت‌های بسیاری وجود دارد که از همه آنها استفاده نشده است.

کاهش وزن مذهبی بودجه

مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش جالبی درباره وزن مذهبی بودجه سال 98 منتشر کرده و گفته فصل دین و مذهب در لایحه بودجه ۹۸ نسبت به بودجه ۹۷، بیش از ۲۰ درصد منقبض شده است. انقباضی که موجب شد سهم دین و مذهب از اعتبارات امور فرهنگ نیز از 5 /20 درصد به 4 /16 درصد برسد. دنیای اقتصاد با انتشار این گزارش نوشت: سرجمع اعتبارات امور ده‌گانه در بودجه ۹۸ معادل 3 /384 هزار میلیارد تومان بوده است که سهم امور فرهنگ، تربیت‌بدنی و گردشگری حدود 1 /2 درصد از کل این رقم را دربرگرفته است. در این میان یکی از حوزه‌های شاخص امور فرهنگ، فصل دین و مذهب است. سرجمع اعتبارات امور فرهنگی، تربیت‌بدنی و گردشگری در لایحه بودجه ۹۸ حدود هشت هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که نسبت به سال جاری، تقریباً 6 /0 درصد کاهش را نشان می‌دهد. این مساله نشان می‌دهد که دولت مجموعاً در امور فرهنگی، ترجیح داده رویکرد انقباضی را پیش گیرد تا از افزایش حقوق کارمندان عقب نماند. امور فرهنگ، تربیت‌بدنی و گردشگری به هشت فصل تقسیم می‌شود که سهم فصل دین و مذهب جایگاه سوم را در بین فصول دارد. این در حالی است که در قانون بودجه سال جاری، سهم فصل دین و مذهب از سایر فصول بیشتر بود و در جایگاه نخست قرار داشت. هشت فصل امور فرهنگ، تربیت‌بدنی و گردشگری شامل دین و مذهب، ورزش و تفریحات، فرهنگ و هنر، میراث فرهنگی، رسانه، گردشگری، صنایع دستی و تحقیق و توسعه می‌شود. برای فصل دین و مذهب در لایحه بودجه سال آتی، 3 /1 هزار میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده که نسبت به بودجه سال جاری، معادل 4 /20 درصد کاهش داشته است. در سال جاری، فصل دین و مذهب یک‌پنجم از بودجه فرهنگ، تربیت‌بدنی و گردشگری را شامل می‌شد؛ اما در سال آتی این سهم به حدود یک‌ششم رسید. مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بیشترین رشد اعتبارات در برنامه «شناسایی و تامین نیازهای فکری-دینی» دیده شده که در لایحه بودجه ۹۸ نسبت به سال جاری، به نزدیک چهار برابر خود رسیده و معادل 7 /29 میلیارد تومان شده است.

رونمایی از دستمزد مدیران

خبر دیگری که هفته گذشته منتشر شد، رونمایی از سامانه دستمزد و حقوق مدیران بود. رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور از آمادگی این سازمان برای دادن دسترسی عمومی به سامانه حقوق و دستمزد مدیران خبر داد و تصمیم نهایی در این باره را منوط به بررسی هیات دولت در هفته‌های آینده عنوان کرد. با توجه به نظرات جمشید انصاری، سامانه مذکور از سوی نهادهای خارج از قوه مجریه، با استقبال مواجه نشده و بیشترین اطلاعات بارگذاری‌شده، متعلق به نهادهای زیرمجموعه دولت است. علاوه بر اینها، برخی از نهادهای ناظر و پیگیر، مانند صداوسیما و دیوان محاسبات نیز تاکنون اطلاعات حقوق و دستمزد مدیران خود را در دسترس قرار نداده‌اند. به گفته رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، تاکنون برای ۱۶۸۳ دستگاه در سامانه، کاربر تعریف شده است؛ در حالی که باید ۳۶۴۶ کاربر معرفی شود و این نشان از میزان عقب‌ماندگی پروژه است. هر چند، انصاری اعلام کرده که دستگاه‌های ثبت‌شده، بخش عمده‌ای از کارمندان را شامل می‌شود. البته از بین دستگاه‌های ثبت‌شده، حدود 400 دستگاه اطلاعات حقوق و مزایای خود را وارد کرده‌اند؛ طبق گفته انصاری تاکنون اطلاعات ۷۳۲ هزار و ۹۹۰ نفر از حقوق‌بگیران وارد شده است.

به گفته انصاری، عمده دستگاه‌هایی که در این سامانه اطلاعات کارکنان خود را ثبت کرده‌اند، زیرمجموعه قوه مجریه هستند اما دستگاه‌های خارج از دولت به‌رغم آنکه در قانون تصریح شده خیلی همراهی نکردند به ویژه دستگاه‌هایی که مدعی شفافیت هستند. دستگاه‌های نظارتی اطلاعات خود را ثبت نکردند و مدعی هستند که مقامات آنها باید دستور لازم را بدهند. البته در این بین، بزرگ‌ترین نهاد خارج از قوه مجریه که اطلاعات کارکنان خود را وارد کرده، مجلس شورای اسلامی است.

انصاری در مورد مجموعه قوه قضائیه هم گفت: «مجموعه قوه قضائیه به غیر از دادگستری کل چندین استان هنوز اطلاعات خود را بارگذاری نکرده‌اند. در مورد نهادهای خارج از قوای سه‌گانه نیز تنها سازمان تبلیغات استانی در چند استان اطلاعات کارمندان خود را بارگذاری کردند و به غیر از این موارد، بارگذاری مشاهده نشده است.»