جوان ِکابینه پیر
چرا محمدجواد آذری‌جهرمی پدیده کابینه دوازدهم است؟
محمدجواد آذری‌جهرمی در یک سال گذشته نشان داده به‌رغم سن کم خوب بلد است در زمین سیاست ایران حرکت کند. از قضا وزیری که کمترین رای را از مجلس گرفت تقریباً پرجنب و جوش‌ترین وزیر کابینه است. نگاهی به نوع استفاده او از شبکه‌های اجتماعی و حضور در جامعه به عنوان وزیر نشان می‌دهد که به خوبی می‌داند از رسانه‌ها چه می‌خواهد و دنبال چه تصویری از خودش در آنهاست.
سال قبل که برای مصاحبه به دفترش در یکی از طبقات بالایی ساختمان زیرساخت رفته بودم هنوز وزیر پیشنهادی بود. در آن روزها حملات سنگینی عمدتاً از سوی اصلاح‌طلبان برای رای نیاوردنش در شبکه‌های اجتماعی شروع شده بود. به‌رغم فضای مبهم آن روزها با اعتمادبه‌نفس، کمی شاد و البته بسیار حساس به جزئیات به نظر می‌آمد. او تنها وزیری است که بعد از انقلاب به دنیا آمده و به همین دلیل دهه شصتی بودن هم به جزئی از ویژگی او بدل شد و خیلی زود با عنوان «وزیر جوان» در میان قشرهای نه‌چندان علاقه‌مند به سیاست در جامعه هم به خوبی شناخته شد.
در چند پیامکی که در آن روزها بین‌مان رد و بدل شد متوجه شدم از صبح بسیار زود کار روزانه را آغاز می‌کند، برنامه منظم ورزش هفتگی صبحگاهی دارد و از این جهت شبیه محمود واعظی سلف خودش در این وزارتخانه است که گفته می‌شود او هم مرد صبح‌های زود و کوهنوردی است. واعظی بزرگ‌ترین پشتیبان او در دولت و معرف اصلی او به رئیس‌جمهور بوده است. با این حال اگر بتوان بین دو وزیر قبلی و فعلی وزارت ارتباطات یک شباهت دیگر در نظر گرفت در سیاستمداری است. به این معنا که محمدجواد آذری‌جهرمی در یک سال گذشته نشان داده به‌رغم سن کم خوب بلد است در زمین سیاست ایران حرکت کند. از قضا وزیری که کمترین رای را از مجلس گرفت تقریباً پرجنب‌وجوش‌ترین وزیر کابینه است. خبرنگارانی که عضو کانال تلگرام وزارت ارتباطات هستند تقریباً هرچند‌روز یک‌بار منتظرند که برنامه دعوت به یک جلسه را با حضور او دریافت کنند. با تشویق‌هایی که هم از جانب رهبری و هم رئیس‌جمهور بابت فعالیت‌ها و جنب‌وجوش‌هایش طی این مدت دریافت کرده تقریباً همه‌جا هست و مرتباً صدایش شنیده می‌شود، در برنامه دورهمی مهران مدیری از عاشق شدنش می‌گوید در حالی که همزمان دارد در توئیتر از معاون اول رئیس‌جمهور در برابر برخی انتقادها دفاع می‌کند، در مسابقه دربی کنار رئیس فیفا می‌نشیند، تصاویرش را در برخی روزنامه‌ها باز انتشار می‌دهد تا درباره فیلتر شدن تلگرام توضیح بدهد. نگاهی به نوع استفاده او از شبکه‌های اجتماعی و حضور در جامعه به‌عنوان وزیر نشان می‌دهد که به خوبی می‌داند از رسانه‌ها چه می‌خواهد و دنبال چه تصویری از خودش در آنهاست. می‌توان گفت نیازی به روابط عمومی ندارد چون خودش بهترین روابط عمومی خودش است. به همین دلیل روابط عمومی‌هایش فقط بازتاب‌دهنده خبرها و نظراتی هستند که او قبلاً آنها را از طریق اکانت‌های شبکه اجتماعی‌اش منتشر کرده است. نوع استفاده‌اش از شبکه‌های اجتماعی هم قابل توجه است. جزو معدود اعضای کابینه است که برنامه منظمی برای تولید نظرات مختلف یا توضیح یک تصمیم دارد. اما قطعاً می‌توان گفت تنها مدیر ارشدی است که با مردم مستقیماً از طریق شبکه‌های اجتماعی در تماس است. به انتقادهای بسیاری از تصمیم‌هایش در توئیتر یا اینستاگرام پاسخ داده یا در مورد موضوعی قول پیگیری داده است. اوایل بهمن‌ماه بعد از اینکه خود من در یک پست توئیتری نسبت به ایجاد شبهه برای استثنا قرار دادن طرح رجیستری برای گوشی‌های پرچمدار سامسونگ به او انتقاد کردم بلافاصله انتقاد را پذیرفت و پاسخ داد و چند ساعت بعد دو گوشی سامسونگ نیز همانند سایر برندهای تلفن همراه در زمره رجیستری قرار گرفت.
در زمین اصلی بازی او یعنی «ارتباطات» در کمتر از یک سال گذشته شاهد تغییرات گسترده‌ای بودیم که به تغییرات وسیع مدیریتی در دو اپراتور همراه اول و رایتل منجر شد. همچنین مدیریت شرکت مخابرات نیز به سیدمحمود صدری رسید که از نزدیکان جهرمی به حساب می‌آید. با این تغییرات حالا مدیران ارشد اپراتورهای کشور تقریباً با او همسو هستند و به نظر می‌رسد اختلافاتی که به‌خصوص در دوره نخست ریاست‌جمهوری روحانی بین وزارت ارتباطات و بهتر بگوییم دولت و سهامدار ارشد مخابرات رخ داد فعلاً رفع شده است.
جهرمی همچنین از ادغام بزرگ ابتدای سال اپراتورهای اینترنتی حمایت کرد جایی که شرکت های‌وب شرکت رقیبش پارس آنلاین را تملک کرد. چیزی که جهرمی دنبال می‌کند ایجاد کنسرسیوم‌های قدرتمند اینترنتی از ادغام بازیگران کوچک است. در حوزه تعرفه‌های اینترنتی وزیر جوان دست به کاری مخاطره‌آمیز زد. او با کنار گذاشتن اینترنت حجمی و تفکیک پهنای باند و داخل و خارج نوعی از دخالت دولتی را در بازار اینترنت رقم زد، اتفاقی که موجب شده بعد از چند ماه هنوز شرکت‌های اینترنتی در حال تغییر مداوم تعرفه‌های خود باشند. تغییر تعرفه‌ها از سوی بسیاری از کاربران با مخالفت روبه‌رو شد که خود جهرمی تلاش کرده به بسیاری از آنها پاسخ بدهد. وزیر ارتباطات از اواسط امسال از موضوع رجیستری موبایل حمایت همه‌جانبه‌ای را انجام داد. پروژه‌ای که یک‌بار سال‌ها قبل آزموده شده و شکست خورده بود دوباره به اجرا افتاد و به نظر می‌رسد تا پایان امسال تقریباً همه گوشی‌ها مشمول آن شده‌اند. هرچند هدف طرح ثبت گوشی، کاهش قاچاق اعلام شده اما روند اجرای طرح انتقادهای فراوانی را به بار آورد به‌خصوص با توجه به اینکه در این طرح مصرف‌کنندگان چندان مورد توجه قرار نگرفتند و برای گوشی‌های مسافری نیز از سوی گمرک مشکلات بسیاری ایجاد شد. اما آنچه سعی شد در این طرح چندان به آن پرداخته نشود طرح ثبت سیم‌کارت بود. طرحی که قرار است بر اساس آن هر سیم‌کارت برای یک گوشی خاص تعریف شود و مردم برای تغییر دستگاه خود (مثلاً فروش یا دادن آن به شخص دیگر) باید در سامانه همراه این تغییرات را ثبت کنند. در نهایت این طرح که احتمالاً یکی از جنجالی‌ترین طرح‌ها خواهد بود باعث می‌شود مشخص شود که هر شخص از کدام دستگاه (موبایل، تبلت و...) استفاده می‌کند. در کنار اینها وزیر ارتباطات البته در سخنرانی‌هایش تاکید داشته به حریم شخصی کاربران حساس است و حتی لایحه‌ای را هم برای حفاظت از حریم شخصی کاربران آماده کرده تا به هیات دولت ارائه شود. جهرمی همچنین از پیگیری برای آنچه فروش اطلاعات کاربران توسط اپراتورها عنوان کرده خبر داده است. جهرمی در سال نخست فعالیتش آنچنان‌که انتظار می‌رفت در حوزه فیلترینگ به‌خصوص باز کردن فیلترینگ شبکه‌هایی چون توئیتر و یوتیوب موفق نبود به جز این برخی فیلترهای بی‌دلیل مثل فیلترینگ ویز، فوراسکوئر و حتی فیلترینگ کوتاه‌مدت تلگرام به‌رغم همه شرایط نمره مثبتی در کارنامه او به حساب نمی‌آید. در حوزه استارت‌آپ‌ها هم از وزیری که زمانی با هشتگ وزیر استارت‌آپ‌ها مورد حمایت قرار گرفته بود انتظار بالاتر بود، هرچند او حداقل در کلام بارها و بارها از رونق کسب و کارهای نوپا در کشور سخن گفته است. کارنامه جهرمی در پایان یک سال برای قضاوت نیازمند زمان است اما تردیدی نیست جهرمی تا همین‌جا هم پدیده امسال بوده است.
