حمایت‌های تعرفه‌ای را ادامه دهیم
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از سیاست‌های حمایتی می‌گوید
خلیفه‌سلطانی می‌گوید: در حال حاضر وضعیت تعادلی در بحث تعرفه و کنترل واردات در کشورمان وجود دارد. اگر دولت به حمایت‌های تعرفه‌ای خود ادامه دهد و در سال‌های پیش‌رو هم تعادلی میان تعرفه‌های وارداتی و قیمت محصولات ایجاد کند آینده خوبی خواهیم داشت.
ساره سیدناصری: چندی پیش اتحادیه اروپا برای حمایت از فولادسازان داخلی خود تعرفه‌ای 57یورویی برای واردات هر تن فولاد از کشورهای روسیه، برزیل، اوکراین و ایران وضع کرد. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر ایران به منظور توسعه صادرات غیرنفتی و ارزآوری برای کشور، اقدام به گسترش صادرات محصولات فولادی خود به اتحادیه اروپا کرده بود، این موضوع چه اثری بر صادرات محصولات فولادی کشورمان می‌گذارد؟ رسول خلیفه‌سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران می‌گوید: «با توجه به اینکه بازار هدف صادراتی ما اروپا نیست و تنها بخشی از صادرات ما به این کشورها صورت می‌گیرد، این موضوع تاثیر بسیار زیادی بر این صنعت نخواهد گذاشت.» او معتقد است با در دست گرفتن بازار سایر کشورها می‌توانیم این خلأ را به طور کامل پر کنیم و با زنده کردن بازارهای جدید روند خوبی را در صنعت فولاد طی کنیم. البته خلیفه‌سلطانی می‌گوید تمام کشورهای تولیدکننده فولاد که چیزی معادل 40 کشور هستند، معمولاً تعرفه‌ای حمایتی برای خود دارند تا بتوانند به این ترتیب تولیدکننده فولاد باقی بمانند. حال این سوال مطرح است که آیا وضع تعرفه بالا در زمینه واردات می‌تواند راهکاری مناسب برای حمایت از تولیدکنندگان فولاد کشورمان باشد؟ دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران معتقد است: «در شرایط بحرانی افزایش تعرفه تنها ابزار محافظت این صنعت از بحران است که به نحو موثری می‌تواند صنعت فولاد را نجات دهد. ما نیز باید همچنان به حمایت‌های تعرفه‌ای خود ادامه دهیم. البته بنده معتقدم در حال حاضر تعرفه‌های ما تعرفه‌های خوبی است و با توجه به سطح قیمت‌ها میزان تعرفه‌هایمان متناسب است.»
♦♦♦
با توجه به اینکه اتحادیه اروپا برای حمایت از صنعت داخلی خود تعرفه‌ای را برای واردات هر تن فولاد در نظر گرفته و بخش عمده صادرات محصولات فولادی ایران به اروپاست، این موضوع چه اثری بر صادرات محصولات فولادی می‌گذارد؟
درست است که اتحادیه اروپا در تازه‌ترین اقدام خود در حمایت از فولادسازان داخلی این اتحادیه برای کشورهای روسیه، برزیل، اوکراین و ایران تعرفه وارداتی در محدوده 60 /17 تا 50 /96 یورو (معادل 83 تا 455 هزار تومان) بر هر تن ورق گرم وضع کرده است، اما با توجه به اینکه بازار هدف صادراتی ما اروپا نیست و تنها بخشی از صادرات ما به این کشورها صورت می‌گیرد، این موضوع تاثیر بسیار مخربی بر این صنعت نخواهد گذاشت. به طور کلی ما می‌توانیم با در دست گرفتن بازار سایر کشورها این خلأ را به طور کامل پر کنیم و با زنده کردن بازارهای جدید روند خوبی را در صنعت فولاد طی کنیم.
البته این نکته حائز اهمیت است که تمام کشورهای تولیدکننده فولاد که چیزی معادل 40 کشور هستند، معمولاً تعرفه‌ای حمایتی برای خود دارند تا بتوانند به این ترتیب تولیدکننده فولاد باقی بمانند. بنابراین طبیعی است کشوری که تولیدکننده فولاد نباشد تمایل دارد تا با کم کردن تعرفه‌ها محصولات را به صورت ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده داخلی‌شان برساند.
با توجه به این امر سیاست‌های داخلی ما در زمینه حمایت از تولیدکنندگان چگونه باید باشد؟
ما نیز باید همچنان به حمایت‌های تعرفه‌ای خود ادامه دهیم. البته بنده معتقدم در حال حاضر تعرفه‌های ما تعرفه‌های خوبی است و با توجه به سطح قیمت‌ها میزان تعرفه‌هایمان متناسب است. حتی با این تعرفه‌های موجود که به عقیده بسیاری از کارشناسان پایین است کالاهای زیادی وارد کشورمان نمی‌شود.
در حال حاضر ما میلگرد وارداتی، شمش وارداتی و... نداریم. در خصوص ورق وارداتی هم، از آنجا که میزان تولیداتمان کم است، بنابراین واردات این محصولات فولادی صورت می‌گیرد.
آیا وضع تعرفه بالا در زمینه واردات می‌تواند راهکاری مناسب در جهت مقابله با اقدام اروپایی‌ها باشد؟
در شرایط بحرانی افزایش تعرفه تنها ابزار محافظت این صنعت از بحران است که به نحو موثری می‌تواند صنعت فولاد را نجات دهد. اما همان‌گونه که گفتم در کشور ما میزان تعرفه‌های وارداتی کاملاً قابل قبول است و نیازی به افزایش آنها وجود ندارد.
همان‌گونه که عنوان کردم 40 کشور تولیدکننده فولاد در دنیا وجود دارد، ما نیز با رتبه 14 در زمره همین 40 کشور تولیدکننده فولاد در جهان هستیم. همه این 40 کشور تولیدکننده، تعرفه‌ای حمایتی بر روی فولاد خود دارند. طبیعی است که ما نیز باید این کار را انجام دهیم، اما اعمال این تعرفه به این معنا نیست که اقدام اتحادیه اروپا سبب شده تا ما به این موضوع فکر کنیم.
اروپا بازار هدف ما به شمار نمی‌رود. اگر کشورهای اروپا تعرفه‌ای را برای واردات خود وضع کرده‌اند، هدف اصلی‌شان برای مقابله با واردات چین است، چراکه واردکننده اصلی محصولات فولادی به اروپا کشور چین به شمار می‌رود. درست است که این تعرفه تنها برای چهار کشور ایران، روسیه، اوکراین و برزیل وضع شده، اما در واقع اتحادیه اروپا این کشورها را طعمه قرار داده است.
به دلیل آنکه در یک دوره زمانی خاص این چهار کشور حجم بیشتری از محصولات خود را به کشورهای اروپایی صادر کرده‌اند، اتحادیه اروپا نیز این چهار کشور را مشمول این تعرفه قرار داده است، اما در واقع هدف آنها بحث تهاجم چین است و به این ترتیب می‌خواهند گوشه‌چشمی به این کشور نشان دهند. البته اتحادیه اروپا پیش از این هم برای فولاد وارداتی از چین تعرفه 18 تا 36 درصد وضع کرده بود.
به گفته بسیاری از کارشناسان میزان افزایش تعرفه واردات فولاد در سال گذشته قابل قبول نبوده است، نظر شما چیست؟
من چنین عقیده‌ای ندارم. چراکه سطح عمومی قیمت‌ها نیز افزایش پیدا کرد و این افزایش تعرفه و قیمت‌ها باید با یکدیگر همخوانی و تناسب داشته باشند. به طور کلی می‌توان عنوان کرد که در حال حاضر وضعیت تعادلی در بحث تعرفه و کنترل واردات در کشورمان وجود دارد. اگر دولت به حمایت‌های تعرفه‌ای خود ادامه دهد و در سال‌های پیش‌رو هم تعادلی میان تعرفه‌های وارداتی و قیمت محصولات ایجاد کند آینده خوبی خواهیم داشت.
آیا پیش از این هم دولت برای حمایت از تولیدکنندگان دست به افزایش تعرفه‌های وارداتی زده است؟ آیا به دنبال آن به نتیجه مثبتی هم رسیده‌ایم؟
بله، در چند سال گذشته تعرفه‌ها به میزانی افزایش پیدا کرد و نهایتاً پایدار شد. اکنون هم در وضعیت خوبی قرار داریم و جزو 40 کشور تولیدکننده فولاد جهان هستیم.
آیا این احتمال وجود دارد که تولیدکنندگان سه کشور دیگری که مشمول تعرفه می‌شوند (روسیه، برزیل و اوکراین) با کاهش حجم صادراتشان به اروپا، بازارهای ایران را هدف قرار دهند؟
ما نباید وضعیت خودمان را با این کشورها مقایسه کنیم، زیرا حجم تولید و صادرات فولاد در این کشورها از ما بسیار بالاتر است. حجم صادرات ما به اروپا در مقایسه با این سه کشور بسیار ناچیز بوده است. اتحادیه اروپا ما را هم برای رد گم کردن در میان این کشورها قرار داده است.
همان‌گونه که پیشتر هم گفتم کشورهایی مانند برزیل، اوکراین و روسیه نیز که جزو کشورهای تولیدکننده فولاد هستند با در نظر گرفتن تعرفه حمایتی برای محصولات خود تولیدکننده فولاد باقی خواهند ماند.
اگر تمام کشورها بخواهند وضع تعرفه وارداتی را برای حمایت از تولیدکنندگان خود اجرا کنند، وضعیت این صنعت به چه صورت می‌شود؟
تنها کشورهای تولیدکننده فولاد که چیزی حدود 40 کشور هستند باید این روند را در پیش بگیرند و این موضوعی کاملاً طبیعی به شمار می‌رود، زیرا به این ترتیب این کشورها که خودشان تولیدکننده فولاد هستند نیاز موجود در بازار خودشان را تامین می‌کنند و این موضوعی کاملاً منطقی است.
اما سایر کشورها این روند را در پیش نخواهند گرفت. اتفاقاً کشورهای خارج از این 40 کشور تولیدکننده، تعرفه‌ها را بر‌می‌دارند تا محصولات فولادی با قیمت ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده برسد.
در ابتدای صحبت‌هایتان به این موضوع اشاره کردید که باید با زنده کردن بازارهای جدید به صنعت فولادمان کمک کنیم. اکنون کدام کشورها می‌توانند جزو بازارهای جدید صادراتی‌مان قرار بگیرند؟
اکنون عراق وارد فاز بازسازی شده و پیش‌بینی ما در انجمن این است که ظرف امسال و سال آینده افزایش تقاضای دو میلیون‌تنی میلگرد و تیرآهن و سایر مقاطع فولادی در عراق ایجاد شود. اگر زمینه لازم برای صادرات این محصولات از ایران فراهم شود، این مهم نقش زیادی در بازگشت رونق به بازار فولاد کشور و فعال شدن ظرفیت‌های معطل مانده کارخانه‌های ذوب و نورد ایفا می‌کند.بنابراین با توجه به اینکه اوضاع عراق رو به پایدار شدن می‌رود، ما می‌توانیم سهمی دو میلیون‌تنی از این بازار بگیریم.
لازمه رسیدن به این سهم دو میلیون‌تنی از بازار عراق چیست؟
لازم است دولت و مجلس با ارائه مشوق‌های صادراتی موثر و فراهم کردن بسترهای لازم برای توسعه صادرات فولاد کشور اجازه ندهند این فرصت طلایی برای صنعت فولاد کشور از دست برود. در این راستا پذیرش و عملیاتی شدن پیشنهاد انجمن برای اعمال مشوق‌های صادراتی به صورت برگشت مالیات بر اساس ارزش صادرات (Export Tax Rebate) که یک الگوی جهانی است، در بهره‌برداری حداکثری از فرصت زودگذر و البته رقابتی عراق بسیار کارگشاست. همچنین لازم است حمایت‌های موثری از همکاری‌های صادراتی واحدهای فولادی تحت عنوان صادرات مشارکتی صورت پذیرد. لازم است صندوق ضمانت صادرات نیز بسیار فعال‌تر از گذشته در جلوگیری از این فرصت‌سوزی نقش خود را به درستی ایفا کند.
در حال حاضر بیشترین حجم صادرات محصولات فولادی ما به کدام کشورهاست؟
صادرات ما به بسیاری از کشورها صورت می‌گیرد. کشورهای آسیایی، کشورهای جنوب شرق آسیا، کشورهای آفریقایی، کشورهای اروپایی و... . اما این صادرات منحصر به کشورهای اروپایی نیست.
با تمام اینها در حال حاضر وضعیت واردات و صادرات محصولات فولادی در کشور را چگونه می‌بینید؟
سال 1392 را می‌توان به عنوان پایه حرکت به سوی بازارهای صادراتی فولاد ارزیابی کرد. پارسال نیز به بالاترین میزان در این مدت رسیدیم و پنج میلیون و 500 هزار تن صادرات تحقق یافت. سهم صادرات فولاد خام از این رقم سه میلیون و 700 هزار تن بود و محصول نهایی نیز به میزان یک میلیون و 700 هزار تن سهم داشت. بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد ایران از آغاز زنجیره فولاد خام تا تولید آن مزیت صادراتی دارد.
نکته‌ای که باید به آن توجه ویژه کنیم آن است که ما برای صادرات تولید می‌کنیم. در واقع هدفگذاری تولید فولاد ما باید برای صادرات بیشتر صورت بگیرد و از این پس باید صادراتمان را آنقدر افزایش دهیم تا در افق 1404 به صادرات 20 میلیون تنی فولاد برسیم.
با توجه به شرایط فعلی از نظر شما به این صادرات 20 میلیون‌تنی خواهیم رسید؟
سند چشم‌انداز 1404 دستیابی به صادرات 20 میلیون تنی فولاد را انتظار دارد و دست‌اندرکاران این بخش بر این باورند که باید 10 میلیون تن فولاد خام و 10 میلیون تن محصول نهایی صادر شود.
از نظر من به لحاظ تولید در هر سال حداقل هفت یا هشت درصد رشد خواهیم داشت. البته امیدواریم مصرف فولاد نیز در داخل کشورمان در سال‌های آینده افزایش پیدا کند و همگام با افزایش تولید، مصرف‌مان نیز افزایش یابد. البته همان‌گونه که گفتم در کنار افزایش تولید میزان صادرات ما نیز نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است، بنابراین در این شرایط ناچار هستیم برای اینکه ظرفیت بازار داخلی را تامین کنیم، نظام حمایت تعرفه‌ای را مانند گذشته حفظ کنیم.
آمارهای ارائه‌شده در چند سال اخیر رشد قابل توجهی را در صادرات محصولات فولادی نشان می‌دهند، آیا اکنون کشور ما از مزیت رقابتی در میان سایر کشورها نیز برخوردار است؟
حدود 40 کشور تولیدکننده فولاد در جهان از مزیت نسبی برخوردارند و ایران در این صنعت در زمره ۱۱کشوری است که به تصدیق انجمن بین‌المللی فولاد مزیت مسلم و مزیت رقابتی دارد. آفریقای جنوبی، استرالیا، برزیل، کانادا و هند نیز از کشورهای دارای مزیت این صنعت به شمار می‌روند و این کشورها از لحاظ معادن گاز، سنگ‌آهن، زمینه جغرافیایی و دسترسی به آب‌های بین‌المللی دارای موقعیت ممتازی هستند. با توجه به اینکه در 50 سال گذشته ایران در صنعت تولید فولاد ۳۰ درصد رشد داشته است، بنابراین نسبت به دیگر کشورها این میزان رشد قابل توجهی است.
صنعت فولاد تا چه اندازه در رشد اقتصادی اثرگذار است؟
اگرچه طی 10، 12 سال گذشته (دولت نهم و دهم) رشد اقتصادی در کشور متوقف بوده اما طی این 10، 12 سال، صنعت فولاد همچنان رشد خود را داشته است. این صنعت متوسط رشد 3 /5 درصد در سال را داشته است که این بدان معناست که صنعت فولاد بالندگی خود را حفظ کرده و توانسته است به حیات خود ادامه دهد.
در نتیجه درمی‌یابیم اگر سایر بخش‌های اقتصادی به رشد خود ادامه دهند، صنعت فولاد همپا و همراه خوبی برای آنها خواهد بود.
