شاباش در شب انتخابات

یارانه سه برابری یا کارانه 250 هزارتومانی فرق اساسی ندارد. زمانی که داستان به توزیع نقدی می‌رسد، کاندیداها در ایده‌پردازی برای توزیع پول از یکدیگر پیشی می‌گیرند و هر یک برگ برنده‌ای را در مقابل حریف رو می‌کنند. کل ماجرا به صحنه مزایده‌ای تبدیل می‌شود که هر فرد سعی می‌کند با پرداختی جذاب‌تر و بالاتر، رای مردم را به دست آورد. در انتخابات 1396، اگرچه خبری از توزیع سیب‌زمینی نبوده، اما وعده یارانه نقدی در اوج خود قرار داشته است.

یارانه و صدقه

از شروع پرداخت یارانه نقدی، کمتر از یک دهه می‌گذرد و طی این مدت، این مساله به جزءلاینفک اقتصاد ایران تبدیل شده است. اگرچه اصل ایده پرداخت یارانه نقدی و کاهش یارانه حامل‌های انرژی مورد حمایت اغلب اقتصاددان‌ها بوده، آنها به شیوه اجرا و جزئیات فراموش‌شده در طراحی مساله انتقادهای زیادی داشته‌اند. رئیس‌جمهور فعلی نیز طی دوران انتخابات 1392، تلویحاً یارانه را با صدقه مقایسه کرد و به نقد شیوه پرداخت آن پرداخت؛ اما در عمل به راه گذشتگان رفت و تغییری در آن نداد. پرداخت گسترده یارانه به تقریباً کلیه شهروندان، طی دوران روحانی ادامه یافته و طرح‌های پرحاشیه ولی کم‌نتیجه نتوانسته هدفمندی را به شکل دقیق آن محقق کند. اکنون اغلب ایرانی‌ها به صورت یکسان و مساوی یارانه دریافت می‌کنند. دولت اصرار دارد با شناسایی ثروتمندان و به صورت تدریجی، یارانه آنها را حذف کند که در این امر توفیق اندکی حاصل کرده است. در نقطه مقابل اما، افرادی هستند که معتقدند باید یارانه را افزایش داد.

حکایت سه مرد

اگرچه تداوم پرداخت یارانه به کلیه یا بعضی از دهک‌ها خارج از دستور کار هیچ کاندیدایی قرار ندارد، به طور خاص تنها سه کاندیدا (که البته یکی از آنها کاندیدای بالقوه باقی ماند و صلاحیتش مورد تایید قرار نگرفت) پرداخت‌های غیرمتعارف نقدی را در دستور کار گذاشتند. فرد اول، چشم‌انداز 250 هزارتومانی برای یارانه‌ها داشت و به عرصه انتخابات وارد نشد. کاندیدای دوم از افزایش یارانه و پرداخت کارانه 250 هزارتومانی خبر داد که او نیز به نفع فرد سومی کنار رفت. لذا در انتخابات 29 اردیبهشت، تنها یک نفر از تیمی که پرداخت گسترده نقدی را به عنوان شعار اصلی خود برگزیدند باقی ماند. «تجارت فردا» چند شماره قبل، جدال بین کاندیدایی که کمتر از دیگران به توزیع پول علاقه نشان می‌داد و دیگر کاندیداهای مدافع تقسیم یارانه را به مصاف «توسعه» و «تقسیم» تقسیم کرد و این مطلب در زمانی نگاشته می‌شود که آن رقابت در اوج است و دو کاندیدای اصلی و شاخص در صحنه حضور دارند. زمانی که شماره حاضر نشریه روی دکه‌هاست، مردم تصمیم خود را درباره وعده پرداخت یارانه گرفته‌اند. اگرچه در نهایت هر دو کاندیدای اصلی به سمت شعار پرداخت پول حرکت کردند، وزن این ایده در برنامه‌های آن دو تفاوت اساسی داشته است. لذا مردم احتمالاً در زمانی که این نوشته خوانده می‌شود، نظر خود را درباره اینکه پرداخت بیشتر پول را چقدر درست و ضروری می‌دانند، اعلام کرده‌اند.