در ایران به اتاق‌ها بها نمی‌دهند

مسعود خوانساری / عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی

پیش از پرداختن به موضوع نقاط قوت و نقاط ضعف اتاق‌های بازرگانی باید در ابتدا وظایف اتاق‌ها را خوب شناخت و دانست که یک اتاق بازرگانی موظف است چه کاری انجام دهد؛ در این صورت می‌توان ارزیابی از ضعف‌ها و قوت‌های اتاق‌های بازرگانی در ایران داشت. زیرا با قرار دادن عملکرد اتاق‌های بازرگانی در میزان تعیین‌شده از سوی قانون می‌توان مثبت‌ها و منفی‌ها را بررسی کرد. اتاق‌های بازرگانی دو وظیفه عمده دارند که به وظایف درونی و بیرونی تقسیم می‌شود. در مورد وظایف برون‌سازمانی اتاق‌های بازرگانی باید گفت تهیه طرح‌های مشخص اقتصادی از بارزترین این وظایف است تا با استفاده از این طرح‌ها بتوانند پیشنهادهایی را برای سه قوه به عنوان مشاوران آنها تعریف کنند. این در حالی است که ارائه مشاوره به قوای مجریه، مقننه و قضائیه وظیفه‌ای است که در قانون برای اتاق‌های بازرگانی تعریف شده است.
بنابراین یکی از وظایف اتاق‌ها این است که در ارتباط با مشکلات بخش خصوصی پیشنهادهایی را به سه قوه ارائه و در جهت اقتصاد و منافع کشور طرح‌ها و پیشنهادهای لازم را ارائه کنند.
دومین وظیفه اتاق که از وظایف بیرونی آن محسوب می‌شود رسیدگی و حل مشکلات و معضلاتی است که بخش خصوصی با آن دست و پنجه نرم می‌کند. به هر حال باید قبول کنیم در کشوری زندگی می‌کنیم که باید در آن از سوی دستگاه‌های حاکمیتی مجوزهای بسیاری را برای فعالیت‌های خود دریافت کند و از سوی دیگر بوروکراسی شدیدی در آن حاکم است و بین هشت تا پنج درصد اقتصاد ما دولتی یا شبه‌دولتی است. بنابراین از وظایف اتاق است که با علم به این شرایط مسائل و مشکلات خود را به خصوص با دولت حل کند.
اما در رابطه با وظایف درونی اتاق بازرگانی باید گفت اتاق تشکلی از مجموعه بنگاه‌های اقتصادی در کشور است که همه آنها مشکلاتی دارند که باید از سوی این تشکل مادر پیگیری شود، از این رو اتاق بازرگانی نیازمند یک واحد حقوقی و قضایی بسیار قوی است که بتواند در جهت دفاع از منافع بخش خصوصی در دادگاه‌ها شرکت کند. به کرات دیده شده است که دستگاه‌های دولتی مقررات و بخشنامه‌هایی را یک‌طرفه وضع می‌کنند و در اینجا لازم است نماینده بخش خصوصی برای دفاع از منافع بخش ورود پیدا کند.
موضوع دیگری که در اتاق بازرگانی باید به آن به طور جدی رسیدگی شود بحث تسهیل تجارت خارجی است. لذا در این زمینه اتاق باید فعالیت بیشتری کند و اتاق‌های مشترک را فعال‌تر کند تا بتواند با توسعه ارتباط خارجی با سایر کشورها در شرایط تحریم کمک به توسعه اقتصادی کنند.
در تمام طول عمر اتاق‌های بازرگانی از بعد از انقلاب اسلامی تاکنون اتاق‌های بازرگانی کمتر در مسائل سیاسی دخالت کرده‌اند و نمایندگان حاضر در آنجا کمتر سیاسی بوده‌اند. البته ممکن است تفکر سیاسی در آن حاکم بوده است. در همه کشور اقتدار اتاق‌های بازرگانی بسیار بیشتر است و شاید این موضوع یکی از نقاط ضعف اتاق‌های بازرگانی در ایران است. در کشورهای همجوار ما نظیر ترکیه اقتدار اتاق بازرگانی بسیار بیشتر است، به طور مثال در سفر با رئیس‌جمهور هیات تجاری 60 نفری سفر می‌کند. اما در ایران بهای لازم را به اتاق‌ها نمی‌دهند و شاید دلیل آن نیز این است که دولت ما نفتی است و نیازی به بخش خصوصی ندارد و تنها درصد کمی از بودجه خود را از بخش خصوصی تامین می‌کند به همین دلیل بیشتر به سمت دولتی بودن حرکت کرده است.
ترکیب اتاق بازرگانی به نحوی است که از قبل تعداد نمایندگان در بخش‌های مختلف تعیین شده است به طور مثال در اتاق بازرگانی تهران 16 نماینده صنعتی، 14 نفر نماینده بخش معدن و 20 نفر هم از بخش بازرگانی حاضر هستند. از این رو بهتر است برای تقویت نقاط مثبت و رفع نقاط منفی در اتاق‌های بازرگانی افرادی در این ترکیب‌ها قرار گیرند که نسبت به امور اتاق‌های بازرگانی دلسوزتر هستند. آنچه باید تغییر کند افرادی هستند که در ترکیب تعیین‌شده در قانون در این راستا فعالیت کنند.