خانم کینزی بر صندلی ریاست

رئیس بعدی فدرال‌رزرو مشخص شد. جانت یلن، اولین زنی خواهد بود که بر کرسی ریاست فدرال‌رزرو می‌نشیند، کسی که از سال 2009 عضو دارای حق رای در کمیته بازار باز فدرال‌رزرو بوده است. اما تمایزی است میان او و رئیس فعلی، برنانکی. اگرچه هر دو یهودی هستند اما رئیس فعلی به‌زعم بسیاری پولگرایی بود که مکتبش ریشه در تفکرات میلتون فریدمن داشت یلن اما اقتصاددانی کینزی است. یلن باور دارد منحنی فیلیپس نزولی است و خود بر این امر تاکید داشته است که افزایش تورم می‌تواند به اقتصاد کمک کند و به‌زعم وی آزمون‌های تجربی نیز این امر را ثابت کرده است. این در حالی است که پولگرایان همواره بر این نظر بوده‌اند که در نهایت و در بلندمدت رابطه‌ای میان تورم و بیکاری وجود ندارد و این امر تنها شاید در کوتاه‌مدت رخ دهد. با وجود این، در دوره رکودی که مصادف شد با ریاست برنانکی بر فدرال‌رزرو، افق مشترکی میان این دو باز شده بود، آنچنان که هر دو می‌توانستند با درس ‌گرفتن از آموزه‌های خود از سیاست‌های انبساطی در طول رکود دفاع کنند.

اجماع بر سیاست‌های انبساطی

نه‌تنها پولگرایان و کینزی‌های جدید، بلکه حتی کلاسیک‌های جدیدی چون لوکاس معتقد بودند فدرال‌رزرو در دوره رکود باید سیاست‌های انبساطی خود را این بار به شکل برنامه‌های تسهیل مقداری به اجرا درآورد. چرا این اجماع به وجود آمده بود؟ چرا حتی کلاسیک‌های جدیدی که معتقد به خنثایی پول حتی در کوتاه‌مدت هستند از این سیاست دفاع کردند؟ مساله چیست که چنین اجماعی به وجود آمد. درست است که پولگرایان و کلاسیک‌های جدید بر این نظرند که پول خنثی است اما در عین حال معتقدند که وقتی اقتصاد به رکود می‌رود اگر سیاست‌های انبساط پولی انجام نشود، رکود اقتصاد دامن‌گیرتر می‌شود. پول می‌تواند مانعی باشد برای آنکه رکود عمق بیشتری نگیرد هر چند به‌زعم این اقتصاددانان غیر‌کینزی سیاست‌های انبساط پولی به خودی خود نمی‌تواند ایجاد رشد اقتصادی کند. بنابراین هر چند تمایزی آشکار است در نوع نگاه و اندیشه پولگرایان و کلاسیک‌های جدید از یک سو و آنان که نام کینز را یدک می‌کشند اما در رکود شدیدی که نمودار 1 به وضوح با آمار رشد اقتصادی آن را نشان می‌دهد، همه این گروه‌ها بر این نظر بودند که برای جلوگیری از دامنه بیشتر رکود می‌بایست پول را در اقتصاد تزریق کرد.

هر چند در زمانی که رکودی با چنان شدت وجود داشت، این پول تنها در اقتصاد فروکش می‌کرد و باعث رونقی نمی‌شد. اگر آمار سرعت گردش پول را در ایالات متحده مشاهده کنید، در‌خواهید یافت که با وجود افزایش نقدینگی از آنجا که تولید ناخالص اسمی تغییری نیافته، سرعت گردش پول کاهش یافته است. به عبارت دیگر اگر از دریچه نظریه مقداری به مساله بنگریم، در یک طرف معادله پول افزایش و سرعت گردش آن کاهش یافت و این افزایش و کاهش تقریباً همدیگر را خنثی کردند. پس اگر این افزایش نقدینگی تاثیری بر اقتصاد نداشته برای چه انجام می‌شد؟ این افزایش پول تنها وظیفه داشت تا بار خشک شدن اعتبارات را بگیرد و هر بار که باز ریسک این خشک شدن بر اقتصاد آمریکا سایه می‌افکند، برنامه تسهیل مقداری دیگری انجام می‌شد تا این خشک شدن اعتبارات بر حجم رکود نیفزاید. نمودار 2 زمان و تاثیر برنامه‌های تسهیل مقداری را بر پایه پولی نشان می‌دهد. همچنان که از این نمودار مشهود است از زمانی که یلن در کمیته بازار باز اجازه رای داشت، سه برنامه تسهیل مقداری انجام شده است.

دغدغه رئیس بعدی

از آنجا که یلن نام کینز را بر خود دارد، می‌توان انتظار داشت که دغدغه وی نیز بیش از آنکه تورم باشد، حول اشتغال دور می‌زند و از همین رو بازار می‌داند که اگر در مقاطعی کمیته بازار باز بخواهد در مورد افزایش نرخ بهره تصمیم بگیرد، یلن عضو آن گروهی است که دیرتر رضایت به افزایش نرخ بهره خواهد داد. اما آیا این نوع نگاه با شرایط کنونی اقتصاد ایالات متحده هم‌خوانی دارد؟ در طول رکود‌، چه‌بسا فدرال‌رزرو بیشتر نیازمند نوع نگاهی بود که افرادی چون یلن دارند، اما در حال حاضر اقتصاد آمریکا بیش از گذشته علائمی از رفتن به سوی رونق از خود نشان می‌دهد و از این رو ‌ای بسا نیاز بود که فردی با دیدگاه‌های پولگرا و با دغدغه بیشتر نسبت به تورم، بر صندلی ریاست می‌نشست. اما این انتخاب بار دیگر قرابت میان کینزی‌ها و دموکرات‌ها را نشان می‌دهد که حتی برای نهاد پولی نیز فردی از این نحله را بر‌می‌گزینند.

اما به هر رو کمیته بازار باز فدرال‌رزرو 12 عضو دارد و نهادی است که متشکل از نمایندگان سیستم بانکی خصوصی ایالات متحده است و دولت نمی‌تواند تمام اعضای آن را انتخاب کند و تصمیم‌گیری در مورد سیاست‌های پولی از دل نظرات این افراد بیرون خواهد آمد و چه بسیار شده که نظر جمع بر‌خلاف نظر رئیس فدرال‌رزرو باشد. با این همه نقش رئیس فدرال‌رزرو آنقدر هست که دغدغه‌ها و رویکرد‌های اقتصادی وی برای فعالان بازار در اقتصاد ایالات متحده و جهان دارای اهمیت باشد.