شاخص روی دوش سیاست

با نگاهی گذرا به شاخص بازار سهام و دقت به حرکت رو به بالای آن در ماه‌های گذشته و رشد حدود90درصدی این فاکتور مهم اقتصادی از دامنه 23 هزار در تابستان 1391 و ورود آن به محدوده 45هزار در این روزها پی به علت صحبت و بحث‌های بسیار درباره این موضوع در محافل می‌بریم.

با اندکی تامل در روند شاخص و تطبیق آن با اتفاقات سیاسی و اقتصادی در ماه‌های گذشته شاهد تشکیل یک سیکل منظم و قابل توجیه در این بازار هستیم. افزایش قیمت ارز به دلیل سلسله تحریم‌های گاه و بی‌گاه اقتصادی و بازرگانی که بر کشورمان تحمیل شده است و تورم حاصله از این اتفاقات، روی سهام شرکت‌ها نیز به عنوان یک شبه‌کالا با تاخر زمانی اثر گذاشته و باعث بالا رفتن قیمت آنها و به تبع آن بالا رفتن شاخص می‌شود. مساله دیگری که اهالی بازار سرمایه به آن بها داده‌اند که امروزه شاخص را این چنین بالا می‌بینیم مساله تجدید ارزشگذاری شرکت‌ها با قیمت‌های جدید ارز است. دلیل دیگر ایجاد این سیکل یعنی بالا رفتن قیمت دلار در اثر شرایط سیاسی و با اندکی تاخیر حرکت رو به بالای شاخص، اشباع از خرید (‌over bought) شدن بازارهای موازی ارز و مسکوکات و شناسایی سود کردن اهالی این بازارها و ورود به بازار سهام به عنوان بازاری under price و با قابلیت رشد بالا و رسیدن به حد قیمتی متناسب با دیگر کالا‌های افزایش قیمت‌یافته است.

به عنوان مثال در مهر‌ماه 1391 تحت تاثیر تحریم نفت وضع‌شده در تیر‌ماه 1391 شاهد ایجاد سقف جدید در قیمت دلار به حد قیمتی 3800 بودیم که اثر آن را در آبان‌ماه همان سال روی بازار سرمایه با حرکت شاخص از حدود 27 هزار به 37 هزار دیدیم.

اما در توجیه اتفاقی که در اسفند‌ماه برای بازار سرمایه رخ داد و شروع تازه‌ای برای حرکت صعودی شاخص بود و تا امروز نیز ادامه دارد به نکاتی فراتر از گذشته باید دقت کرد. در این بازه زمانی نیز مانند گذشته سیکل رخداد تحریم (تحریم درآمد نفتی ایران در اواسط بهمن‌ماه 1391‌) و افزایش قیمت و اشباع خرید شدن بازارهای سکه و ارز و حرکت نقدینگی به بازار سهام طبق انتظار حرکت شاخص را منجر شد، اما نکته قابل تامل این است که در این برهه افزایش قیمت دلار سقف قبلی را نزد و با الگو قرار دادن سیکل‌های قبلی انتظار رشد شاخص به صورت ملموس دور از ذهن بود ولی شاخص به روند صعودی خود با قدرت ادامه داد.

در ادامه به بررسی عوامل جدید موثر در بالا رفتن شاخص از اسفند‌ماه به بعد می‌پردازیم.

اعتقاد سرمایه‌گذاران قدیمی بازار سهام به این مساله که بازار طبق سنوات گذشته به آنها عیدی خواهد داد و پیش‌بینی بازاری گرم در اوایل سال جدید باعث سرمایه‌گذاری گسترده‌ای بر روی بازار شد.

ورود شرکت‌های جدید به صورت عرضه اولیه با قیمت‌های مناسب در صنایع مطلوب بازار مثل شرکت هلدینگ خلیج فارس دلیلی بود در جذب نقدینگی در این بازار.

تعدیلات مثبت 9ماهه و 12ماهه پیش روی شرکت‌های صادراتی از محل تسعیر نرخ ارز جذابیت این سهام‌ها را بالا برد.

مذاکرات آلماتی 2 که در ادامه مذاکرات مثبت قبلی بود و انتظار اهالی بازار به بهبود در شرایط سیاسی و به تبع آن شرایط اقتصادی

وجود صنایع پر‌پتانسیل مانند صنعت سیمان و مسکن که در رشد‌های اخیر شاخص با افزایش قیمت مواجه نشده بودند و under price بودن این صنایع و تمایل برای سرمایه‌گذاری در آنها

امیدواری برای ورود کاندیداهای ریاست‌جمهوری که بازار از آنها و سیاست‌های اقتصادی آنها خاطره‌های خوبی در ذهن داشت.

کاهش حدود20درصد قیمت طلای جهانی و به تبع آن طلای داخل و نا‌امیدی سرمایه‌گذاران به ادامه سیاست‌های انبساطی آمریکا باعث موج تغییرات asset class در بین بازیگران این بازار در ایران و جهان و حر‌کت به سوی بازار سهام شد. ولی این روند رو به بالا در این مدت همیشگی نبوده و عواملی مثل رد‏صلاحیت کاندیداهای ریاست‌جمهوری و از آن مهم‌تر تصویب بودجه 92 در آخرین روزهای ممکن و بازار داغ شایعات و مصاحبه‌ای غیر‌کارشناسی و حتی تصویب و بعد رد تصویب! بعضی قوانین به صورت سرسری و بدون توجه به اثر‌گذاری بالای آنها بر بازار سرمایه مثل اتفاقاتی که حول و حوش سهم

26 درصد صندوق توسعه ملی برای صنعت پالایشگاهی کشور رخ داد و یا تاثیرات قضایای بهره مالکانه بر روی صنایع فولادی و سنگ آهنی.

البته تصویب قانون تغییرات مالیاتی برای شرکت‌هایی که افزایش سرمایه خود را در سال آینده از محل تجدید ارزیابی انجام می‌دهند در آن روزها خبر خوشی برای بازار سرمایه بود.

در بررسی چشم‌انداز بازار سهام در روزهای آینده فاکتورهای زیر تعیین‌کننده هستند:

انتخاب رئیس‌جمهور جدید و نگرش ایشان نسبت به بازار سرمایه؛ سیاست‌های پولی و بانکی و موضع‌گیری‌شان در برابر سیاست خارجی

تحریم‌هایی که در چند روز گذشته شامل حال صنایع پتروشیمی شد و در روزهای آینده متاسفانه صنعت خودرو و معدنی کشورمان را هدف قرار داده‌اند و همچنین تحریم‌های سفت و سخت‌تر بانکی. قطعاً با توجه به این تحریم‌ها و کسری بودجه شدید دولت و جمع شدن فنر دلار در ماه‌های گذشته بار دیگر شاهد افزایش قیمت ارز و تکرار سیکل گذشته خواهیم بود با این تفاوت که همان‌طور که تحریم صنعت بانکی در دو سال گذشته مانع از رشد قیمت سهام‌های بانکی شده احتمالاً تحریم‌های صنایع پتروشیمی و معدنی و خودرویی نیز بر روی روند حرکتی این سهام‌ها بی‌تاثیر نخواهد بود و در عوض اقبال بازار متوجه سهام‌هایی مثل سهام‌های پالایشگاهی که با شفاف‌سازی در سال گذشته به P/Eهای منطقی‌تری رسیدند و محصولات آنها جزو معدود مسیرهای دور زدن تحریم‌ها و تامین ارز است و همچنین اکثر آنها طرح‌های توسعه‌ای مطلوبی در دل خود دارند، بشود.

مذاکرات پیش‌رو با 1+5 و آژانس بین‌المللی انرژی بسته به مثبت یا منفی بودن آنها تاثیر بسیاری بر روی بورس خواهد داشت، باید دقت کرد که بازار سرمایه یک بازار کارا و زنده است و نسبت به پیش‌بینی‌ها و خبرها واکنش‌های سریع نشان می‌دهد.

بحث نرخ تبدیل دلار در بودجه شرکت‌ها و تعدیلات پیش رو در راستای این بحث

رسیدن به فصل مجامع و کند شدن حرکت بازار سهام به دلیل ورود نمادها به مجمع و بسته شدن آنها و نقد شدن قسمتی از سرمایه‌گذاران که تمایلی برای رفتن به مجمع با سهم ندارند.

مساله P/E شرکت‌ها و افزایش بیشتر نرخ تورم در جامعه در سال پیش رو و تمایل بازار به P/E محدوده 3 و در نتیجه کاهش قیمت سهام و یا تلاش برای بالا بردن درآمد شرکت‌ها.

پتانسیل‌های نهفته بازار سهام مانند رونق گرفتن بورس انرژی در سال 1392 و در نتیجه تحول در قیمت سهام‌های نیروگاهی و همچنین اضافه شدن ابزارهای مالی نوین به بازار

بالا رفتن قیمت فلزهای اساسی بعد از ریزش‌های اخیر و به تبع آن رونق صنایع فلزی بورسی.