آیا ایران می‌تواند بخشی از بازارهای صادراتی روسیه را به دست آورد؟
در قلب تزار
شلیک یک موشک به پیکر هواپیمای نظامی روسی کافی بود تا روسیه به مانند خرسی که از دست یک گربه سیلی خورده است، خشمگین شود و به همسایه شرقی توصیه کند پا روی دم خرس نگذارد.
شلیک یک موشک به پیکر هواپیمای نظامی روسی کافی بود تا روسیه به مانند خرسی که از دست یک گربه سیلی خورده است، خشمگین شود و به همسایه شرقی توصیه کند پا روی دم خرس نگذارد. ترکیه که طی سال‌های گذشته صادرات قابل توجهی به همسایه غربی خود داشته و توانسته بخش قابل توجهی از نیاز این کشور به میوه، سبزیجات، غلات و پوشاک را تامین کند با شلیک آن موشک، قلب بازارهای صادراتی خود در پهناورترین کشور جهان را هدف گرفت تا دولتمردان روس در اقدامی تلافی‌جویانه واردات کالا را از این کشور تحریم کنند و لیستی از سایر کشورها برای تامین این کالاها پیش روی سیاستگذاران تجاری خود بگذارند. کارشناسان بر این باورند که خالی شدن بازار روسیه از محصولات ترکیه‌ای این فرصت را پیش روی کشاورزان و بازرگانان کشور ما قرار داده تا آنها بتوانند با ارسال انواع محصولات کشاورزی، لبنی و حتی چرم و پوشاک در این کشور سردسیر بازار جدیدی را به دست آورند و بر سهم صادرات کالاهای غیر‌نفتی خود بیفزایند.
اما آیا با توجه به تفکر تولید و مصرف در داخل کشور که در ذهن اقتصادی ایرانیان شکل گرفته می‌توان امیدوار بود که کشاورزان، تولیدکنندگان و سیاستگذاران کشور بتوانند طرحی اورژانسی برای صادرات محصولات ساخت ایران به جای ترکیه در بازار روسیه در نظر بگیرند و روی آن بلند‌مدت فکر کنند. سابقه صادراتی کالاهای کشاورزی نشان داده هرگاه بازرگانانی برای محصولات خود توانسته‌اند بازاری را در خارج از کشور بیابند، سیاستگذار به محض کمبود آن کالا در کشور از صادرات محصولات جلوگیری کرده تا بتواند به نیازهای داخلی خود پاسخ دهد. این موضوع در خصوص برخی محصولات کشاورزی در سال‌های گذشته رخ داده به طوری که حتی برخی روزنامه‌های وقت با اعتراض به خروج محصولات از کشور از سیاستگذاران خواسته‌اند برای تامین کالای مورد نیاز داخل، جلوی صادرات آن را بگیرد. طبیعی است با گذشت زمان این تفکر نیز کمرنگ شده اما ریشه‌های آن در ذهن مردم و برخی دولتمردان پوپولیست وجود دارد. از این‌رو برخی کارشناسان اقتصادی فتح بازار روسیه در غیاب ترکیه را خوش‌بینانه ارزیابی نمی کنند و معتقدند به فرض اینکه ما در محصولات کشاورزی بتوانیم نیاز روسیه را تامین کنیم ممکن است، در
پیک‌های مصرفی مانند اعیاد و مراسم‌های مذهبی یا به محض کمیاب شدن آن کالا در بازار و بالا رفتن قیمتش، شانه خالی کرده و صادر‌کننده را مجبور به توقف صادرات برای تامین نیاز داخل کنیم.
تفکر تنظیم بازار با ابزار غیر‌قیمتی و تعزیراتی سبب شده تولید محصول در ایران بیشتر برای جغرافیای یک میلیون و 648 هزار و 196 کیلومتر‌مربعی در نظر گرفته شود و زیر‌ساخت‌های لازم برای تولید صادرات‌گرا به وجود نیاید. از سوی دیگر تولید‌کننده ایرانی چون به جز ذائقه هموطنانش با کمتر ذائقه‌ای مواجه شده است، ممکن است در کوتاه مدت نتواند محصول تولیدی خود، آن هم محصولات کشاورزی را که فسادپذیر هستند به راحتی صادر کرده و دل وارثان تزار را به دست آورد. البته روس‌ها با برخی محصولات ایرانی نوستالژی دارند. آنها سال‌ها قبل در صف خرید کفش ملی می‌ایستادند و برخی مسوولان‌شان از هدیه یخچال ارج چنان به وجد می‌آمدند که از مدیران ایرانی به طور خصوصی درخواست می‌کردند، چنین محصولی را به طور سفارشی راهی منزل او کنند.1 اما آیا با توجه به تغییرات اساسی در ساختار اقتصادی ایران و آماده نبودن زیر‌ساخت‌های صادراتی تولیدکنندگان ایرانی قادر خواهند بود از فرصت پیش‌آمده نهایت استفاده را ببرند و بخشی از بازار صادراتی روسیه را به نام خود زنند؟
پی‌نوشت:
1- گفتوگو با رضا نیازمند، تجارت فردا، شماره 70
دیدگاه تان را بنویسید