آتش آذر

در حالی که در سه هفته انتهایی آبان‌ماه تغییرات قیمتی دلار محدود بود و بهای این ارز در بازه 3250 تومان تا 3265 تومان حبس شده بود، با آغاز سومین ماه پاییز نوسانات دلار بیشتر شد. عامل اصلی انجماد دلار در این محدوده قیمتی (3250 تا 3265 تومان)، کاهش حجم معاملات و قرار گرفتن بازار در حالت انتظاری نتایج مذاکرات هسته‌ای بود. با نزدیک شدن به پایان ضرب‌الاجل هسته‌ای خوش‌بینی فعالان برای رسیدن به توافق نهایی بالا رفت و بهای دلار با افت قیمتی از حبس بازه‌ای خارج شد. اما با «تمدید مذاکرات» مسیر حرکتی این ارز تغییر کرد و تا پایان هفته اول آذرماه، قیمت دلار 8/1 درصد بالا رفت و وارد کانال 3300 تومان شد. با این حال این پایان کار نبود و افزایش قیمتی دلار در دو روز ابتدایی هفته دوم آذرماه با شیب تندتری ادامه یافت. عامل مهم تاثیرگذار این رشد، اجلاس اوپک در ششمین روز آذرماه، و تصمیم این نهاد برای حفظ سطح تولید و به تبع آن کاهش بیشتر قیمت نفت بود.

پس از این خبر نوسان‌گیران ارزی با شایعه افزایش دلار توسط دولت به منظور جبران کسری بودجه و ایجاد موج روانی در بازار، موجب نوسانات کم‌سابقه نرخ ارز در طول یک سال گذشته شدند. این گروه با رفتار سفته‌بازانه و خریداری و نگهداری ارز موجود در بازار، زمینه افزایش نرخ ارز تا مرز 3500 تومان را فراهم کردند.

نوسان قیمت در هفته پس از تمدید به گونه‌ای پیش رفت که در ابتدای هفته پیش بهای دلار با 80 تومان نوسان قیمتی به مرز 3400 تومان نزدیک شد و روز یکشنبه با 85 تومان نوسان دیگر در آستانه قیمت 3500 تومان قرار گرفت. اما روز دوشنبه بهای دلار 90 تومان کم شد و بخشی از هیجان افزایشی دلار تخلیه شد. فضای بازار و گفته‌های فعالان نشان‌دهنده این بود که ذهنیت حاکم بر بازار عامل اصلی افزایش قیمتی دو روز ابتدایی هفته بود و به‌جای حکمرانی عوامل واقعی که در سمت عرضه و تقاضا قابل جمع است، عوامل روانی نقش اصلی را در تعیین قیمت‌ها بازی کردند. البته ذهنیت بازار نیز بر باورهای صحیحی استوار نبود. یکی از این باورها دخالت ارادی دولت در بالا بردن نرخ ارز به منظور جبران کسری بودجه ناشی از کاهش قیمت نفت بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به حجم معاملات بازار ارز، منافع چنین سناریویی برای دولت بسیار اندک است. از طرفی بالا بردن قیمت ارز می‌تواند منجر به کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی و افزایش واردات و از سوی دیگر تضعیف پول داخلی و جایگزینی آن با ارز خارجی شود.

پس از سه روز تغییرات شدید و ورود و خروج از چند کانال قیمتی، نوسانات نرخ ارز از میانه‌های هفته قبل کم شد. از آنجا که نوسانات دلار را عوامل بنیادی پشتیبانی نمی‌کرد، با تخلیه هیجان دامنه نوسانات محدودتر شد. سه‌شنبه هفته پیش دلار تنها 15 تومان نوسان کرد و روز چهارشنبه بهای این ارز نسبت به روز قبل تغییر قیمتی را تجربه نکرد. کاهش نوسانات به نوعی نشان‌دهنده این است که هیجان بازار تا حدودی تخلیه شده و بازار در جست‌وجوی سطح جدید پایدار قیمتی است. اما با وجود کاهش تغییرات قیمتی دلار، پس از پایان مذاکرات قیمت دلار یک کانال بالاتر آمده و از کانال 3200 تومان وارد کانال 3300 تومان شده است. افزایش قیمتی که با توجه به تورم کنونی و کاهش قیمت نفت شاید تا حدی طبیعی به نظر برسد.