تبیین پست‌ مدرنیسم

عنوان فرعی این کتاب ما را به درونمایه آن رهنمون می‌سازد: شک‌گرایی و سوسیالیسم از روسو تا فوکو.

استیون هیکس - نویسنده این کتاب - سرچشمه‌های پست‌مدرنیسم را از عقاید ژان ژاک روسو و امانوئل کانت تا تحول این اندیشه‌ها در آرای اندیشمندانی نظیر میشل فوکو و ریچارد رورتی دنبال می‌کند و توضیح می‌دهد که چرا پست‌مدرنیسم جدی‌‎‌ترین جنبش روشنفکری اواخر قرن بیستم بوده است. چرا استدلال‌های شکاکانه و نسبی‌گرایانه واجد چنین قدرتی در جهان روشنفکری هستند؟

فصل‌های کتاب از این قرارند: پست‌مدرنیسم چیست؟ حمله ضد‌روشنگری به خرد، فروپاشی خرد در قرن بیستم، اوضاع جمع‌گرایی، بحران سوسیالیسم، راهبرد پست‌مدرن. بنیان‌های پست‌مدرنیسم نقطه مقابل بنیان‌های مدرنیسم هستند. به جای واقعیت طبیعی، ضدواقع‌گرایی. به جای تجربه و خرد، ذهنیت‌گرایی اجتماعی زبانی. به جای هویت و خودمختاری فردی، گروه‌گرایی‌های گوناگون نژادی، جنسی و طبقاتی. این تقابل فلسفی فراگیر مضامین پست‌مدرن خاص‌تر را در انواع بحث‌های دانشگاهی و فرهنگی شکل می‌دهد.

نویسنده در بخش دیگری از کتاب که به بررسی حمله ضدروشنگری به خرد اختصاص دارد، کانت و هگل را برخلاف شلایرماخر، کی‌یرکگارد، شوپنهاور و نیچه از قهرمانان خرد به حساب می‌آورد اما بیان می‌کند که با وجود این، فرض‌های کانتی و هگلی بودند که جریان‌های خردستیز قرن نوزدهمی را به راه انداختند.

کاری که پست‌مدرن‌ها در نسل بعد از هایدگر انجام دادند کنار گذاشتن بقایای متافیزیک در فلسفه وی همراه با رگه‌هایی از عرفان بود که گاه و بیگاه در کار او پیدا می‌شد. هایدگر هنوز با متافیزیک کار می‌کرد و معتقد بود حقیقتی بیرون از اینجا درباره جهان وجود دارد که باید آن را جست‌وجو کنیم یا اجازه بدهیم ما را پیدا کند.

در مقابل، پست‌مدرنیست‌ها ضدواقع‌گرایند و این صورت‌بندی را به دلیل متافیزیکی بودنش رد می‌کنند و در عوض امری را که صرفاً توصیفی از جریان پدیده‌های تجربی است از نو صورت‌بندی می‌کنند.

خبرگزاری ایبنا ادامه این مبحث را چنین آورده است: فرضیه‌ای که در بخش «اوضاع جمع‌گرایی» این اثر ارائه شده است این فرضیه را دربر دارد که پست‌مدرنیسم واکنشی به بحران ایمان چپ افراطی دانشگاهی است. شناخت‌شناسی پست‌مدرنیسم جهش مومنانه لازم برای تداوم باورمندی به سوسیالیسم را توجیه می‌کند و همین شناخت‌شناسی کاربرد زبان را نه به عنوان ابزاری برای جست‌وجوی حقیقت بلکه به عنوان سلاحی فن بیانی در نبرد مداوم با سرمایه‌داری موجه جلوه می‌دهد.

هیکس پس از تبیین بحران سوسیالیسم و تشبیه انتظار سوسیالیست‌ها برای پیروزی به انتظار برای گودو، راهبرد پست‌مدرن را مطرح می‌کند. وی با طرح مفهوم «پساپست‌مدرنیسم» بیان می‌کند نشان دادن اینکه جنبشی به نیست‌انگاری می‌انجامد بخش مهمی از فهم آن است. همچنین است نشان دادن اینکه چگونه جنبشی شکست‌خورده و نیست انگار هنوز می‌تواند خطرناک باشد. دنبال کردن ریشه‌های پست‌مدرنیسم تا روسو، کانت و مارکس توضیح می‌دهد که چگونه تمامی این عناصر در هم تافته‌اند. با این حال شناسایی ریشه‌های پست‌مدرنیسم و پیوند زدن آنها به پیامدهای ناگوار معاصر، پست‌مدرنیسم را ابطال نمی‌کند.

چاپ نخست کتاب «تبیین پست‌مدرنیسم، شک‌گرایی و سوسیالیسم از روسو تا فوکو» با ترجمه حسن پورسفیر با شمارگان هزار و 100 نسخه در 280 صفحه و به بهای 11 هزار تومان از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است.