تاریخ انتشار:
آمار از افزایش بازگشت چک‌ها خبر می‌دهد
چک‌هایی که پول نمی‌شود
آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد در ۲۰سال گذشته روند اسناد مبادله‌شده در اتاق پایاپای اسناد بانکی تا سال ۱۳۸۲ صعودی بوده است.
آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد در 20سال گذشته روند اسناد مبادله‌شده در اتاق پایاپای اسناد بانکی تا سال 1382 صعودی بوده است. یعنی تعداد این اسناد از 20میلیون و 178هزار برگ در سال 1371 به 76 میلیون و 101هزار برگ در سال 82 رسیده است. در سال 83 رقم اسناد مبادله‌شده در اتاق پایاپای اسناد بانکی نسبت به سال 82 افت می‌کند و به 68 میلیون و 287 هزار برگ می‌رسد. سپس تا سال 86 این منحنی دوباره صعودی می‌شود و به 79 میلیون و 54 هزار برگ می‌رسد. اما در سال 87 تعداد اسناد مبادله‌شده نسبت به سال قبل افت می‌کند و به 63 میلیون و 649 هزار برگ می‌رسد. این تعداد اسناد مبادله‌شده در سال‌های بعد هرگز نمی تواند رکورد 20ساله تعداد اسناد مبادله‌شده را که در سال 86 به دست آمده بود تکرار کند و روند اسناد مبادله‌شده کاهشی است. اما در آن سوی جدول مبادله‌شده‌ها چه اتفاقی می‌افتد؟ جایی که اسناد برگشتی وجود دارد؟
تصویر دو: اسناد برگشتی
اسناد برگشت داده‌شده در اتاق پایاپای اسناد بانکی، از سال 1372 تا سال 1377 در یک منحنی ثابت حرکت کرده و با یک ضریب تقریباً ثابت افزایش یافته است. در این سال‌ها، نسبت اسناد برگشت داده‌شده به مبادله‌شده، کمی بیشتر از شش درصد است و از یک میلیون و 548 هزار برگ در سال 72 به دو میلیون و 574 هزار برگ در سال 77 رسیده است. همزمان با رشد تعداد اسناد مبادله‌شده در سال‌های 78 تا 86 نسبت اسناد برگشتی به مبادله‌شده نیز کاهش پیدا کرده است. در طول این سال‌ها، این نسبت در یک منحنی نزولی حرکت کرده و در کانال پنج‌درصدی (و حتی در برخی از سال‌ها در کانال چهاردرصدی) به سر برده است. در سال 78 از هر 17 چک یکی برگشت خورده و سال بعد از هر 8/17چک یکی برگشت می‌خورد. در سال 82 از هر 2/22 چک یکی برگشت خورده و هر چقدر به سال 86 نزدیک شدیم رقم چک‌های برگشتی وضعیت بهتری پیدا کرده است.
کاهش مبادلات؛ افزایش برگشتی
این زنجیره آرام از اسناد مبادله‌شده و برگشتی در سال 87 گسسته می‌شود. سال 87 سالی است که همزمان با افت اسناد مبادله‌شده به نسبت سال‌های گذشته، رقم اسناد برگشتی نیز بالا می‌رود. در سال 87 تقریباً از هر 13 چک یکی برگشت می‌خورد. تعداد اسناد مبادله‌شده به 63 میلیون و 649 هزار برگ می‌رسد و به عبارتی نسبت به سال ماقبل خود نزدیک به 20 درصد کاهش پیدا می‌کند. اما نسبت تعداد اسناد برگشتی به مبادله‌شده تا سطح 8/7 درصد بالا می‌رود. این اتفاق مهم در سال‌های بعد نیز ادامه می‌یابد. در حالی که تعداد اسناد مبادله‌شده در سال 88 بیش از 25 درصد کاهش پیدا کرده؛ اما از هر 3/9 چک یکی برگشت می‌خورد. در واقع نسبت تعداد اسناد برگشتی به مبادله‌شده به 7/10 درصد می‌رسد. در سال 89 این نسبت بالاتر است و به 9/11 درصد رسیده است. در سال 90 نیز رکورد این نسبت جابه‌جا می‌شود: از هر هشت برگ چک یکی برگشت می‌خورد و نسبت تعداد اسناد برگشتی به مبادله‌شده به 4/12درصد می‌رسد.
تعدیل به قیمت‌های سال 76
سال پایه، سال معین و ثابتی است که درصد تغییرات یک شاخص، نسبت به آن سنجیده می‌شود و عدد شاخص در آن سال برابر100 است. سال پایه آمارهای رسمی پولی و مالی در ایران، بر اساس آنچه بانک مرکزی تهیه می‌کند، سال 76 است. بنابراین برای به دست آوردن تصویر روشنی از آنچه در سال‌های پس از 1376 رخ داده باید یک «ضریب» داشت تا شرایط امروز با توجه به «تورم» موجود مقایسه شود. در واقع با این ضریب است که می‌توان میزان واقعی یک رقم را در طول دوره‌های مختلف متوجه شد. به این روش در ادبیات اقتصادی «تعدیل قیمت‌ها» گفته می‌شود. تعدیل قیمت‌ها در مبلغ اسناد مبادله‌شده و برگشتی نیز وجود دارد. در این بخش ارزش متوسط هر سند مبادله‌شده در سال 77 به قیمت‌های ثابت سال پایه (که در اینجا سال 76 است) 8/6 میلیون ریال بوده است. در سال 86 این شاخص به هشت میلیون ریال می‌رسد. تا سال 89 این شاخص روند صعودی دارد و به 4/14 میلیون ریال هم می‌رسد. اما همزمان با افزایش ارزش اسناد مبادله‌شده نسبت به قیمت پایه سال 76، این شاخص در بخش اسناد برگشتی نیز رخ داده است.
آخرین بار، بانک مرکزی در خرداد‌ماه سال جاری با انتشار برخی از آمارهای مربوط به شاخص‌های اقتصادی کشور، از رشد 6/16درصدی میزان چک برگشتی در فروردین‌ماه امسال نسبت به فروردین‌ماه سال گذشته خبر داد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، تعداد اسناد مبادله‌شده و برگشت داده‌شده هر دو نسبت به اسفندماه سال گذشته کاهش پیدا کرده؛ در فروردین 91 نسبت به اسفند 90 تعداد اسناد مبادله‌شده 6/46 درصد و تعداد اسناد برگشتی 5/44 درصد کاهش داشته است؛ اما این آمارها وقتی به صورت سالانه بررسی شود، نشان از افزایش این شاخص دارد. چنانکه در یک ساله فروردین‌ماه 90 تا 91 تعداد اسناد مبادله‌شده 7/5 درصد افزایش پیدا کرده و در عین حال اسناد برگشتی نیز 6/16 درصد رشد داشته است.
بنا به آمارهای بانک مرکزی، در فروردین‌ماه ١٣٩١ در اتاق پایاپای اسناد بانکی تهران حدود دو میلیون و 900 هزار برگ سند به مبلغی معادل 41 هزار و 480 میلیارد تومان مبادله شده است. همین آمارها نشان می‌دهد در فروردین‌ماه ۳۹۱ هزار برگ سند به مبلغ حدود دو هزار و 310 میلیارد تومان در اتاق پایاپای اسناد بانکی تهران برگشت داده شد؛ بنابراین آمار نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های صادرشده از نظر مبلغ 6/5 درصد است. از طرف دیگر از هر 100 برگ «چک» صادر شده در فروردین‌ماه 14 برگ، برگشت خورده است.
چک برگشتی در سال 90
مطابق محاسبات و بر اساس آمار بانک مرکزی، طی سال گذشته نیز از هر هشت برگ چک صادر شده، یک برگ برگشت خورده است. بانک مرکزی تعداد اسناد مبادله‌شده در سال گذشته را 51 میلیون و 368 هزار برگ عنوان کرده که از این تعداد، شش میلیون و 374 هزار برگ برگشت خورده است. به این ترتیب درصد چک برگشتی به مبادله‌شده در سال گذشته، به نزدیک 5/12 درصد رسیده است.
آخرین تصویر
دبیر کل بانک مرکزی در تشریح آمار سال جاری می‌گوید: «روزانه حدود 70 تا 75 هزار چک در کشور برگشت می‌خورد.» آمارها نشان می‌دهد در سال گذشته در حدود شش میلیون و 374 هزار قطعه چک برگشت خورده است، این رقم از برگشت خوردن به طور متوسط 17 هزار و 364 چک در هر روز سال 90 حکایت دارد. از مقایسه این ارقام با آمار برگشت خوردن 70 هزار چک در هر روز در سال جاری، مشخص می‌شود که در این یک سال، ارقام چک‌های برگشتی در سال جاری 219 درصد رشد کرده است. اگر تعطیلات جمعه و رسمی از تقویم کاری حذف شود روزهای کاری در سال جاری به 291 روز تقلیل می‌یابد. اگر روزانه 70 هزار برگ چک برگشتی در این تعداد روز ضرب شود حجم چک برگشتی در سال به 20 میلیون برگ خواهد رسید.
تصویر دو: اسناد برگشتی
اسناد برگشت داده‌شده در اتاق پایاپای اسناد بانکی، از سال 1372 تا سال 1377 در یک منحنی ثابت حرکت کرده و با یک ضریب تقریباً ثابت افزایش یافته است. در این سال‌ها، نسبت اسناد برگشت داده‌شده به مبادله‌شده، کمی بیشتر از شش درصد است و از یک میلیون و 548 هزار برگ در سال 72 به دو میلیون و 574 هزار برگ در سال 77 رسیده است. همزمان با رشد تعداد اسناد مبادله‌شده در سال‌های 78 تا 86 نسبت اسناد برگشتی به مبادله‌شده نیز کاهش پیدا کرده است. در طول این سال‌ها، این نسبت در یک منحنی نزولی حرکت کرده و در کانال پنج‌درصدی (و حتی در برخی از سال‌ها در کانال چهاردرصدی) به سر برده است. در سال 78 از هر 17 چک یکی برگشت خورده و سال بعد از هر 8/17چک یکی برگشت می‌خورد. در سال 82 از هر 2/22 چک یکی برگشت خورده و هر چقدر به سال 86 نزدیک شدیم رقم چک‌های برگشتی وضعیت بهتری پیدا کرده است.
کاهش مبادلات؛ افزایش برگشتی
این زنجیره آرام از اسناد مبادله‌شده و برگشتی در سال 87 گسسته می‌شود. سال 87 سالی است که همزمان با افت اسناد مبادله‌شده به نسبت سال‌های گذشته، رقم اسناد برگشتی نیز بالا می‌رود. در سال 87 تقریباً از هر 13 چک یکی برگشت می‌خورد. تعداد اسناد مبادله‌شده به 63 میلیون و 649 هزار برگ می‌رسد و به عبارتی نسبت به سال ماقبل خود نزدیک به 20 درصد کاهش پیدا می‌کند. اما نسبت تعداد اسناد برگشتی به مبادله‌شده تا سطح 8/7 درصد بالا می‌رود. این اتفاق مهم در سال‌های بعد نیز ادامه می‌یابد. در حالی که تعداد اسناد مبادله‌شده در سال 88 بیش از 25 درصد کاهش پیدا کرده؛ اما از هر 3/9 چک یکی برگشت می‌خورد. در واقع نسبت تعداد اسناد برگشتی به مبادله‌شده به 7/10 درصد می‌رسد. در سال 89 این نسبت بالاتر است و به 9/11 درصد رسیده است. در سال 90 نیز رکورد این نسبت جابه‌جا می‌شود: از هر هشت برگ چک یکی برگشت می‌خورد و نسبت تعداد اسناد برگشتی به مبادله‌شده به 4/12درصد می‌رسد.
تعدیل به قیمت‌های سال 76
سال پایه، سال معین و ثابتی است که درصد تغییرات یک شاخص، نسبت به آن سنجیده می‌شود و عدد شاخص در آن سال برابر100 است. سال پایه آمارهای رسمی پولی و مالی در ایران، بر اساس آنچه بانک مرکزی تهیه می‌کند، سال 76 است. بنابراین برای به دست آوردن تصویر روشنی از آنچه در سال‌های پس از 1376 رخ داده باید یک «ضریب» داشت تا شرایط امروز با توجه به «تورم» موجود مقایسه شود. در واقع با این ضریب است که می‌توان میزان واقعی یک رقم را در طول دوره‌های مختلف متوجه شد. به این روش در ادبیات اقتصادی «تعدیل قیمت‌ها» گفته می‌شود. تعدیل قیمت‌ها در مبلغ اسناد مبادله‌شده و برگشتی نیز وجود دارد. در این بخش ارزش متوسط هر سند مبادله‌شده در سال 77 به قیمت‌های ثابت سال پایه (که در اینجا سال 76 است) 8/6 میلیون ریال بوده است. در سال 86 این شاخص به هشت میلیون ریال می‌رسد. تا سال 89 این شاخص روند صعودی دارد و به 4/14 میلیون ریال هم می‌رسد. اما همزمان با افزایش ارزش اسناد مبادله‌شده نسبت به قیمت پایه سال 76، این شاخص در بخش اسناد برگشتی نیز رخ داده است.
آخرین بار، بانک مرکزی در خرداد‌ماه سال جاری با انتشار برخی از آمارهای مربوط به شاخص‌های اقتصادی کشور، از رشد 6/16درصدی میزان چک برگشتی در فروردین‌ماه امسال نسبت به فروردین‌ماه سال گذشته خبر داد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، تعداد اسناد مبادله‌شده و برگشت داده‌شده هر دو نسبت به اسفندماه سال گذشته کاهش پیدا کرده؛ در فروردین 91 نسبت به اسفند 90 تعداد اسناد مبادله‌شده 6/46 درصد و تعداد اسناد برگشتی 5/44 درصد کاهش داشته است؛ اما این آمارها وقتی به صورت سالانه بررسی شود، نشان از افزایش این شاخص دارد. چنانکه در یک ساله فروردین‌ماه 90 تا 91 تعداد اسناد مبادله‌شده 7/5 درصد افزایش پیدا کرده و در عین حال اسناد برگشتی نیز 6/16 درصد رشد داشته است.
بنا به آمارهای بانک مرکزی، در فروردین‌ماه ١٣٩١ در اتاق پایاپای اسناد بانکی تهران حدود دو میلیون و 900 هزار برگ سند به مبلغی معادل 41 هزار و 480 میلیارد تومان مبادله شده است. همین آمارها نشان می‌دهد در فروردین‌ماه ۳۹۱ هزار برگ سند به مبلغ حدود دو هزار و 310 میلیارد تومان در اتاق پایاپای اسناد بانکی تهران برگشت داده شد؛ بنابراین آمار نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های صادرشده از نظر مبلغ 6/5 درصد است. از طرف دیگر از هر 100 برگ «چک» صادر شده در فروردین‌ماه 14 برگ، برگشت خورده است.
چک برگشتی در سال 90
مطابق محاسبات و بر اساس آمار بانک مرکزی، طی سال گذشته نیز از هر هشت برگ چک صادر شده، یک برگ برگشت خورده است. بانک مرکزی تعداد اسناد مبادله‌شده در سال گذشته را 51 میلیون و 368 هزار برگ عنوان کرده که از این تعداد، شش میلیون و 374 هزار برگ برگشت خورده است. به این ترتیب درصد چک برگشتی به مبادله‌شده در سال گذشته، به نزدیک 5/12 درصد رسیده است.
آخرین تصویر
دبیر کل بانک مرکزی در تشریح آمار سال جاری می‌گوید: «روزانه حدود 70 تا 75 هزار چک در کشور برگشت می‌خورد.» آمارها نشان می‌دهد در سال گذشته در حدود شش میلیون و 374 هزار قطعه چک برگشت خورده است، این رقم از برگشت خوردن به طور متوسط 17 هزار و 364 چک در هر روز سال 90 حکایت دارد. از مقایسه این ارقام با آمار برگشت خوردن 70 هزار چک در هر روز در سال جاری، مشخص می‌شود که در این یک سال، ارقام چک‌های برگشتی در سال جاری 219 درصد رشد کرده است. اگر تعطیلات جمعه و رسمی از تقویم کاری حذف شود روزهای کاری در سال جاری به 291 روز تقلیل می‌یابد. اگر روزانه 70 هزار برگ چک برگشتی در این تعداد روز ضرب شود حجم چک برگشتی در سال به 20 میلیون برگ خواهد رسید.
دیدگاه تان را بنویسید