میزبانی ریو

ریودوژانیرو میزبان بازی‌های المپیک و پارالمپیک سال ۲۰۱۶ میلادی است. این شهر در فاصله روزهای پنجم تا بیست و یکم ماه آگوست میزبان المپیک تابستانه است و در فاصله روزهای هفتم تا هجدهم ماه سپتامبر میزبانی مسابقات پارالمپیک را بر عهده دارد. طبق برآوردهای اولیه تکمیل زیرساخت‌ها در کنار برگزاری مسابقات ورزشی هزینه‌ای معادل 4 /14 میلیارد دلار برای کشور دربر داشت ولی تاکنون خبر از هزینه 1 /11 میلیارد‌دلاری برگزاری بازی‌ها مخابره شده است و این نشان می‌دهد بخشی از پروژه‌های تعریف‌شده برای این میزبانی اجرا نشد. البته سازمان‌های جهانی اعلام کرده بودند برای اینکه ریودوژانیرو بتواند تمامی زیرساخت‌های لازم برای میزبانی المپیک تابستانی را بسازد و میزبانی مسابقات را انجام دهد بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار بودجه نیاز داشت که با رقم اعلام‌شده توسط مقامات برزیل فاصله زیادی دارد. به هر حال برزیل به دلیل مشکلات مالی نتوانست هیچ‌کدام از این پیش‌بینی‌ها را محقق کند و با صرف هزینه 1 /11 میلیارد‌دلاری خود را برای این میزبانی تاریخی آماده کرد. پیش از این سه بار در سال‌های ۱۹۳۶، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ میلادی ریودوژانیرو برای میزبانی بازی‌های المپیک درخواست داده بود ولی هر سه بار درخواست میزبانی ریو رد شده بود. به همین دلیل ریو برای اینکه به عنوان یکی از برترین مناطق برای برگزاری المپیک در آمریکای جنوبی شناخته شود، در این سال سرمایه‌گذاری زیادی کرده است و مقامات برزیل در نظر دارند از فرصت ایجادشده در زمان مسابقات برای معرفی فرصت‌های توریستی کشور خود استفاده کنند.

روی دیگر سکه
اما این موفقیت در به دست آوردن میزبانی بازی‌های المپیک روی دیگری هم داشت. این روی دیگر به هزینه بالای برگزاری بازی‌ها بازمی‌گردد. سی‌ان‌بی‌سی در این مورد نوشت: هزینه برگزاری این بازی‌ها و آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای برزیل بسیار زیاد بود و پرداخت آن در سال‌هایی که این کشور شدیدترین رکود اقتصادی خود از سال ۱۹۳۰ میلادی تاکنون را تجربه کرده بود بسیار سخت بود. آمارها نشان می‌دهد بخش‌های زیادی از بیمارستان‌های برزیل در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ میلادی تعطیل شدند تا بودجه لازم برای تکمیل زیرساخت‌های بازی‌های المپیک تامین شود. از طرف دیگر دولت سهم زیادی از هزینه‌های تامین اجتماعی و پرداخت‌های رفاهی را قطع کرد تا منابع مالی لازم برای توسعه زیرساخت‌ها را داشته باشد که آسیب زیادی به زندگی مردم وارد شد. همین مساله سبب شد تا مردم برزیل نسبت به این میزبانی دید منفی داشته باشند و حتی در مورد منافع آتی اقتصادی آن هم تردید داشته باشند. مطالعات انجام‌شده توسط موسسه پیو نشان می‌دهد ۶۳ درصد از مردم برزیل بر این باورند که میزبانی بازی‌های المپیک تنها باعث افزایش هزینه‌های کشور شده است و هیچ منفعتی برای اقتصاد ندارد. ۱۲ درصد بر این باور بودند که این میزبانی اثر مثبت ندارد ولی آسیبی هم به اقتصاد وارد نمی‌کند و بقیه بر این باور بودند که میزبانی بازی‌های المپیک اثرات اقتصادی بسیار خوبی روی کشور دارد.

حاشیه‌های قبل از میزبانی رسمی
بازی‌های ریودوژانیرو بالاخره شروع شد. این بازی‌ها را می‌توان یکی از پر‌حاشیه‌ترین بازی‌های المپیک دانست. ویروس زیکا و انتقال آن از طریق حشره مهم‌ترین حاشیه این بازی‌ها بود که بسیاری را در مورد شرکت در این مسابقات یا سفر به برزیل برای دیدن این بازی‌ها مردد کرد. شیوع ویروس زیکا و اثرات منفی‌ آن روی سلامت مردم باعث شد تا انتظار برزیلی‌ها از درآمدزایی در این مسابقات پایین بیاید و کشور نتواند درآمد لازم برای این میزبانی را به دست آورد. انتظار می‌رود به دلیل شیوع زیکا در کشورهای آمریکای لاتین درآمد برزیل از توریست‌هایی که به بهانه المپیک به ریو سفر می‌کنند بالغ بر ۳۵ درصد کاهش یابد. این کاهش درآمد برای برزیل از زمانی که ویروس زیکا در این منطقه وارد شده است مشکل‌آفرین شد، زیرا برزیل بخش زیادی از درآمد خود را از صنعت توریسم به دست می‌آورد. ولی بعد از میلیاردها‌دلاری که برای میزبانی بازی‌های المپیک هزینه شد، کاهش شمار مسافران به برزیل خبر بسیار ناخوشایندی است.
اما این میزبانی برای برزیل بیش از دیگر کشورها اهمیت دارد زیرا اقتصاد این کشور کاهش نرخ رشد اقتصادی را تجربه کرده است و حتی بسیاری از گزارش‌ها در مورد رکود در این کشور خبر می‌دهد. این رکود زمینه را برای کمبود منابع مالی برای آماده‌سازی زیرساخت‌های بازی‌های المپیک و زیرساخت‌های شهری از قبیل ساخت مترو و خطوط حمل و نقل ریلی فراهم کرد. اگرچه با کمک تمامی سازمان‌های داخلی و اسپانسرهای خارجی بالاخره شرایط برای مسابقات فراهم شد و تمامی تیم‌ها برای شرکت در مسابقات وارد ریودوژانیرو شدند. مقامات برزیل اعلام کرده‌اند هزینه برگزاری مسابقات المپیک در سال جاری بخشی به نام هزینه‌های امنیتی را در خود دارد زیرا شمار حملات تروریستی در دنیا افزایش یافته است. البته در مسابقات جهانی دیگر هم مولفه تامین امنیت وجود داشته است ولی سهم این هزینه به کل هزینه‌های میزبانی در سال ۲۰۱۶ میلادی بیشتر خواهد بود.

متوسط هزینه مرتبط با مسابقات ورزشی 6 /3 میلیارد دلار بود
حال سوال اینجاست که هزینه میزبانی مسابقات جهانی چقدر است و آیا به جز هزینه برگزاری مسابقات ورزشی هزینه‌های دیگری هم باید لحاظ شود یا خیر؟
مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه آکسفورد در گزارش اخیر خود نوشت: متوسط هزینه مرتبط با مسابقات ورزشی از سال ۱۹۶۸ تا ۲۰۱۰ میلادی برابر با 6 /3 میلیارد دلار بود. البته این متوسط هزینه تعدیل‌شده با نرخ تورم است. ولی در دو المپیک اخیر یعنی المپیک سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱6 میلادی متوسط هزینه برگزاری بازی‌های المپیک -هزینه‌های مرتبط با بخش ورزشی و بازی‌ها- بالغ بر ۱۹ میلیارد دلار بود که رشد بی‌سابقه‌ای را نسبت به متوسط جهانی داشت. اما هزینه‌های مرتبط با بازی‌های المپیک سال ۲۰۱۶ در ریودوژانیرو تقریباً معادل استاندارد جهانی در سال‌های قبل است. مطالعات نشان می‌دهد هزینه مرتبط با بازی‌های ورزشی المپیک ریو در سال ۲۰۱۶ میلادی برابر با 56 /4 میلیارد دلار بود که به متوسط هزینه مرتبط با مسابقات ورزشی در کشورهای دیگر ارتباط نزدیکی داشت.

هزینه میزبانی مسابقات ورزشی ۱۶۷ درصد بیشتر از بودجه بود
به طور متوسط هزینه برگزاری مسابقات ورزشی در بازی‌های المپیک از سال ۱۹۶۸ میلادی تاکنون ۱۶۷ درصد بیشتر از بودجه مصوب بوده است. تنها در دو المپیک بود که هزینه برگزاری مسابقات ورزشی از ۲۹ درصد از بودجه تعیین‌شده بیشتر بود. اول مسابقات المپیک سال ۲۰۰۸ میلادی در پکن که هزینه برگزاری مسابقات ورزشی تنها چهار درصد بیشتر از بودجه مصوب بود. دوم مسابقات المپیک زمستانی ونکوور کانادا که در سال ۲۰۱۰ میلادی برگزار شد و هزینه برگزاری مسابقات ورزشی ۱۷ درصد از بودجه مصوب برای این بازی‌ها بیشتر شد. در سال ۱۹۷۶ میلادی مونترآل میزبان مسابقات المپیک تابستانی بود و هزینه‌های میزبانی این مسابقات ۷۲۰ درصد بیش از بودجه مصوب بود. این هزینه به اندازه‌ای بالا بود که مونترآل مجبور شد بخش زیادی از منابع مالی مورد نیاز را از بانک‌های خارجی قرض بگیرد و تا 30 سال بعد از آن هم بدهی‌ها را باز‌پرداخت می‌کرد. بنابراین این مسابقات نه‌تنها برای مونترآل درآمدی نداشت بلکه به بار بدهی‌های کانادا افزود. دومین رکورد به المپیک تابستانه بارسلون اختصاص داشت که هزینه لازم برای آماده‌سازی کشور برای میزبانی بالغ بر ۲۶۶ درصد بودجه پیش‌بینی‌شده برای این میزبانی بود. اما در بازی‌های زمستانی بالاترین رکورد برای بازی‌های لیک پالاسید آمریکا بود که در سال ۱۹۸۰ میلادی برگزار شد. در این سال هزینه میزبانی بازی‌های المپیک ۳۲۴ درصد بیشتر برآوردهای قبلی بود. در دومین جایگاه المپیک زمستانه سوچی در کشور روسیه قرار داشت که هزینه برگزاری بازی‌های المپیک ۲۸۹ درصد بیشتر از هزینه‌های برآورد‌شده توسط کمیته ملی المپیک روسیه بود. در این مسابقات هم هزینه تامین امنیت سهم بسیار بالایی داشت.
به گزارش دولت برزیل هزینه برگزاری مسابقات ورزشی ریودوژانیرو ۵۱ درصد از بودجه تصویب‌شده بیشتر شد. در سال ۲۰۰۹ میلادی و زمانی که بودجه لازم برای میزبانی بازی‌های المپیک ریو تصویب شد، اعلام شد برای آمادگی بازی‌ها سه میلیارد دلار هزینه می‌شود ولی هم‌اکنون هزینه‌های مرتبط با این بازی‌ها 56 /1 میلیارد دلار بیشتر از بودجه تصویب‌شده توسط دولت است.

هزینه‌های میزبانی المپیک
میزبانی بازی‌های المپیک یک حادثه تاریخی است که نیاز به منابع مالی زیادی دارد. از سال ۱۹۶۰ میلادی تاکنون هیچ‌یک از بازی‌های المپیک برگزار‌شده در دنیا هزینه‌ای کمتر از بودجه نداشته است.
بازی‌های المپیک که در روز ۵ آگوست در ریودوژانیرو آغاز شد هم مستثنی نیست و تنها تفاوتش با دیگر بازی‌های المپیک در این است که بازی‌های ریو در شرایط سخت اقتصادی برزیل آغاز شده است و همین مساله هزینه‌های برپایی بازی‌ها را بیش از انتظار و تامین هزینه را برای برزیل دشوارتر کرد. این کشور در بدترین رکود اقتصادی ۸۰ سال اخیر قرار دارد و تلاش دولت برای کنترل بحران این کشور در سال‌های اخیر بی‌نتیجه بود. آمارها از روند کاهشی رشد اقتصادی برزیل در سال‌های اخیر خبر می‌دهد و کشور خود را برای بحران‌های اقتصادی بزرگ آماده می‌کند. تامین هزینه‌های برپایی مسابقات ریو در این شرایط برای دولت برزیل سخت‌تر از دیگر دولت‌ها بود. طبق گزارش‌های رسمی ارائه‌شده توسط دولت برزیل، هزینه برپایی بازی‌های المپیک در ریو 56 /4 میلیارد دلار است که بالغ بر ۵۱ درصد از هزینه برآورد‌شده برای مسابقات ورزشی المپیک بیشتر است. اما این هزینه‌ای است که تنها برای بازی‌ها صرف شده است و اگر بخواهیم مجموع هزینه آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای ورود این شمار زیاد از ورزشکاران و بازدیدکنندگان را در نظر بگیریم به رقمی بالغ بر 1 /11 میلیارد دلار می‌رسیم. این هزینه دربردارنده هزینه اجرای پروژه‌های زیرساختی برای این میزبانی هم می‌شود. پروژه‌هایی از قبیل ساخت جاده‌ها و هتل‌ها و خطوط حمل و نقل ریلی درون‌شهری و بیرون‌شهری که همگی باعث شد تا برزیل آماده این میزبانی باشد. تقریباً ۷۰ درصد از هزینه لازم برای اجرای پروژه‌های مرتبط با بازی‌های المپیک در این کشور توسط بخش خصوصی تامین مالی شد ولی اجرای بخش اعظم این پروژه‌ها با دولت بود. کمیته‌های سازمان‌دهی محلی بازی‌های المپیک به دلیل ارزش بالای هزینه برپایی این بازی‌ها با کسری بین ۱۲۱ تا ۱۵۱ میلیون‌دلاری روبه‌رو و مجبور شد تا بخش زیادی از منابع مالی مورد نیاز خود را از بانک‌های خارجی قرض بگیرد.

سه گروه تامین هزینه را بر عهده داشتند
المپیک سال ۲۰۱۶ در کشور برزیل اولین المپیک برگزار‌شده در آمریکای جنوبی است و همین مساله بر اهمیت این المپیک برای کشورهای منطقه افزوده است. به گزارش مرکز مطالعات اقتصادی برزیل سه بخش تامین هزینه‌های المپیک را بر عهده دارند. اول دولت برزیل است که 1 /7 میلیارد دلار از هزینه را تقبل کرده است. دوم سازمان ملی المپیک که 9 /1 میلیارد دلار برای این کار هزینه کرد و سومین بخش هم کمیته سازمان‌دهی المپیک است که در جریان این آماده‌سازی 1 /2 میلیارد دلار هزینه کرد. این مبلغ بالغ بر 1 /11 میلیارد دلار است که رقم رسمی اعلام‌شده توسط دولت برای برپایی این مسابقات است ولی در برخی از آمارها مجموع رقم بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار اعلام شد که به دلیل اضافه شدن سهمی برای افزایش فعالیت‌های امنیتی به دلیل تهدیدهای گروه داعش و گروه‌های تروریستی است.
اما در ابتدا قرار نبود این مبلغ برای میزبانی هزینه شود. در سال ۲۰۰۹ میلادی کل هزینه لازم برای میزبانی بعد از لحاظ کردن ضعف‌های زیرساختی برابر با 2 /4 میلیارد دلار اعلام شد ولی از آنجا که هزینه آماده‌سازی زیرساخت‌ها بیش از این بود، در سال ۲۰۱۳ میلادی بودجه لازم برای این کار به ۵ /۵ میلیارد دلار افزایش یافت. در سال ۲۰۱۵ میلادی و بعد از اینکه در مورد مبالغ لازم برای آماده‌سازی اطلاعات دقیق ارائه شد بخش دولتی اعلام کرد که 1 /7 میلیارد دلار برای این کار هزینه می‌کند.
طبق این گزارش بخش دولتی مسوولیت اجرای پروژه‌های زیرساختی را بر عهده داشت و ساخت تمامی جاده‌ها و هتل‌ها و زیرساخت‌های صنعتی بر عهده دولت بود. سازمان ملی المپیک مسوولیت ساخت چهار مرکز ورزشی را بر عهده داشت و کمیته سازمان‌دهی المپیک هم مسوول برگزاری جشن‌ها و تامین تکنولوژی لازم برای مخابره اخبار و اطلاعات بازی‌ها به دنیا بود. البته حمل و نقل ورزشکاران به محل مسابقات و هتل و اسکان آنها هم بر عهده کمیته سازمان‌دهی المپیک بوده است.

بخش خصوصی هم نقش فعال داشت
بخش خصوصی تامین مالی بخش اعظم پروژه‌های دولتی و غیردولتی را بر عهده داشت. به گزارش دولت برزیل، بخش خصوصی تامین مالی تمامی پروژه‌های کمیته سازمان‌دهی را بر عهده داشت و بالغ بر هفت میلیارد دلار برای این بخش تخصیص داد. این در حالی است که 9 /1 میلیارد دلار منابع مالی خصوصی در اختیار کمیته ملی المپیک قرار گرفت و حدود یک میلیارد دلار هم دولت برای اجرای پروژه‌های کمیته ملی المپیک تخصیص داد. ولی مطالعات نشان می‌دهد بخش زیادی از پروژه‌هایی که برای آماده‌سازی کشور برای میزبانی بازی‌های المپیک تعریف شده بود، اجرا نشد و منابع مالی هم به اجرای آنها اختصاص پیدا نکرد. طبق این گزارش ارزش پروژه‌هایی که دولت باید اجرا می‌کرد بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار اعلام شد که قرار شد سه میلیارد دلار از طرف بخش خصوصی و هفت میلیارد دلار از طرف دولت تامین مالی شود. اما بخش زیادی از پروژه‌های دولتی اجرا نشد و دلیل اصلی آن مشکلات مالی برزیل و کمبود نقدینگی در این کشور ذکر شد.
به گزارش دولت برزیل هم‌اکنون که بازی‌های المپیک آغاز شده است، ۵۲ درصد از پروژه‌های تعریف‌شده برای المپیک به اتمام رسیده است و ۲۰ درصد در حال ساخت است ولی هنوز بهره‌برداری از آنها آغاز نشده است. اما ۲۸ درصد از پروژه‌ها هنوز شروع هم نشده و هیچ منبع مالی خاصی هم برای اجرای آنها اختصاص داده نشده است.

مزایای این میزبانی چیست
پژوهشگران بر این باورند که برگزاری بازی‌های المپیک باعث تکمیل زیرساخت‌های کشور می‌شود. تکمیل زیرساخت‌ها فرصت رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری را بیشتر می‌کند و می‌تواند باعث رشد درآمد کشور از صنعت توریسم شود. در صورتی که کشور در این میزبانی موفق باشد می‌تواند میلیاردها دلار به درآمد صنعت توریسم در سال‌های بعد اضافه کند که کمک اقتصادی بزرگی است. از طرف دیگر کشوری که میزبان می‌شود با یک جو غرور ملی در کشور مواجه می‌شود و این جو می‌تواند تا هفته‌ها و ماه‌ها باقی بماند. این غرور ملی انگیزه کار و فعالیت اقتصادی را بیشتر می‌کند که یکی از اثرات اجتماعی مثبت میزبانی المپیک است.
مطالعات تاریخی نشان می‌دهد کشور میزبان بازی‌های المپیک شاهد افزایش ارزش بازار سهام خود خواهد بود. متوسط افزایش ارزش بازار سهام کشورهایی که میزبان این مسابقات جهانی هستند برابر با 8 /24 درصد برای بازه سه‌ماهه است و انتظار می‌رود برزیل هم تجربه‌ای مشابه داشته باشد. این رشد در شرایطی اتفاق می‌افتد که متوسط افزایش ارزش بازار سهام در کشورهای مختلف دنیا برابر با 2 /9 درصد در هر بازه‌ای از زمان است.

حقایقی در مورد المپیک ریو
1- این اولین المپیک برگزار‌شده در آمریکای جنوبی است.
2- گلف بعد از ۱۱۲ سال به المپیک بازگشته است.
3- تا به حال ۲۷ المپیک تابستانی در دنیا برگزار شده است.
4- برای اولین بار یک تیم از پناهجوها در رقابت‌های ریو شرکت می‌کنند.
5- ۳۰۶ رقابت در ۴۲ رشته ورزشی طی ۱۷ روز در ریودوژانیرو انجام می‌شود و ۳۰۱ مدال طلا در جریان این مسابقات به برنده‌ها داده می‌شود ولی تعداد کل مدال‌هایی که در این مسابقات داده خواهد شد بالغ بر ۴۹۲۴ مدال خواهد بود.
6- در سال ۲۰۱۲ میلادی سه کشور آمریکا، چین و روسیه بیشترین شمار مدال‌های طلا را به دست آوردند. آمریکا در صدر این فهرست بود و ۴۶ مدال طلا دریافت کرده بود و شمار مدال‌های طلا و نقره و برنزی که آمریکا در المپیک سال ۲۰۱۲ به دست آورده بود برابر با ۱۰۴ مدال بود.
7- بیشترین شمار مدال‌های طلا تاکنون توسط مایکل فلپس کسب شده است. او تاکنون 21 مدال طلای المپیک دریافت کرده و در پنج المپیک حضور داشته است.
8- تیم آمریکا در المپیک تابستانی گذشته ۲۴۰۶ مدال دریافت و ۵۵۵ نفر را برای مسابقات المپیک اعزام کرده است. مسن‌ترین افراد تیم آمریکا ۵۲ سال و جوان‌ترین آنها ۱۶ سال سن داشتند.