گام‌های بعدی برای ایران و جهان

اجلاس مجمع جهانی اقتصاد که ژانویه هر سال در داووس برگزار می‌شود، هر ساله میزبان مهم‌ترین شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی کشورهای مختلف است و سعی می‌کند دورنمایی از وضعیت سیاسی اقتصادی جهان طی سال پیش‌رو و سال‌های آتی به دست دهد. این بار دکتر ظریف، وزیر امور خارجه و دکتر نهاوندیان رئیس دفتر ریاست‌جمهوری، به عنوان نمایندگان ایران در این اجلاس حضور داشتند. توجه بیش از پیش به ایران در اجلاس امسال به طور واضح مشهود بود. چرا که همگان تنها چند روز پس از به سرانجام رسیدن یک تلاش دو سال و نیمه، و پایان یافتن 10 سال تحریم، علاقه داشتند تا دریابند درون ایران چه می‌گذرد و آینده ایران را از زبان مسوولان آن بشنوند. اکثر پرسش‌های میزگرد حاضر، حول اقتصاد و سیاست خارجی ایران می‌گذرد. پاسخ‌های دقیق قانع‌کننده و به جای مقامات ایرانی نیز در نوع خود جالب توجه است. نکته بارز ماجرا هم توانایی دو مقام ایرانی در تعامل با گردانندگان جلسه و نشست خبری پس از میزگرد است که در هردو آنها مهارت خوب انگلیسی حرف زدن‌شان به چشم می‌خورد. مشروح این میزگرد را در ادامه با هم می‌خوانیم.



مجری (روزلر): اگر اجازه دهید اولین سوالم را از هردو شما بزرگواران بپرسم: امروز شما پس از رفع تحریم‌های مرتبط با پرونده هسته‌ای اینجا هستید. این مساله کشور شما را چگونه تغییر خواهد داد؟ چه از بعد داخلی و چه از بعد سیاست خارجی. دکتر نهاوندیان لطفاً ابتدا از پیامدهای داخلی این رویداد برایمان بگویید.
محمد نهاوندیان: سپاسگزارم. فکر می‌کنم با وجود هیجانی که جهت بیشتر دانستن درباره ایران وجود دارد، آن هم پس از قطع ارتباط بازارهای جهانی با واقعیت‌های ایران، این واقعیت را که ما تمایل به ایجاد همکاری‌های اقتصادی و تجاری با ایران داریم، مشاهده می‌کنیم. در کنار این پرسش که پس از این توافقنامه اوضاع چگونه خواهد بود، نتیجه کوتاه‌مدت این رویداد، دسترسی ایران به منابعش خواهد بود. به یاد داشته باشیم که ایران کشوری با حداقل بدهی‌های بین‌المللی و دارای یکی از بهترین توازن‌های مالی از این نظر است. درنتیجه، ایران قادر خواهد بود پروژه‌های بیشتری را با سرمایه خودش، تامین مالی کند. به علاوه می‌تواند از حضور بازارهای بین‌المللی به منظور سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه‌ای چه در سطح ملی، چه در سطح منطقه‌ای استقبال کند. با ذکر این نکات، می‌خواهم تاکید کنم که چشم‌انداز اقتصادی ما در دولت جدیدی که الان روی کار است، این‌گونه است که ما باید به صورت منطقه‌ای فکر و عمل کنیم. بنابراین یکی از تاکیدات اصلی ما بر توسعه منطقه‌ای خواهد بود. ما معتقدیم، رونق اقتصادی رابطه‌ای تنگاتنگ با امنیت و مبارزه با خشونت و افراطی‌گری دارد و بدین منظور ما باید به ایجاد شغل روی بیاوریم. ما باید منابع‌مان را با هدف توسعه منطقه‌مان گردهم بیاوریم. افق پیش‌روی ما بر اساس تمامی مطالعات پژوهشگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی می‌گوید رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال جاری میلادی و سال‌های آتی، بیش از متوسط رشد جهانی خواهد بود. این رقم حداقل پنج درصد پیش‌بینی شده است. از بعد داخلی، برنامه پنج‌ساله که در ماه آتی روند تصویب در مجلس را طی خواهد کرد، نرخ رشد هشت‌درصدی را هدف‌گذاری کرده است. بنابراین، برنامه‌ای بلندپروازانه به منظور جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری پیش روی ما قرار دارد.
همچنین محیط کسب و کار داخلی نیز بهبودهایی داشته است. رتبه ما از نظر محیط کسب و کار 25 پله بهتر شده است که نشان‌دهنده تعهد دولت جدید به این مساله است. هنگامی که این دولت روی کار آمد، اقتصاد ایران از نرخ رشد منفی 8 /6‌درصدی رنج می‌برد. توجه کنید که تنها دو روز است که تحریم‌ها برداشته شده‌اند. اما طی سال‌های تحریم، دولت جدید اقتصاد ایران را به گونه‌ای مدیریت کرد که از نرخ رشد منفی به سوی نرخ رشد مثبت حرکت کند. سال گذشته، ما نرخ رشد مثبت سه‌درصدی را تجربه کردیم. در عین حال ما توانستیم تورم را از بیش از 35 درصد، به 13 درصد در حال حاضر برسانیم. اینها همه شاهدی هستند بر بینش، تفکر و جهت‌گیری دولت جدید در زمینه اقتصاد. ما بر این باوریم که با همان فلسفه و تفکری که در مورد سیاست بین‌المللی‌مان و نیز مذاکراتی که دکتر ظریف مسوولیت آن را بر عهده داشتند و درباره آن صحبت خواهند کرد، در پیش گرفته‌ایم یعنی یافتن راه‌حل‌های برد-برد، در اقتصاد هم ما باید به دنبال راهکارهای برد-برد باشیم و البته هستیم.

سپاسگزارم. درجای بسیار خوبی از بحث، نوبت به دکتر ظریف رسید.
محمدجواد ظریف: ممنونم. بعدازظهر همگی به خیر. من فکر می‌کنم این رویداد دو پیام در پی داشت، یک پیام جهانی و یک پیام منطقه‌ای. پیام جهانی این است که دیپلماسی جواب می‌دهد! و این پیام بسیار خوشایندی است که همه ما باید در مورد سایر معضلات نیز جداً از آن بهره ببریم. البته دیپلماسی مستلزم صبر و بردباری است. دیپلماسی نیازمند اراده است تا از تحمیل خواسته‌هایمان بر دیگران خودداری کنیم و به جای آن به انجام مذاکره و دستیابی به راه‌حل‌های مورد قبول طرفین بپردازیم. به نظرم کاری که ما طی دو سال و نیم گذشته انجام دادیم این بود که تلاش کردیم اهداف‌مان را بدون زیان رساندن به اهداف و دغدغه‌های طرف‌های مقابل‌مان در مذاکرات پیش ببریم و فکر می‌کنیم به این مهم دست یافتیم. این قرارداد، یک قرارداد کامل نیست چرا که درواقع هیچ قراردادی کامل نیست. اما مهم این است که الزامات مورد نیاز ما در آن گنجانده شده است که همان رفع تحریم‌ها و در عین حال، به رسمیت شناختن حق ما به منظور داشتن برنامه هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز است همچنان که همیشه این‌گونه بوده است. اما این بار ما حاضریم حتی مرتبه بالاتری از شفافیت را در این مورد به نمایش بگذاریم تا آنچه را از قبل خودمان می‌دانستیم به جامعه جهانی نیز نشان دهیم. در بعد اقتصادی نیز، با برداشته شدن تحریم‌ها، چه از نظر منطقه‌ای و چه از نظر جهانی، همگان می‌توانند در جهت اهداف اقتصادی مشارکت داشته باشند و این پیامی روشن برای همه جهان است. بنابراین چه از بعد سیاسی و چه از بعد اقتصادی این رویداد یک موقعیت برد-برد نه‌تنها برای ما بلکه برای همه است. از لحاظ منطقه‌ای اما، این اتفاق این پیام را در پی دارد که اگر ما توانستیم مساله را حل کنیم که همگان فکر می‌کردند تقریباً ناممکن است، آن هم بین دو کشوری که برای دهه‌ها با یکدیگر خصومت داشتند، بنابراین برای حل مسائل میان کشورهایی که خود را برادر و خواهر می‌دانند و پیوندهایی نظیر دین، اعتقاد، و تاریخ و فرهنگ و ارزش‌های مشترک با یکدیگر دارند، هیچ مانعی نباید وجود داشته باشد. این همکاری مشترک در زمینه یک چالش بسیار جدی در منطقه ما یعنی چالش افراطی‌گری، ضرورت دارد. افراطی‌گری تهدیدی علیه یک ملت خاص نیست، چالشی نیست که به یک جغرافیای خاص محدود شود، حتی نمی‌تواند تنها به منطقه ما محدود شود. این پدیده تاکنون به سراسر جهان راه یافته است و می‌توانید نشانه‌های آن را از سن‌برناردینو تا پاریس، تا مادرید، تا مسکو، تا اسلام‌آباد تا استانبول، سیدنی، کانادا یا هر کجای دیگر روی نقشه جهان ببینید. بنابراین افراطی‌گری تهدیدی علیه یکایک ما محسوب می‌شود. حال اگر ما توانسته‌ایم مساله‌ای مانند برنامه هسته‌ای ایران را که زمانی یک طرف آن را برنامه ساخت سلاح اتمی می‌نامید و ما آن را حق خود تحت عنوان فناوری هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز می‌دانستیم، حل کنیم، مساله‌ای که بیش از 12 سال محل بحث و اختلاف بوده است، پس چگونه نمی‌توانیم مسائل کوچکی را که در منطقه ما جریان دارد، حل کنیم؟ بنابراین فکر می‌کنم موفقیت مذاکرات ما چنین پیامی در پی دارد. و از همین رو متاسفم که برخی از همسایگان ما به جای برداشت این پیام، به آن به عنوان یک تهدید نگریسته‌اند. متاسفم که برخی از همسایگان ما، به مذاکرات هسته‌ای و دستاوردهایمان با تلاش برای از بین بردن آن، واکنش نشان داده‌اند یا تلاش کرده‌اند که آن را به صورت یک بحران در منطقه جلوه دهند. من واقعاً دلیلش را متوجه نمی‌شوم. معتقدم همه ما باید برای دستیابی به درکی همه‌جانبه تلاش کنیم و نیز در کنار هم برای دستیابی به آینده‌ای بهتر کار کنیم. فکر می‌کنم این پیام درست توافق هسته‌ای ماست و باید باشد.

از هردو شما سپاسگزارم. اجازه دهید به همین چیزی که الان دکتر ظریف گفتند، اشاره کنم. وقتی در سال 2014 رئیس‌جمهور روحانی به اجلاس داووس آمدند، درباره آمادگی ایران برای پایان دادن به مقابله با غرب صحبت کردند. حال باوجود بحث‌های اخیر مثل پرتاب موشک و حتی تحریم‌های جدید، سوال من این است که این آمادگی تا چه حد واقع‌بینانه است؟ و پیام امروز شما برای جامعه جهانی چیست؟
محمدجواد ظریف: مسلماً طی دو سال و نیم گذشته ما نشان دادیم که ایران در این زمینه جدی است. در شش ماه گذشته ما نشان دادیم که حتی می‌توانیم اقداماتی را که باید انجام دهیم، سرعت ببخشیم. هیچ‌کس انتظار نداشت ایران اجرای تعهداتش را به این سرعت به اتمام برساند ولی ما این امر را در کمتر از شش ماه انجام دادیم. در حالی که همگان از آوریل و می صحبت می‌کردند، ما اکنون (ژانویه) این کار را خاتمه دادیم. آژانس بین‌المللی اتمی شنبه گذشته تایید کرد که ایران تمامی تعهدات خود در مورد توافق هسته‌ای را به انجام رسانده است. بنابراین ما ثابت کردیم می‌توانیم این کار را انجام دهیم. نیل به درک مشترک به معنی، دست کشیدن یا تسلیم‌ شدن یا گردن نهادن یکی از طرف‌ها نیست. برنامه دفاعی ایران خارج از مفاد این توافقنامه قرار دارد. ضمن آنکه ایران تنها به اندازه کسری از برخی از همسایگانش در منطقه برای مسائل دفاعی هزینه می‌کند. بودجه دفاعی ما به‌ویژه مخارج‌مان در زمینه سخت‌افزار نظامی، کمتر از یک‌دهم مبلغی است که عربستان سعودی هزینه می‌کند. و من متعجب و متحیرم که چگونه آمریکا در مورد برنامه موشکی ایران که کاملاً جنبه دفاعی دارد و هیچ مقررات بین‌المللی را نقض نمی‌کند، ابراز نگرانی می‌کند شاید اگر زمانی که قطعنامه 1929 شورای امنیت در جریان بود، کسی می‌توانست چنین ادعایی بکند، اما امروز با جریان داشتن قطعنامه 2231، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که برنامه موشکی یا دفاعی ایران مقررات بین‌المللی را نقض کرده است. ما ملزم به دفاع از خود هستیم. تازه همان‌طور که گفتم مخارج نظامی ما بسیار کمتر از برخی همسایگان‌مان است. برای همین متوجه نمی‌شوم این همه جنجال برای چیست. البته که برخی گروه‌ها (و احزاب انتخاباتی) در ایالات متحده وجود دارند که با این توافق مخالفت کرده‌اند و هرآنچه می‌توانستند برای به نتیجه نرسیدن آن انجام داده‌اند و متاسفانه این گروه‌ها با منابع مالی و فشارهای سیاسی که از منطقه ما به آنها می‌رسید، حمایت می‌شدند. اما آنچه گذشته، دیگر گذشته است. بیایید از حالا آغاز کنیم. هیچ تهدیدی از جانب ایران، متوجه همسایگانش نیست. هیچ تهدیدی در بیش از 250 سال گذشته از سوی ایران برای همسایگانش وجود نداشته است. ما طی این مدت هیچ‌گاه به کشوری هجوم نبرده‌ایم، هر چند بزرگ‌ترین یا یکی از بزرگ‌ترین کشورهای منطقه بوده‌ایم. ولی ما همیشه از خود دفاع کرده و می‌کنیم و به این مساله متعهد هستیم و هیچ‌گاه از چنین تلاش‌هایی دست برنمی‌داریم. اما حاضریم از طریق اقدامات اعتمادآور با همه همسایگان‌مان در منطقه مشارکت داشته باشیم. من مقاله‌ای را در نیویورک‌تایمز نوشتم، پیش از آن هم همان مقاله را در روزنامه عربی الشرق الاوسط نوشتم که در آن از ایجاد یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای صحبت کردم. جایی که ما بتوانیم دغدغه‌هایمان را در مسائل مختلف از جمله در مورد امنیت و دفاع مطرح کنیم. ما بدین منظور آماده‌ایم چرا که هیچ چیزی برای پنهان‌سازی نداریم. درواقع اگر مخارج نظامی ما را با همسایگان‌مان مقایسه کنید، شاید بخواهید حتی اندکی هم به ما در این زمینه کمک مالی کنید! چون ما حتی به اندازه کسری از همسایگان‌مان هم در این زمینه هزینه نمی‌کنیم.

ممنونم. فکر می‌کنم این روزها دغدغه اصلی کسانی که در اینجا نشسته‌اند در رابطه با مسائل منطقه خاورمیانه، تنش‌های میان ایران و عربستان باشد و اینکه ما هر روز بی‌ثباتی بیشتری در این منطقه مشاهده می‌کنیم. سوال مشخص من این است که آیا به نظر شما وقوع جنگ در منطقه امکان دارد؟
محمدجواد ظریف: جنگ؟ (با خنده و تعجب! خنده حضار را نیز به دنبال دارد). خیر! به نظرم همسایه سعودی ما باید متوجه شود که تقابل و درگیری به نفع هیچ‌کس نیست. در حال حاضر هیچ فرد عربستانی در جایگاه حضور ندارد بنابراین قصد من این نیست که یک‌طرفه به قاضی بروم. اما صرفاً می‌خواهم نکته‌ای را یادآور شوم. از زمان توافق ژنو در سال 2013، همسایه سعودی ما دچار هراس شده است. هیچ دلیلی وجود ندارد که ما دوستان‌مان را بترسانیم. ایران برای همکاری با شما آماده است. ایران نمی‌خواهد کسی را از تعاملات منطقه‌ای کنار بگذارد. هیچ نیازی به تقابل و درگیری وجود ندارد. ایران نمی‌خواهد به این مساله دامن بزند. دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده مورد تعرض قرار گرفتند. از من خواسته شد روابط دیپلماتیک را با عربستان سعودی قطع کنم. من از این کار خودداری کردم. به علاوه واقعه ناخوشایند سفارت عربستان از سوی همگان از رهبر و رئیس‌جمهور ایران گرفته تا افراد متعلق به همه احزاب سیاسی محکوم شده است. مساله پیش آمده در مورد سفارت عربستان اصلاً مایه مباهات ما نیست. این رویداد اقدامی علیه امنیت و حاکمیت ما محسوب می‌شود و ما هم افرادی را که در این اقدام دهشتناک دست داشتند، تحت پیگرد قرار داده‌ایم. تنها دو ساعت پس از آن رویداد تاسف‌بار، اقداماتی را به منظور محافظت از دیپلمات‌های سعودی انجام دادیم. اما متاسفانه همسایه سعودی ما به دنبال بهانه‌ای جهت قطع روابط دیپلماتیک می‌گشت و این کار را هم کرد. اما من باور دارم که هیچ‌کس از تشدید تنش‌ها و افزایش خصومت منفعتی نمی‌برد. در واقع همه باید تلاش کنند بهترین عملکرد ممکن را در جهت خویشتنداری و تفکر صحیح و نیز مشارکت در مباحثات جدی داشته باشند همان‌طور که ایران نیز چنین کرده است. ایران برای این مهم آماده است همچنان که درگذشته نیز بوده است. ما معتقدیم منافع منطقه ما زمانی به بهترین نحو حاصل خواهد شد که ما علیه تهدید و دشمن مشترک‌مان یعنی افراطی‌گری، داعش، النصره و... با یکدیگر همکاری کنیم.

اجازه دهید یک سوال اقتصادی بپرسم. دکتر نهاوندیان! سفر سال 2014 دکتر روحانی به داووس بسیار مثمر ثمر بود. ایشان همچنین توضیح دادند که طی یک دهه آتی ایران جزو 10 اقتصاد بزرگ دنیا خواهد بود. قطعاً امروز هم شما جایگاه قدرتمندی دارید اما سوال من این است که راهبرد و طرح شما برای حرکت به این سمت چیست؟
محمد نهاوندیان: اکنون ایران از نظر تولید ناخالص داخلی برحسب برابری قدرت خرید، هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا محسوب می‌شود. با عنایت به این واقعیت که ایران با رفع تحریم‌ها، پتانسیل برون‌رفت از رکود فعلی را دارد، و با نرخ رشد اقتصادی هشت درصد که پیش‌بینی شده است، این مهم دست‌یافتنی است. همچنین بسیاری از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی برای حضور در بخش انرژی، مخابرات، حمل و نقل ترانزیت چه جاده‌ای چه راه‌آهن و چه خطوط هوایی در ایران ابراز تمایل کرده‌اند. این مساله در کنار پیش‌بینی برخی تحلیلگران که ایران را خوش‌آتیه‌ترین بازار نوظهور دنیا در دهه آینده دانسته‌اند، شواهد بسیاری را فراهم می‌کند مبنی بر اینکه هدف یادشده قابل دستیابی است. البته اقداماتی نیز باید در این زمینه صورت گیرد. دولت به خوبی آگاه است که محیط کسب و کار بدین منظور باید بهبود یابد و این همان کاری است که از قبل شروع شده است. مصوبه حفاظت از سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، یکی از پیشروترین قانون‌ها در منطقه است تا جایی که سهم 100‌درصدی شرکت‌های خارجی در حوزه‌های مختلف امکان‌پذیر است. همچنین برنامه خصوصی‌سازی در کشور ما سال‌ها قبل آغاز شده است. امروزه بخش خصوصی در ایران به اندازه‌ای قوی هست که شریکی قابل توجه برای شرکت‌های خارجی به حساب بیاید. همه این موارد در کنار بهبودهایی که در زمینه سیاست پولی داشته‌ایم که موفقیت آن با توجه به نرخ‌های تورمی که عرض کردم، مشخص می‌شود، نشان از بالفعل شدن هدفی است که دکتر روحانی اعلام کرده‌اند.

فکر می‌کنم سرمایه‌گذاران خارجی، سوالاتی نیز درباره سیاست داخلی ایران دارند. شما به زودی انتخابات مجلس را در پیش خواهید داشت. به نظر شما موفقیت‌تان در توافق هسته‌ای تا چه حد بر این انتخابات اثر خواهد گذاشت؟ یا دقیق‌تر بگویم این رویداد تا چه حد پویش اعتدال را در کشور شما تقویت می‌کند؟
محمد نهاوندیان: فکر می‌کنم توافق هسته‌ای و دستاوردهایش، نزد ملت ایران یک پیروزی ملی محسوب می‌شود و نه یک پیروزی سیاسی حزبی و جناحی. اگر به افکار عمومی رجوع کنید، خواهید دید که بیش از 80 درصد مردم با آنچه اتفاق افتاده است، موافقت دارند. بنابراین توافق هسته‌ای مساله‌ای تفرقه‌انداز نیست بلکه مساله‌ای ملی است که به اتحاد هرچه بیشتر ملت ایران کمک کرده است. بنابراین ما معتقدیم تمایل و مشارکت مردم در انتخابات پیش رو بیش از گذشته خواهد بود. با توجه به این واقعیت که پس از انقلاب اسلامی، ما این تمرین دموکراسی را در انتخابات‌مان داشته‌ایم، هر چند که نظرات مختلفی درباره نحوه برگزاری انتخابات وجود دارد، اما این توافق قطعاً جو انتخابات را پرشورتر خواهد کرد. درکل من توافق هسته‌ای را به هیچ‌وجه عنصری تفرقه‌انداز نمی‌بینم.

می‌خواهم بازهم سوالی مرتبط با سیاست خارجی بپرسم. دکتر ظریف! نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه استفان دی میستورا نیز اینجا در ژنو حضور دارند و هفته آینده فراخوان گفت‌وگوهای سوریه را در ژنو اعلام خواهند کرد. شما اخیراً اظهار کرده‌اید که ایران همچنان خود را نسبت به حل این معضل متعهد می‌داند. سوال من این است که طرح ملموس شما برای نشست هفته آتی چه خواهد بود؟ جامعه جهانی چه انتظاری می‌تواند از این گفت‌وگوها داشته باشد؟
محمدجواد ظریف: فکر می‌کنم همه ما باید درک کنیم که هیچ راه‌حل نظامی برای بحران سوریه وجود ندارد. این مساله ممکن است برای شما که در اینجا نشسته‌اید، واضح به نظر بیاید اما جا انداختن آن در منطقه ما، اندکی کار می‌برد. به نظرم کار اصلی همین است که تلاش کنیم منطقه ما در این مورد به اجماع نظر برسد و این واقعیت را بپذیرد که ما به یک راه‌حل سیاسی نیاز داریم. ایران از ابتدا با قصد یافتن راه‌حل سیاسی پا به این نشست‌ها گذاشت. متاسفانه پیش‌شرط‌هایی در این باره وجود داشت. برخی می‌خواستند نتیجه یک فرآیند سیاسی را قبل از شروع آن فرآیند سیاسی ببینند. چنین دیدگاهی، هر مذاکره‌ای را غیرممکن می‌سازد. شما نمی‌توانید به اتاق مذاکره بروید و به طرف‌های مذاکره بگویید این کاری است که من می‌خواهم در پایان مذاکرات انجام دهم! اگر این‌طور باشد پس دیگر چه کسی اصلاً مذاکره خواهد کرد؟ بنابراین ما گفتیم باید یک فرآیند سیاسی آغاز شود که در آن یک دولت وحدت ملی و نیز امکان برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه وجود دارد. در عین حال امکان اصلاحات قانون اساسی نیز وجود دارد با این هدف که برنده انتخابات نتواند همه چیز را از آن خود کند و بازندگان نیز همه چیز را از دست ندهند. فکر می‌کنم این فرمولی است که می‌تواند مساله سوریه را حل کند و به مردم اطمینان بدهد تا فارغ از اینکه چه کسی برنده انتخابات است، همگان سهمی در آینده کشورشان، سوریه، خواهند داشت. این طرحی است که من دو سال پیش مطرح کرده‌ام؛ یک برنامه چهارمحوره: آتش‌بس، دولت وحدت ملی، اصلاحات قانون اساسی و انتخابات بر مبنای قانون اساسی جدید. معتقدم این چارچوب پایه‌ای است که همان‌طور که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز اشاره داشت، بر مبنای قطعنامه جدید شورای امنیت بنا شده است. ما آماده و مصمم هستیم در این فرآیند به دیگران کمک کنیم، همچنان که به استفان دی میستورا نیز در تهران گفتم، ما مصمم هستیم تا هر کاری را به منظور ترغیب و به پای میز مذاکره آوردن طرفین ماجرا انجام دهیم. فکر می‌کنم لازم است مطمئن شویم کسانی که هنوز به راه‌حل نظامی باور دارند هم آگاه شوند و تجدیدنظر کرده و به پای میز مذاکره بیایند.

متشکرم، به دلیل ضیق وقت، این آخرین پرسش من خواهد بود: دکتر نهاوندیان! رئیس‌جمهور روحانی قرار است با پاپ دیدار کند. فکر می‌کنم این دیدار، نشانی محکم از گفت‌وگو و درک میان ادیان است. به نظر شما چه چیزهایی باید در صدر اولویت‌های این قبیل مباحثات قرار گیرد؟
محمد نهاوندیان: ما معتقدیم، ادیان مختلف دنیا، می‌توانند بهترین منبع لازم را به منظور مبارزه با خشونت و افراطی‌گری فراهم کنند. فکر می‌کنم ایده طرح (WAVE) -جهان علیه خشونت و افراطی‌گری- که از سوی رئیس‌جمهور روحانی مطرح شد و با اجماع به تایید مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز رسید، می‌تواند میان رهبران مذهبی جهان به بحث گذاشته شود. اگر بتوانیم دوستی و ارزش‌های انسانی را در جهت مبارزه با خشونت و سوءاستفاده از دین به کار ببندیم، این امر به برقراری صلح در جهان بسیار کمک خواهد کرد.

سروران گرامی از هردو شما سپاسگزارم. همان‌طور که دکتر نهاوندیان فناوری ایرانی را توضیح دادند، من نیز با توجه به وقتی که داشتیم می‌خواهم از شما تشکر کنم که هر دو با رعایت وقت و دقت به سبک یک ساعت سوئیسی به سوالات پاسخ دادید.