ابتکار روسی

هنوز اوباما و کنگره بر سر جنگ به توافق نرسیده‌اند، جان کری، چاک هیگل و ژنرال تامپسی وزرای خارجه، دفاع و فرمانده ستاد مشترک آمریکا در کمیته‌های مختلف سنا در رفت و آمد هستند تا سناتورها و نمایندگان مجلس را به موافقت با حمله نظامی ایالات متحده به سوریه متقاعد کنند. بحث‌های طولانی، رو کردن مدارک و اسناد و نشست‌های پرسش و پاسخ در کنگره آمریکا برپاست، باراک اوباما از این شبکه به آن شبکه می‌رود و از کادر یک دوربین به کادر دوربین دیگر. وزرا در پی متقاعد کردن مردم هستند و رئیس‌جمهور به دنبال جلب رضایت مردم. اما رقیب همیشگی ایالات متحده در جنگ‌های سرد و نرم هم بیکار ننشسته و به موقع برگ برنده‌ای رو می‌کند. ولادیمیر پوتین که از اجلاس گروه 20 در سن پترزبورگ موفق شده بود ابتکار عمل را در دست بگیرد و ماجرای جنگ سوریه را به نفع خود بچرخاند خبر از تحت نظارت گرفتن سلاح‌های شیمیایی سوریه برای جلوگیری از استفاده مجدد آنها می‌دهد. این خبر که موافقت ضمنی سوریه را به همراه داشت باعث شد رای‌گیری کنگره به تعویق بیفتد و احتمال حمله نظامی به سوریه کاهش پیدا کند.

طرح روسیه
روسیه بر روی طرحی موثر، شفاف و عملی کار می‌کند تا سلاح‌های شیمیایی سوریه را تحت نظارت بین‌المللی قرار دهد. فعلاً در حال رایزنی بر سر جزییات این طرح با دمشق هستیم. سرگئی لاوروف با بیان این جملات به خبرنگاران موج تازه‌ای از مقابله با حمله نظامی به سوریه را راه انداخت. او تاکید کرد که این تنها یک پیشنهاد است و تا تبدیل شدن به یک طرح عملی باید مذاکرات بیشتری با دمشق و واشنگتن صورت بگیرد. سوریه از این پیشنهاد مسکو استقبال کرد و باراک اوباما اعلام کرد ممکن است با این کار راهی برای حل بحران پیدا شود اما او همچنان دچار تردید و بدبین است.
وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد این طرح به صورت شفاهی با مسوولان دولت دمشق در میان گذاشته شده است. لاوروف گفت: «ما امیدواریم در سریع‌ترین زمان ممکن این طرح را ارائه دهیم و برای نهایی کردن آن با دبیر کل سازمان ملل، سازمان منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی و اعضای شورای امنیت سازمان ملل از جمله ایالات متحده وارد مذاکره و رایزنی شویم.»
ایده اولیه این پیشنهاد اما از سوی خود آمریکایی‌ها بیان شد. زمانی که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد سوریه می‌تواند با تحویل دادن تمام سلاح‌های شیمیایی خود در عرض یک هفته مانع از حمله نظامی ایالات متحده شود. پیشنهادی که بلافاصله تاکید کرد جدی نبوده است. همتای روسی او اما در فاصله چند ساعت بعد در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: «این طرح به طور کامل ابتکار روسیه نیست. ریشه این طرح در تماس‌هایی است که با همکاران آمریکایی‌مان پس از صحبت‌های جان کری داشته‌ایم که گفت اگر این مساله حل شود حمله نظامی صورت نخواهد گرفت.»

استقبال چین و سوریه
چین اولین مدافع طرح روسیه بود. هونگ لی وزیر امور خارجه چین گفت: «ما از طرح روسیه استقبال و حمایت می‌کنیم. تا زمانی که این طرح به اصلاح وضعیت فعلی سوریه کمک کند و برای بهبود روند صلح و ثبات در این کشور و منطقه به عنوان یک راه‌حل سیاسی مفید باشد بهتر است جامعه بین‌الملل نگاه مثبتی به آن داشته باشد.» اما وائل الحلقی نخست‌وزیر سوریه نیز در صحبت با تلویزیون دولتی این کشور اعلام کرد دولت بشار اسد موضع ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه را تایید می‌کند. ولید معلم پیش از این به سخنگوی پارلمان روسیه گفته بود دمشق این طرح را می‌پذیرد. ولید معلم همچنین گفت: «ما مذاکرات خوبی تاکنون با سرگئی لاوروف داشته‌ایم و او طرح ابتکاری خوبی در مورد سلاح‌های شیمیایی ارائه داده است. سوریه با این طرح موافق است چون به این صورت زمینه تهاجم آمریکا از بین می‌رود.»

هشدار بریتانیا و آمریکا
اما دیوید کامرون نخست‌وزیر بریتانیا که پیش از این در جلب حمایت پارلمان برای دخالت نظامی در سوریه ناموفق بود نخستین هشدارها را به روسیه و سوریه داد. کامرون تاکید کرد روسیه و سوریه باید نشان دهند که طرح نظارت بین‌المللی بر سلاح‌های شیمیایی بشار اسد واقعی و عملی است. نخست‌وزیر بریتانیا افزود: «اکنون مسوولیت بسیار سنگینی بر دوش دولت روسیه و رژیم بشار اسد قرار گرفته تا نشان دهند این طرح یک پیشنهاد جدی و کاربردی است.» دیوید کامرون همچنین تاکید کرد دولت سوریه باید جسارت اجرای کامل این طرح را داشته باشد. اما دنیا هم باید مطمئن باشد که این طرح یک تاکتیک برای به تاخیر انداختن واکنش آمریکا در برابر حمله شیمیایی 21 آگوست سوریه علیه مخالفان نباشد. کامرون هشدار داد: «مدت اجرای این طرح نمی‌تواند نامشخص باشد. ما باید در برابر ریسک تاکتیک‌های گیج‌کننده بسیار هوشیار باشیم.»
در نهایت این اوباما بود که در برابر دوربین‌های تلویزیونی اعلام کرد اگر سوریه این طرح را اجرا کند جنگی در کار نخواهد بود. باراک اوباما در حالی که تلاش دارد به همه بقبولاند اجرای این طرح به دلیل جدی بودن آمریکا در حمله نظامی است، اعلام کرد اگر این طرح دقیق و درست انجام شود هرگز به سوریه حمله نظامی نخواهد کرد. به همین دلیل مشاوران اوباما از کنگره خواستند فعلاً رای‌گیری برای موافقت یا مخالفت با حمله نظامی به سوریه را به تعویق بیندازند. گفته می‌شود طرح نظارت بین‌المللی بر سلاح‌های شیمیایی سوریه اولین بار توسط روسیه در حاشیه اجلاس گروه 20 توسط ولادیمیر پوتین مطرح شد. پوتین در اجلاس گروه 20 که در سنت‌پترزبورگ روسیه برگزار شد، توانست به خوبی با هدایت مخالفان جنگ در برابر موافقان در موضع قدرت قرار بگیرد و حل مساله سوریه را از دست ایالات متحده، فرانسه و بریتانیا خارج کند. عملکرد فوق‌العاده پوتین و لاوروف در برابر اوباما و کری منجر به این شد که ادامه راه در این مساله بین‌المللی در اختیار ابرقدرت شرق باشد. اما اینکه تا کجا می‌تواند این مساله را پیش ببرد هنوز نامشخص است.