امسال اقتصاددان‌های فرانسوی غوغا کردند

امسال، اقتصاددانان فرانسوی در اقتصاد جهان کولاک کرده‌اند. حدود پنج ماه پیش توماس پیکتی با کتاب «‌سرمایه» خود دوباره روح «سرمایه» مارکس را زنده کرد و پس از آن یک اقتصاددان دیگر از فرانسه توانست، نوبل اقتصادی 2014 را نصیب خود کند، آن هم بدون هیچ شراکتی!

ژان تیرول، 61‌ساله، خبر برنده شدن خود را قبل از آنکه مادر 90‌ساله‌اش هم به او خبر دهد از چند نفر شنیده بود، اما خبری که مادرش داد برای او بسیار هیجان‌انگیزتر از هر چیز دیگر بود. «او 90 سالش است و من اول از او خواستم که قبل از اینکه بگوید کنار من بنشیند.» او این نکته را به تلویزیون بلومبرگ گفت.

تیرول جایزه نوبل اقتصادی سال 2014 را به خاطر این کار گرفته که حکومت‌ها چگونه می‌توانند صنایع از بانکداری گرفته تا ارتباطات را در شرایط غیررقابتی طوری تنظیم کنند که انحصار درست نشود.تنظیم‌کنندگان مقررات می‌توانند از تحقیق تیرول برای تشویق بنگاه‌های پرقدرت استفاده کنند تا هم مولدتر شوند و هم آنکه مانع از آن شوند تا رقبا و مشتریان آنها را تحت فشار قرار دهند. توره الینگسن، رئیس کمیته داوری و پروفسور دانشکده اقتصادی استکهلم می‌گوید: «ما در همه دوران تحت تاثیر شرکت‌های بزرگ هستیم. سوال این است که چه نوع از مقررات و سیاست‌های رقابتی می‌خواهیم داشته باشیم تا شرکت‌های بزرگ و پرقدرت در بهترین نفع جامعه عمل کنند.» از سال 1988 تا به امسال هیچ فرانسوی جایزه نوبل را نبرده و از این رو تیرول اولین فرانسوی است که این جایزه را از آن خود کرده است. نکته دیگر آن است که از سال 1982 تا‌کنون کسی نتوانسته جایزه نوبل را برای کار بر روی تنظیم مقررات ببرد. این جایزه در زمانی به تیرول داده می‌شود که بحران‌های مالی گسترش یافته و همه صنعت بانکداری را به خاطر آن متهم می‌کنند. زمانی که از استکهلم به تیرول خبر دادند که او برنده جایزه نویل شده است بسیار ذوق‌زده شد و در کنفرانس خبری که از طریق تلفن شرکت کرده بود گفت: «مقررات باید آنقدر سبک باشد تا کارآفرینی را از بین نبرد. با این حال برای اعمال مقررات یک حکومت قوی هم نیازمند است.» تیرول همچنین به تلویزیون بلومبرگ گفت برای آنکه صنعت بانکداری نتواند با پرداخت‌کنندگان مالیات برخورد کند باید یک مقررات قوی اعمال شود. به گفته او «خیلی سخت است تا بانکداری را وادار به اجرای مقررات کنیم و ما اقتصاددانان و دانشگاهی‌ها مجبوریم روی آن بیشتر کار کنیم». رابرت لیتان، از انستیتو بروکینگز در واشنگتن می‌گوید: «تیرول، بخشی از مکتب اقتصادی پست شیکاگو است.» او این نکته را با توجه به فلسفه بازار آزاد می‌گوید که توسط دانشگاه شیکاگو، عمومی شده است. لیتان ادامه می‌دهد، «تیرول معتقد است که بازارها همیشه خوب کار نمی‌کنند و همواره این نگرانی وجود دارد که چگونه می‌توان آنها را تنظیم کرد.» بنگت هلم استروم، اقتصاددان انستیتو تکنولوژی ماساچوست که در کتاب سال 2011 تیرول به نام «نقدینگی در بازارهای مالی» مشارکت داشته است می‌گوید: «برنده نوبل اقتصادی، ابزارهای فرضیه بازی مدرن را به این سوال کشاند که چگونه می‌توانیم مقررات حکومتی را بهبود بخشیم.» لیتان که نویسنده، «اقتصاددان‌های سه هزار میلیارد دلاری: چگونه اقتصاددان‌ها و ایده‌های آنها تجارت را متحول کرد» است هم می‌گوید این فرانسوی، پیروز «مقررات انگیزشی» است که بنگاه‌ها را ترغیب می‌کند تا آنجا که می‌توانند بازدهی داشته باشند این در حالی است که آنها می‌توانند در سودی که از مشتریان خود می‌گیرند با آنها شریک باشند. نانسی روز، پروفسور ام‌آی‌تی و معاون دادستان کل در بخش ضد‌انحصار در وزارت دادگستری ایالات متحده می‌گوید: «کار تیرول بانی مقررات انگیزشی است که در 25 سال گذشته در سراسر دنیا اتخاذ شده است.» این روند برای تنظیم نیروگاه‌های تولید برق و صنعت ارتباطات استفاده شده است. رئیس کل بانک فرانسه، کریستین نویر، کار تیرول 61‌ساله را ارج می‌نهد و می‌گوید: «او در کمک به حکومت که چگونه می‌تواند بر خدمات مالی پس از بحران نظارت داشته باشد، مشارکت جدی داشته است.» برنده نوبل اقتصاد سال 2014 همچنین می‌گوید او در حال بررسی بنگاه‌هایی مانند گوگل است که در «بازارهای دو‌جانبه» کار می‌کنند. این بازارها، بازارهایی هستند که مجبورند هم تبلیغاتچی‌ها و کاربران خدماتی‌شان را جذب کنند. چنین بازارهایی تمایل به انحصار دارند. او می‌گوید: اگر رقبای جدید بتوانند به این بازارها وارد شوند، این کار چندان خطرناک نیست.

الینگسن می‌گوید: «زیبایی کار تیرول این است که او توانست تفاوت‌های عمیق و اساسی میان صنایع مختلف را شرح دهد. با تمام صنایع نمی‌شود به طور یکسان برخورد کرد.» اما در وبلاگ «هاروارد بیزینس ریویو»، از جنبه دیگری به موضوع ژان تیرول می‌پردازد.

چرا تیرول باید برنده امسال می‌شد؟

جاش لرنر، پروفسور دانشکده اقتصاد هاروارد می‌گوید؛ یک دلیل کلیدی وجود دارد و آن این است که ژان یک توان سحرآمیزی دارد که قادر است هر موقعیت پیچیده‌ای را که در آن تفاوت‌های زیادی وجود دارد در دست بگیرد و ساختار آن را در یک مدل ساده در بیاورد. جاش لرنر که در نوشتن چندین مقاله همکار تیرول بوده است، می‌افزاید: «بدیهی است که مدل‌ها باید واقعیت را ساده کنند، اما یکی از مهارت‌های واقعی این است که اساساً مدل‌ها این امکان را فراهم کنند که بگویند کدام اهرم‌های کلیدی اینجا هستند؟ -‌ این یک هنر است نه یک علم.» بر اساس رده‌بندی «آر‌ای‌پی‌اف‌سی»، تیرول هشتمین اقتصاددان بانفوذ روی کره زمین در میان همکارانش است. سه نفر بالاتر از او هم دارای جایزه نوبل اقتصادی هستند. جاستین فوکس، سردبیر اجرایی فصلنامه «هاروارد بیزینس ریویو‌»، معتقد است «به بیان دیگر تیرول آن کاری را می‌کند که اقتصاددان‌های دانشگاهی انجام می‌دهند، فقط یک مقدار بهتر از هر کس دیگر.»