پیش به سوی بچه

رهبران جدید چین قصد دارند سیاستگذاری تک‌فرزندی را کنار بگذارند. این اقدام، حرکت دیرهنگامی برای گریز از روند رو به سالمندی جمعیت کشور و مقابله با کاهش شدید شمار نیروی کار است. خبرگزاری رسمی شینهوا گزارش کرد که کمیسیون برنامه‌ریزی خانواده در حال بررسی پیشنهادهای افزایش محدودیت تعداد فرزند از یک فرزند به دو فرزند است در شرایطی که والدین تنها یک فرزند داشته باشند. سخنگوی این کمیسیون گفت هدف از این اقدام بهبود سیاستگذاری در حوزه خانواده است. این گفته روشن کرد که تغییری عمده در راه است. انتظار می‌رود قوانین جدید در اوایل سال آینده اجرایی شوند و شاید تا سال 2015 همه خانواده‌ها را در‌بر گیرد. «جون ما» از Deutsche Bank می‌گوید سیاست‌های جدید باید نظام رفاهی را تقویت کند و همزمان با ضعف رشد اقتصادی، محرک‌های مالی تزریق کند. او افزود: «همزمان با ورود ده‌ها میلیون نفر چینی بدون خواهر یا برادر به دوران کودکی، ما انتظار داریم که این تغییر سیاستگذاری به رشد شمار کودکان بینجامد.» شکل اولیه سیاست تک‌فرزندی به سال 1971 باز‌می‌گردد و به 336 میلیون مورد سقط جنین و 222 میلیون مورد عقیم‌سازی، که غالباً در مناطق فقیرنشین به طور ناقص انجام شده، انجامیده است. همزمان پخش ‌شدن عکس‌هایی از یک مادر در اینترنت که پس از بازداشت توسط پلیس به علت عدم پرداخت «مبلغ جریمه اجتماعی» برای فرزند غیرقانونی، در کنار نوزاد کاملاً شکل‌گرفته‌اش دراز کشیده، سوء‌استفاده‌های اخیر منجر به خشم مردم شده است. مادر مذکور مجبور شده بود اندکی پیش از زایمان طبیعی فرزند، آن را سقط کند. لی کگیانگ این سیاست را یک ناهمزمانی می‌داند در هنگامی که چین دچار کمبود نیروی کار است و با یک بمب زمانی جمعیت‌شناسانه روبه‌روست. اکنون در ازای هر یک نفر زندانی، پنج کارگر وجود دارد. این نرخ در سال 2035 به دو نفر کارگر برای هر زندانی می‌رسد. سیاست تک‌فرزندی وصله‌دوزی‌ای از اقدامات مختلف بود. اقلیت‌های قومی از آن معاف‌اند. کشاورزان می‌توانند صاحب دومین فرزند خود شوند، اگر اولی دختر باشد. طبقه متوسط شهری می‌تواند جریمه پرداخت کند. تغییر این سیاست ممکن است برای جلوگیری از شوک سالمندی بسیار دیرهنگام باشد. نیروی کار در سال گذشته به میزان سه میلیون نفر کاهش پیدا کرد؛ نقطه افولی که زودتر از آنچه انتظار می‌رفت فرا رسید. صندوق بین‌المللی پول می‌گوید جمعیت سن کار به زودی دچار «افول شتابناک» خواهد شد. «ارتش ذخیره» روستاییان فقیر جویای کار در سال 2010 به حدود 150 میلیون نفر افزایش یافت. این مازاد به زودی پس از سال 2020 ناپدید خواهد شد. صندوق بین‌المللی پول می‌گوید با توجه به نشانه‌های موجود در اوایل دهه 2030 شاهد کمبود تقریباً 140 میلیون نیروی کار خواهیم بود. جمعیت‌شناسان می‌گویند مشخص نیست که سیاست دو‌فرزندی به رشد شمار نوزادان بیفزاید یا نه. با افزایش ثروت مردم و به دلیل اثرگذاری متقابل فرهنگ و اقتصاد، نرخ باروری در ژاپن، کره، تایوان، سنگاپور و هنگ‌کنگ کاهش یافته است. چین در زمینه پیر شدن پیش از ثروتمند شدن منحصربه‌فرد است، اما این امر شاید نامطلوب نباشد. لورن جانستون از دانشگاه پکینگ می‌گوید بهتر بود زودتر برای حل بحران جمعیتی اقدام می‌شد.