کوچ از سنت به مدرنیته

ایران همواره برای جذب گردشگران خارجی، بر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خود تاکید کرده است. در کنار آن نیز، با تکیه بر برخی جاذبه‌های طبیعی سعی دارد طبیعت‌گردان خارجی را نیز به خود جذب کند. بسیاری از کارشناسان به این رویکرد انتقادات گسترده‌ای وارد می‌کنند و معتقدند ایران اگر می‌خواهد گردشگری را توسعه دهد، باید به دیگر جاذبه‌های گردشگری نیز توجه و در آنها سرمایه‌گذاری کند. آنها به برخی کشورهای همسایه اشاره می‌کنند که به‌رغم نداشتن آثار تاریخی و باستانی، توانسته‌اند ضمن ایجاد جاذبه‌های مدرن گردشگرانی را از کشورهای مختلف به ویژه از اروپا به خود جذب کنند. امارات متحده عربی یکی از این کشورهاست که با ایجاد مراکز خرید متعدد، پارک‌های آبی، پارک‌های موضوعی، مراکز تفریحی و حتی جزایر مصنوعی برای جذب گردشگران هدف‌گذاری کرده است. اثرگذاری چنین جاذبه‌هایی تا آنجاست که بر اساس آمار و ارقام ارائه‌شده در گزارش شاخص جهانی شهرهای گردشگری مسترکارت، تنها شهر دوبی با جذب 3 /14 میلیون گردشگر در سال ۲۰۱۵ به عنوان پیشتاز بی‌رقیب در منطقه انتخاب شده است. در آسیای جنوب شرقی نیز نمونه‌های خوبی در گردشگری مدرن وجود دارد. سنگاپور یکی از آنهاست که بسیاری از مردم جهان آن را با معماری خاص و منحصربه‌فرد بسیاری از مکان‌های تفریحی و تجاری آن می‌شناسند. این کشور با حفظ جاذبه‌های سنتی خود، مراکز تفریحی متعددی ایجاد کرده که آن را به نوعی از سایر رقبای آسیایی‌اش متمایز می‌کند؛ تا آنجا که سنگاپور در سال 2015 به عنوان یکی از سه مقصد جذاب گردشگری در آسیا و اقیانوسیه برای گردشگران بین‌المللی برگزیده شد. با این همه اما ایران در این زمینه همچنان عقب‌تر از رقبای خود در منطقه است. کارشناسان و فعالان گردشگری توجه نکردن به توسعه گردشگری مدرن در کشور ما را ناشی از چند مساله می‌دانند. یکی از آنها این است که اساساً پرداختن به این شکل از گردشگری، اولویت تصمیم‌سازان کشور نیست. دست‌اندرکاران گردشگری در ایران بر این باورند که ما به خاطر داشتن جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی بسیار، باید بر گردشگری فرهنگی و تاریخی تاکید کنیم. به باور آنها مردم دنیا ایران را با همین نوع از گردشگری می‌شناسند؛ بنابراین باید بر این شکل از گردشگری تمرکز کرد. در عین حال، ناآشنایی سرمایه‌گذاران با این حوزه نیز دلیلی دیگر برای توسعه نیافتن توریسم مدرن در ایران مطرح می‌شود. سرمایه‌گذاران البته علاوه بر این ناآشنایی، با چالش‌های عمده‌تری نظیر اطمینان نداشتن به بازگشت سرمایه، حمایت نشدن از سوی دولت، وام‌های با بهره بالا و... نیز روبه‌رو هستند که مانع از ورود آنها به بخش گردشگری می‌شود. برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری در این زمینه راهکاری است که این کارشناسان پیشنهاد می‌کنند. بر این اساس، چنانچه برای ایجاد برخی جاذبه‌های مدرن نظیر پارک آبی، مراکز خرید و... در شهرهای گردشگرپذیر برنامه‌ریزی صورت گیرد، بخش قابل ‌توجهی از گردشگران ایرانی که برای استفاده از چنین جاذبه‌هایی به کشورهای خارجی سفر می‌کنند نیز در داخل کشور حفظ خواهند شد و به این ترتیب از خروج ارز نیز جلوگیری به عمل خواهد آمد.