تاریخ انتشار:
گذشته و آینده خودروهای چینی در ایران در گفت‌وگو با احمدرضا رعنایی
چینی‌ها تغییر تاکتیک می‌دهند
احمدرضا رعنایی می‌گوید: سهم چینی‌ها از بازار خودرو ایران طی سال‌های اخیر فکر نمی‌کنم بیشتر از ۱۵ درصد بوده باشد که این میزان در سال‌های آینده کاهش پیدا خواهد کرد. البته این میزان در حال حاضر هم عدد بزرگی نسبت به کل تولید خودرو در کشور ما نیست.
خودروسازان چینی چرا ایران را برای بازار خودروهای خود در سال‌های اخیر انتخاب کرده بودند؟ تولیدات آنها چه ویژگی‌هایی داشت که مورد استقبال نسبی مصرف‌کنندگان ایرانی قرار گرفت؟ آیا با اجرایی شدن برجام این خودروسازان همچنان می‌توانند به حضور در بازار ایران امیدوار باشند؟ آنها برای حفظ این بازار نیاز به چه تغییراتی دارند و در مجموع چه آینده‌ای را می‌توان برای حضور آنها در بازار ایران متصور شد؟ احمدرضا رعنایی، کارشناس صنعت خودرو معتقد است که مهم‌ترین مزیت خودروهای چینی که توانستند در بازار ایران فروش داشته باشند قیمت ارزان و بی‌رقیب بودن آنها بوده است. اما به گفته وی، با اجرایی شدن برجام دیگر آنها مانند گذشته چنین مزیتی ندارند و مصرف‌کنندگان ایرانی نیز دیگر برای خرید خودرو بیشتر به کیفیت خودروها توجه می‌کنند. بنابراین وی توصیه می‌کند که خودروسازان چینی برای ماندن در بازار ایران به بهبود کیفیت خودروهای تولیدی خود فکر کنند. پیش‌بینی نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی خودرو این است که در آینده حضور چینی‌ها در بازار ایران کمرنگ خواهد شد اما هرگز سهم آنها در بازار ایران به صفر نخواهد رسید.
علت جذابیت بازار خودرو ایران برای خودروسازان چینی چیست و معمولاً چینی‌ها در چه بازارهایی حاضر می‌شوند؟
خودروسازان چینی معمولاً در بازارهایی حاضر می‌شوند که مردم آن کشور از نظر توان مالی دچار ضعف شده باشند. برای همین چینی‌ها در این بازارها حاضر می‌شوند تا محصولات ارزان خود را بتوانند به این مصرف‌کنندگان بفروشند. البته چین خودروهای برند و باکیفیت هم تولید می‌کند اما در بازارهایی مثل ایران که در سال‌های اخیر دستخوش تحریم شد و در سال‌های اخیر از نظر توان مالی، مردم آن چندان وضعیت خوبی نداشتند، بهترین بازار برای سعی و خطای شرکت‌های درجه دو و سه چینی بوده است. خودروسازان درجه دو و سه چینی با حضور در بازارهایی مثل ایران می‌توانند تجربه کسب کنند. به خصوص اینکه حساب‌وکتابی در مورد خدمات پس از فروش خودرو در بازار ایران چندان وجود ندارد و این خودروسازان به راحتی می‌توانند چنین بازارهایی را تصاحب کنند. توجه کنید که چینی‌ها در بازار خودرو کشورهای جهان اول و پیشرفته و اروپایی‌ها نمی‌توانند با خودروسازان اروپایی رقابت کنند. چراکه این خودروسازان جدای از نداشتن توان رقابت با خودروسازان اروپایی، گارانتی و خدمات پس از فروش مانند خودروسازان اروپایی نمی‌توانند ارائه کنند. البته بعضی از برندهای دسته اول چینی‌ها هستند که به شرط
همکاری و جوینت شدن با خودروسازان اروپایی می‌توانند به موفقیت‌هایی در بازار خودروهای کشورهای اروپایی دست پیدا کنند. اما برندهای چینی که در ایران حضور دارند اکثراً برندهای درجه دو و سه هستند.
هرچند شما به حضور خودروسازان برندهای درجه دو و سه اشاره می‌کنید اما به هر ترتیب در سال‌های اخیر ما شاهد استقبال نسبی ایرانی‌ها از خودروهای چینی بودیم. آیا فکر می‌کنید تنها علت این استقبال ارزان بودن خودروهای چینی بوده است؟
یک عامل بحث ارزان‌تر بودن خودروهای چینی نسبت به دیگر خودروهای موجود در بازار ما بوده، علت دیگر، سیاست‌های دولت سابق و افزایش تحریم‌ها بوده که در نتیجه باعث شد خیلی از خودروسازان دیگر کشورها در بازار خودرو ایران حضور نداشته باشند. در این دوره حتی مونتاژ انواع خودرو در داخل کشور ما هم با مشکلاتی مواجه شد و ما در برهه‌هایی حتی نمی‌توانستیم قطعاتی را وارد کنیم یا اینکه از تکنولوژی‌ها بهره ببریم. از سوی دیگر روابط سیاسی و اقتصادی ایران و چین هم به گونه‌ای بوده که چین به دور زدن تحریم‌ها به ایران کمک می‌کرد و در مقابل احتمالاً انتظار داشته که دروازه ورود کالاها در گمرکات ایران برای چینی‌ها باز باشد تا به نوعی با این کار امتیازاتی را از ایران گرفته باشد و بتواند بازار خودروهای کم‌کیفیت ایران را در دست بگیرد.
با اجرای برجام چه اتفاقی در مورد حضور چینی‌ها در بازار خودرو ایران رخ می‌دهد؟
با اجرایی شدن برجام ورق در مورد حضور خودروسازان چینی در بازار ایران برگشته است. اوضاع تغییر کرده و اگر قرار باشد خودروسازان چینی در بازار ایران باقی بمانند، باید روی کیفیت محصولات خود خیلی کار کنند و نمی‌توانند مثل گذشته به همین راحتی همه محصولات خود را در بازار ایران به فروش برسانند. در واقع دیگر مانند گذشته نمی‌توانند محصولات کم‌کیفیت و ارزان خود را در بازار ایران عرضه کنند.
به نظرم با این تغییراتی که رخ داده و با آمدن خودروسازان اروپایی به بازار ایران، کشور چین به سمت تولید و عرضه خودروهای باکیفیت‌تر برای بازار ایران حرکت خواهد کرد.
به نظر شما آیا سهم چینی‌ها از بازار خودرو ایران همچنان برای آنها محفوظ است؟
به نظرم نمی‌توانند حفظ کنند. چراکه ارزان بودن تنها یک مولفه برای موفقیت در بازار خودرو است. ما پیش از این تنوع در بازار خودرو نداشتیم و به همین دلیل چینی‌ها خیلی راحت‌تر می‌توانستند محصولات خود را در بازار ایران عرضه کنند. اما اکنون که تحریم‌ها برداشته شده، فضا به گونه‌ای تغییر کرده که تنوع محصولات بیشتر شده و خودروسازان بیشتری توانسته‌اند وارد بازار ایران شوند و مردم هم در خریدهای خود احتمالاً به کیفیت بیشتر توجه کنند.
در دوره حضور پررنگ خودروسازان چینی در بازار ایران، کدام برندهای آنها موفق‌تر و علت کامیابی‌های آنها نسبت به دیگر رقبا چه بود؟
ببینید چری برند ضعیفی نبود یا برند ام‌جی که البته زیاد در بازار ایران حضور نداشت و تعداد کمی از محصولاتش به بازار ایران آمد. ام‌وی‌ام هم به نظرم در مجموع در بازار ایران بد کار نکرده است. درباره علت موفقیت آنها هم باید به مواردی مثل داشتن خدمات پس از فروش اشاره کرد. اول، خدمات پس از فروش آنها نسبت به دیگر رقبا بهتر بود، دوم اینکه از نظر تکنولوژی ساخت و طراحی اولیه آنها برتری‌هایی داشتند.
کدام یک از برندهای چینی در بازار خودرو ایران موفق نبودند و علت ناکامی آنها چه بوده است؟
به نظر من، غیر از برندهای چینی که به آنها اشاره کردم که چندان موفق نبودند، مثلاً خودرو جک چندان موفق نبود و خریداران آن چندان رضایتی نسبت به آن ندارند یا خودرو لیفان هم چندان مورد استقبال قرار نگرفت و مصرف‌کنندگان هم از خرید آن رضایت قابل توجهی نداشتند. درباره علت کم‌استقبالی از این خودروهای چینی هم باید اشاره کنم کیفیت و طراحی خودرو خیلی نقش داشته است. مثلاً اکنون خودرو لیفانی را می‌توانید پیدا کنید که یک سال پس از خرید آن، مثلاً میل‌لنگ آن نیاز به تعویض دارد. اما در خودروهای کره‌ای یا حتی خودروهای تولید داخلی خود ما هم شاید 10 سال پس از تولید آنها نیاز نباشد که میل‌لنگ را تعویض کنند. اما وقتی میل‌لنگ یک خودرو ظرف یک سال آسیب می‌بیند یعنی اینکه طراحی خودرو مشکل داشته است.
شما اشاره کردید پیش از اجرای برجام مهم‌ترین استراتژی چینی‌ها شاید عرضه خودروهای ارزان و کم‌کیفیت در بازار ایران بوده، اما حال که برجام اجرا شده و خودروسازان جدیدی وارد بازار ایران شدند، به نظر شما استراتژی اصلی خودروسازان چینی چه خواهد بود؟
به نظرم با این تغییراتی که رخ داده و با آمدن خودروسازان اروپایی به بازار ایران، چین به سمت تولید و عرضه خودروهای باکیفیت‌تر برای بازار ایران حرکت خواهد کرد. چون دیگر فضا برای عرضه خودروهای بدون کیفیت چینی در بازار ایران تنگ می‌شود و به همین دلیل خودروسازان چینی مجبور می‌شوند با افزایش کیفیت محصولات خود، خودروهای خود را به سمت بازار ایران سوق بدهند. به هرترتیب آنها باید بتوانند با خودروسازان اروپایی در بازار ایران رقابت کنند. البته در این رقابت مجبور هستند که کیفیت خود را افزایش دهند.
احتمالاً خودروسازان چینی با توجه به اینکه در دوران تحریم ایران، سودهای قابل توجهی داشتند، در این دوره جدید به سودهای کمتر بسنده کنند و قیمت خودروهای خود را رقابتی‌تر در نظر بگیرند.
با افزایش کیفیت خودروهای چینی، در قیمت این خودروها چه اتفاقی می‌افتد؟
احتمالاً خودروسازان چینی با توجه به اینکه در دوران تحریم ایران، سودهای قابل توجهی داشتند، در این دوره جدید به سودهای کمتر بسنده کنند و قیمت خودروهای خود را رقابتی‌تر در نظر بگیرند. مثلاً ممکن است تسهیلات پرداختی در نظر بگیرند یا روش‌های دیگری برای جذب مشتری را مدنظر قرار دهند.
با توجه به اینکه خودروسازان چینی چنین تجربه‌ای را کمتر داشته‌اند، به نظر شما این بار در این بازار می‌توانند مانند گذشته موفقیت‌هایی داشته باشند؟
من تاکنون چنین تجربه‌ای از چین ندیدم که مثلاً در کشورهای اروپایی خودروهای با کیفیت بتوانند عرضه کنند و به موفقیت برسند. چون ابرغول‌های اروپایی اجازه چنین کاری را به خودروسازان چینی نمی‌دهند و در کنار این، مردم هم به این راحتی حاضر نیستند سلیقه خود را عوض کنند. اما به هر ترتیب این برنامه جدید چینی‌ها تجربه جدیدی برای آنها خواهد بود. البته آنها اکنون تولید باکیفیت در داخل کشور خود دارند منتها تاکنون به ایران ارائه نداده بودند که از این به بعد ارائه خواهند داد.
با این روند ممکن است برندهای جدید چینی در بازار خودرو ایران حاضر شوند یا اینکه همان خودروسازان قبلی چینی با محصولات جدیدتر و باکیفیت‌تر در بازار ایران محصولاتی را عرضه خواهند کرد؟
احتمالاً هم خودروسازان قبلی با محصولات باکیفیت‌تر می‌آیند و هم برندهای جدید با محصولات باکیفیت‌تر نسبت به محصولات قبلی چینی به ایران می‌آیند. با این حال باید توجه کرد که مردم ما حاضر نیستند برندهایی را که کیفیت پایین‌تری داشت حتی با بهبود کیفیت آنها، بخرند و ترجیح می‌دهند که محصولات برند دیگری را انتخاب کنند.
در مورد همکاری باخودروسازان چینی چه اتفاق‌های جدیدی رخ می‌دهد؟
این همکاری‌ها کم می‌شود. تا پیش از این، قطعه‌سازان ایرانی مجبور بودند با چینی‌ها همکاری کنند اما اکنون وقتی کرمان‌موتورز با هیوندایی می‌خواهد همکاری کند دیگر شاید سراغ همکاری با خودروسازان چینی نرود. در مورد همکاری‌های قبلی و تفاهم‌هایی که قبل از این با چینی‌ها منعقد کرده بودند هم احتمالاً تا جایی که در آن تفاهم‌ها ذکر شده بود این همکاری‌ها ادامه پیدا کند و بعد این همکاری‌ها خاتمه یابند. اما در مقابل چینی‌ها برای ادامه این همکاری باید امتیازهای مختلفی را به خودروسازان ایرانی بدهند و از سوی دیگر روی کیفیت محصولات خود بیشتر کار کنند و برنامه‌هایی را در پیش بگیرند که بتوانند خودروسازان ایرانی را مجاب به همکاری کنند. در مورد میزان موفقیت چینی‌ها در این شرایط تنها می‌توان گفت که کار آنها در این دوره جدید نسبت به گذشته سخت‌تر شده است. برای این همکاری‌ها دیگر چینی‌ها شاهد رقبای جدیدی هستند. در حال حاضر خودروسازان زیادی به ایران آمده‌اند. مثلاً از فرانسه خودرو رنو خیلی قوی به ایران آمده، آن هم با انواع قیمت‌های خودرویی. به نظر من، مهم‌ترین رقیب خودروسازان در ایران خودروهای فرانسه است. هم رنو و هم پژو خیلی جدی در
حال رصد بازار ایران هستند و اگر فولکس‌واگن هم شروع کند می‌تواند خودروهای ارزان و باکیفیت تولید کند و سهمی از بازار خودروهای چینی را در اختیار بگیرد. در کنار اینها، خودروسازان ایرانی هم هستند. به هرترتیب چنین رقبایی در بازار ما برای چینی‌ها وجود دارد که اگر این رقبا بتوانند خودروهای متنوع‌تر و ارزان‌تری عرضه کنند، مردم هم از آنها استقبال می‌کنند.
سهم چینی‌ها از بازار خودرو ایران طی سال‌های اخیر فکر نمی‌کنم بیشتر از ۱۵ درصد بوده باشد که این میزان در سال‌های آینده کاهش پیدا خواهد کرد. البته این میزان در حال حاضر هم عدد بزرگی نسبت به کل تولید خودرو در کشور ما نیست.
با این حال روابط اقتصادی و سیاسی ایران و چین به گونه‌ای است که بعید است ایران به فکر حذف آنها از بازار خودرو باشد.
بله، چینی‌ها از بازار خودرو ایران حذف نمی‌شوند اما اثرگذاری این روابط سیاسی بر حضور چینی‌ها در اقتصاد ایران کمتر می‌شود. نمود این اتفاق در بازارها هم این طور می‌شود که فرصت‌هایی را که دولت در قراردادها برای چینی‌ها در نظر می‌گرفت، اکنون برای همه یکسان ببیند. اما در مجموع سهم چینی‌ها از بازار خودرو ایران طی سال‌های اخیر فکر نمی‌کنم بیشتر از 15 درصد بوده باشد که این میزان در سال‌های آینده کاهش پیدا خواهد کرد. البته این میزان در حال حاضر هم عدد بزرگی نسبت به کل تولید خودرو در کشور ما نیست. با این حال در یک سال اخیر که برجام اجرا شد، سلیقه‌ها در سطح بازار در حال تغییر بودند و برندهای باکیفیتی به بازار آمده‌اند که با تسهیلات و قیمت مناسبی خودروهای خود را می‌فروشند.
با توجه به حضور و فعالیت شما در صنعت قطعه‌سازی آیا ما در این عرصه هم تا پیش از این، همکاری‌هایی با چینی‌ها داشته‌ایم؟
ببینید یک مشکل اصلی بازار خودرو ایران همین قطعات چینی است. البته این به دلیل رفتار تاجران ماست، وگرنه چینی‌ها قطعات باکیفیت خودرو هم تولید می‌کنند اما تاجران ما هستند که سفارش می‌دهند که فلان قطعه را با فلان قیمت برای آنها تولید کنند. بنابراین چینی‌ها قطعات مورد نظر تاجران ما را تولید می‌کنند. البته متاسفانه این مساله ریشه‌های فرهنگی دارد اما اکنون شما می‌توانید نارضایتی مردم را از قطعات چینی به وضوح مشاهده کنید.
حضور چینی‌ها در بازار ایران چقدر روی ذائقه خرید خودرو ایرانی‌ها تاثیر گذاشته است؟
ابتدا مردم ایران خیلی به سمت خرید خودروهای چینی رفتند اما اکنون تقریباً یک جو عمومی نارضایتی نسبت به خودروهای چینی وجود دارد. در آن ابتدا هم که مردم استقبال کردند به دلیل نبود رقیب و پایین بودن قیمت خودروهای چینی بود که مردم به سمت خرید خودروهای چینی جذب شدند اما حال که رقبایی به این بازار آمدند و همگان امکان حضور مساوی در بازار خودرو ما را دارند دیگر کیفیت مهم‌تر خواهد بود.
فکر می‌کنید بعد از اجرای برجام، ذائقه خرید خودرو ایرانی‌ها تغییر کرده است؟
بله، ما بعد از اجرای برجام شاهد بودیم که تغییراتی در ذائقه خرید خودرو رخ داده است. مولفه‌هایی که اکنون برای مصرف‌کننده ایرانی مهم شده، کیفیت، بهره‌بردن از خدماتی مانند گارانتی و خدمات پس از فروش و در نظر گرفتن تسهیلات خرید خودرو است. اما در مورد این مولفه‌ها تجربه نشان داده که خودروسازان چینی چندان در این زمینه‌ها موفق نبوده‌اند و نتوانسته‌اند رضایت مشتریان را در این گونه موارد جلب کنند.
چه چشم‌اندازی پیش‌روی همکاری چینی‌ها با قطعه‌سازان ماست؟
این همکاری به سمت کیفیتی‌تر شدن پیش خواهد رفت. وقتی کیفیت در این بخش افزایش پیدا کند، در بخش خودرو هم شاهد تغییراتی خواهیم بود و خودروهای باکیفیت‌تر به بازار عرضه می‌شوند و ما شاهد افزایش اهمیت کیفیت برای خریداران خواهیم بود. اما به هر حال نمی‌توانیم بگوییم سهم چینی‌ها در بازار ایران به صفر می‌رسد. در هر صورت چینی‌ها نشان داده‌اند که تولیدکنندگان زحمتکشی هستند که در کار خود پشتکار دارند. مطمئن باشید که بازارهای ما را بهتر از خود ما می‌شناسند و راه‌های نفوذ به آن را بهتر از ما می‌دانند و سهم خودشان را از این بازار تصاحب خواهند کرد.
در این وضعیت اگر ما مجدداً با تحریم‌هایی مواجه شویم، چه اتفاق‌هایی خواهد افتاد؟
ببینید در دنیای سیاست هر اتفاقی امکان‌پذیر است. آن وقت ممکن است دوباره به افزایش همکاری با چینی‌ها فکر کنیم. در هر صورت هر اتفاقی محتمل است. در آن شرایط حتی قطعه‌سازان ما هم می‌توانند مجدداً علاقه‌مند به همکاری با چینی‌ها باشند. چراکه ما قطعه‌سازان خوبی هم در چین داریم که از تکنولوژی‌هایی به‌روز استفاده می‌کنند. اما در حال حاضر با توجه به اجرایی شدن برجام به نظر می‌رسد این همکاری‌ها رو به کاهش است و قطعه‌سازان ما بیشتر مایل هستند به سمت همکاری با برندهای معتبر اروپایی حرکت کنند.
پیش‌بینی شما از وضعیت چینی‌ها در بازار ایران طی یکی دو سال آینده چیست؟
در یکی دو سال آینده به دلیل اینکه در سال‌های گذشته خودروهای چینی بدون کیفیت به ایران آمدند و این خودروسازان از نظر سطح کیفی، وضعیت خوبی نداشتند مشکلات آنها بیشتر خواهد شد، مگر اینکه آنها سیاست ارائه خدمات پس از فروش خود را تقویت کنند و مشتریان را به نوعی راضی نگه دارند. مورد دیگر این است که خودروهای چینی مثل سایر خودروهای برند کالاهای سرمایه‌ای در ایران محسوب نمی‌شوند. مثلاً اگر شما امسال پژو 206 بخرید یک سال بعد هنگام فروش آن به میزان قابل توجهی از ارزش آن کاسته نشده اما خودرو چینی به محض اینکه از کمپانی خارج شود و بخواهید آن را بفروشید به میزان قابل توجهی قیمت آن کاهش یافته است. این موضوع عامل بازدارنده‌ای هم برای خرید خودروهای چینی بوده است، چرا که در ایران به خودرو به عنوان یک کالاهای سرمایه‌ای نگاه می‌کنند. برای حل این مشکل هم چینی‌ها کار خاصی نمی‌توانند انجام دهند، مگر اینکه به مرور زمان کیفیت خودروهای خود را افزایش دهند.
دیدگاه تان را بنویسید