هراس از حمایت‌گرایی

بدنه تجاری اتحادیه اروپا گفته است 154 تعرفه و اقدام محدودکننده جدید در طول یک سال گذشته اعمال شده‌اند. این در حالی است که هیچ‌یک از موارد پیشین ملغی نشده‌اند. این مساله نشانه زیر پا گذاشتن تعهدی میان اعضای G20 مبنی بر خنثی‌ کردن مرزهای تجاری پیش از ادغام در نظام جهانی است. کمیسیونر تجارت اتحادیه اروپا، کارل دو گوشت، گفت: «این یک پدیده تکان‌دهنده است. حمایت روزافزون از تولید ملی اکنون بیش از هر زمانی به تهدیدی برای رشد جهانی بدل شده است. اکنون زمانی است که باید بیش از پیش به پیمان‌های G20 وفادار بود.» او از G20 خواست تا در نشست سن‌پترزبورگ؛ نشستی که بیشتر تحت تاثیر ماجرای سوریه خواهد بود، اقدامی صورت دهد. حمایت‌گرایی نگهبانی است که در طول بحران جهانی سال 2009-2008 صدایش درنیامد، اما سوءاستفاده‌های تجاری گسترده‌ای از آن زمان تا به حال صورت گرفته است. این سوءاستفاده‌ها به سرعت طی سال‌های گذشته، با چرخش چرخه تجاری در آسیا و آمریکای لاتین، گسترش یافته‌اند و اقتصادهای به یکباره رشدیافته ثمرات دسترسی‌پذیر رشد دیرهنگام را تباه می‌کنند. اکنون نگرانی‌ها بیشتر ناشی از این است که بازارهای نوظهوری که اکنون نیمی از تولید دنیا را در دست دارند، با افزایش فشارهای سیاسی، به تجارت آزاد پشت می‌کنند. گزارش 190صفحه‌ای کمیسیون تجارت اتحادیه اروپا فهرستی از سوءاستفاده‌ها تهیه کرده و انگشت اتهام را به سوی آرژانتین، برزیل، هند، اندونزی، روسیه و آفریقای جنوبی گرفته است. نکته جالب توجه این است که چین دیگر رئیس شرورها شناخته نمی‌شود. برزیل در اکتبر گذشته برای دفاع از صنعت در حال افول، تعرفه‌های 100 بخش اقتصادی را افزایش داد. تعرفه ماشین‌آلات، آهن، فولاد، پلاستیک، مواد شیمیایی، کاغذ و محصولات چوبی تا 25 درصد افزایش یافته است. در حال حاضر، برزیل در حال اجرای یک سیاست صنعتی گسترده و کاهش مالیات برای کسانی است که پایگاه‌های صنعتی خود را به صورت محلی و بومی راه‌اندازی می‌کنند. این سیاست صنعت اتومبیل‌سازی را هدف قرار گرفته و به زودی به 19 بخش اقتصادی استراتژیک خواهد رسید. آرژانتین به منظور حل بحران موازنه پرداخت‌ها، تعرفه‌هایی تا مرز 35 درصد تحمیل کرده، در حالی که اوکراین برای 131 خط تعرفه‌ای، عوارض گمرکی تعیین کرده و قرار است درباره موارد توافق‌شده خود با سازمان تجارت جهانی دوباره مذاکره کند. کمیسیون تجارت اروپا اعلام کرده است که حرکت این کشورها برای بی‌اثر کردن سازمان تجارت جهانی، خطرناک است. به گفته دوگوشت «چنین عملکردهایی باید شدیداً محکوم شوند، زیرا افزایش آنها می‌تواند کل مجموعه قواعد تجارت جهانی را در خطر قرار دهد یا حتی الغا کند و زمینه را برای حمایت‌گرایی گسترده و نامقید فراهم کند». قوانین غذایی اندونزی، جز در شرایط ضروری، از واردات غذا جلوگیری می‌کند. اندونزی نیز در حال تصویب پیش‌نویسی برای تحت پوشش قرار دادن بخش‌های صنعتی استراتژیک است.

کشورها در حال استفاده از هر حیله‌ای برای جلوگیری از ورود کالاها و خدمات خارجی هستند؛ حیله‌هایی که بسیار فراتر از تعرفه و پرداختی این حیله‌ها شامل موانع مجوزی، مقررات فنی، قواعد مالکیتی و اقدامات محرکی داخلی که مخل رقابت هستند، می‌شوند. روسیه با استفاده از یک حق پرداخت بازیافت مانع ورود ماشین‌های وارداتی می‌شود و تولیدکننده‌های داخلی را تقویت می‌کند. نظارت بر اشکال مختلف حمایت‌گرایی دشوار است. در گزارش کمیسیون تجارت اتحادیه اروپا آمده است: «این اقدامات اغلب بدون هشدار پیشین به کسب و کارها انجام می‌شوند. جلوی کل محموله‌ها در گمرک و انبارها گرفته می‌شود. محصولات فسادپذیر اغلب ارزش بازارهای خود را طی این روند از دست می‌دهند.» کمیسیون همچنین می‌گوید رذیلت‌ها به محدوده کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در حال نفوذ است. با این حال، نیل شیرینگ، از موسسه Capital Economics می‌گوید: «به باور ما، اینکه بگوییم بازارهای نوظهور در حال روی آوردن به حمایت‌گرایی هستند، بسیار سطحی و خام‌اندیشانه است. زیرا در برابر مثالی مانند بزریل، مثال‌های کلمبیا، شیلی، پرو و مکزیک قرار دارند که به تازگی قراردادهای مبتنی بر تجارت آزاد را امضا کرده‌اند.» شیرینگ می‌گوید امسال سقوط ارز در بازارهای نوظهور ممکن است به رقابت‌پذیری از دست‌رفته کشورهایی مثل برزیل، هند، ترکیه و آفریقای جنوبی که با کسری ذخایر ارزی مواجهند، بینجامد. او افزود: «نرخ مبادله ضعیف‌تر چیزی است که آنها نیاز دارند و در نهایت از هرگونه سیاستگذاری صنعتی برای آنان مفیدتر خواهد بود.» طبق گزارش موسسه Capital Economics، گروه G20 بعید است به تصمیم‌گیری جدیدی درباره مسائل تجاری دست یابد. گروه 20 حدود 85 درصد تولید ناخالص داخلی دنیا را در دست دارد اما یک گروه ناکارآمد بدون کارکنان دائمی و با عقاید عمیقاً متضاد است. بر مبنای این گزارش «گروه 20 بسیار بزرگ است و نمی‌تواند به عنوان یک هیات تصمیم‌گیری کارآمد عمل کند و به هیچ وجه قادر به اجرای تصمیمات خود نیست».