غذا را دور نریزید

تبدیل سالانه 3/1 میلیارد تن مواد غذایی به زباله، نه‌تنها به معنای زیان مالی برای اقتصاد جهان است، بلکه باعث اثرات زیان‌باری بر آب و هوا، منابع آب و خاک نیز می‌شود. اینها عباراتی است که گزارش جدید فائو در مورد اثرات زیان‌بار دورریز مواد غذایی با آن آغاز می‌شود. گزارش فوق برای اولین بار به اثرات زیست‌محیطی تلف کردن مواد غذایی می‌پردازد. طبق این گزارش مواد غذایی که تولیدشده اما مصرف نمی‌شوند، سالانه مسوول بیش از 3/3 میلیارد تن گازهای گلخانه‌ای اضافه‌شده به اتمسفر زمین هستند. علاوه بر این اثرات زیست‌محیطی، دور‌ریز مواد غذایی (با احتساب ماهی و غذاهای دریایی) سالانه هزینه‌ای برابر 750 میلیارد دلار به اقتصاد جهان تحمیل می‌کند. این موضوع به این معناست که تقریباً یک‌سوم کل انواع محصولات غذایی تولیدشده در سطح جهان، سالانه دور ریخته شده و تبدیل به زباله می‌شود. رئیس فائو در سخنانی در این باره اظهار داشت: «تغییر این روند، نیاز به تغییر نحوه نگرش تک‌تک افراد دارد. کشاورز، ماهیگیر، دست‌اندرکاران فرآوری و تولید غذا، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان خصوصی، هر یک به نوبه خود باید جلوی این اتلاف منابع را بگیرند. به نظر من تنها دانستن اینکه هر روز 780 میلیون نفر در جهان گرسنه هستند، می‌تواند باعث توقف تبدیل مواد غذایی به زباله شود.» بر اساس برآورد فائو 54 درصد این دورریز در جریان کاشت، برداشت و انبار کردن مواد غذایی فرآوری‌نشده در سیلوها صورت می‌گیرد و سهم بخش فرآوری و توزیع و مصرف در این دورریز 46 درصد تخمین زده می‌شود. بیشترین دورریز در بخش خرده‌فروشی و مصرف‌کنندگان در کشورهای دارای درآمد سرانه بالا و متوسط مشاهده می‌شود. قسمت عمده مشکل مصرف‌کنندگان شخصی از نظر گزارش فائو، اولاً خرید بیش از مورد نیاز مواد غذایی است که در مورد خانواده‌هایی رخ می‌دهد که برآورد درستی از میزان مصرف خود ندارند و دوم اهمیت بیش از حد به تاریخ بهینه مصرف است که بر روی بسته‌بندی کالاها درج شده است. به عقیده کارشناسان این سازمان بسیاری از این مواد غذایی تا مدت‌ها بعد از گذشتن «بهترین تاریخ مصرف» قابل استفاده بوده و نباید دور انداخته شده یا تبدیل به زباله شوند. اما بخش کلیدی مشکل (که بیشترین اتلاف در آن صورت می‌گیرد) در سطح مزارع، در جریان برداشت و انبار محصولات غذایی توسط کشاورزان است که بخشی از آن به دلیل در اختیار نداشتن تجهیزات کاشت و برداشت مناسب بوده و قسمتی هم به نامناسب بودن انبارها و سیلوها بر‌می‌گردد و البته بخش نه چندان کوچکی از آن هم به دلیل بی‌تجربگی و آموزش‌دیده نبودن کشاورزان اتفاق می‌افتد. برخلاف دورریز مصرف‌کنندگان شخصی که با تبلیغات و آموزش از طریق رسانه‌ها قابل کاهش است، پایین آوردن میزان دورریز در بخش کشاورزی علاوه بر آموزش نیاز به سرمایه‌گذاری در تجهیزات نیز دارد که سرمایه‌گذاری ارزانی محسوب نمی‌شود.