عقب‌ماندگی در پهنای باند

احمد معتمدی / وزیر ارتباطات دولت اصلاحات

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در یک سال گذشته سیاست‌های مختلفی را در جهت رفع چالش‌ها، ساماندهی وضع موجود و حرکت به سمت توسعه برنامه‌ریزی و اجرایی کرد. در برخی موارد عملکردش مناسب بوده است اما در برخی زمینه‌ها نیاز دارد بیشتر تلاش کند تا علاوه بر فائق آمدن بر مشکلات بتواند به سمت توسعه حرکت کند. سال‌های گذشته شاهد بودیم سهم بخش آی‌سی‌تی در تولید ناخالص ملی بسیار کاهش یافت. اگرچه در برنامه چهارم توسعه پیش‌بینی شده بود سهم این بخش با رشد جهشی قابل توجهی مواجه شود اما نه‌تنها این امر محقق نشد بلکه به کمتر از سه درصد نیز رسید. وزارت آی‌سی‌تی باید برنامه‌ریزی جدی در جهت افزایش سهم این بخش در تولید ناخالص ملی انجام دهد. البته این وزارتخانه گام‌هایی را برداشته است ولی نیاز دارد برنامه‌های متناسبی در این زمینه اجرایی کند.
بررسی عملکرد وزارت ارتباطات در دولت یازدهم نشان داده این بخش به دنبال توسعه‌محوری است. تغییر رویکرد در سیاستگذاری‌ها و رفع محدودیت‌ها یکی از نقاط مثبت آن به شمار می‌آید و به نظر می‌رسد دولت در این زمینه برنامه‌های بیشتری را در جهت رفع چالش‌های توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در دستور کار داشته باشد.

1- رسیدگی به چالش‌های خصوصی‌سازی مخابرات یکی دیگر از نقاط مثبت وزارت ارتباطات در یک سال اخیر بوده است. بارها در دولت قبل هشدار داده بودم خصوصی‌سازی مخابرات با اشکالاتی مواجه است و مسوولان امر هرچه سریع‌تر نقایص مربوطه را رفع کنند. نقص در واگذاری مخابرات و عدم کار کارشناسی منطقی باعث شده بود تا مشکلات بزرگی در بخش ارتباطات ایجاد شود و حتی شرکت مخابرات را نیز با چالش روبه‌رو کرد. خوشبختانه وزارت ارتباطات در دوره آقای واعظی به این سمت حرکت کرده است که نقاط ضعف واگذاری خصوصی‌سازی مخابرات را شناسایی و برطرف کند. البته هنوز در این زمینه باید بیشتر کار شود و اختلافات به طور کلی از میان رود. در این راستا نیز در جریان هستم سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با شرکت مخابرات تفاهمنامه‌ای را امضا خواهد کرد. این امر باعث می‌شود تا روابط این اپراتور با سایر اپراتورها به شکلی تنظیم شود که در جهت رفع موانع و هم‌افزایی آنها باشد.

2- در مقطعی شاهد تنش میان وزارت ارتباطات و شرکت‌های بخش خصوصی بودیم. به نظر می‌رسد وزارت ارتباطات در یک سال گذشته گام‌هایی در جهت رفع تنش‌ها برداشته است که این مساله گام خوبی در جهت توسعه ارتباطات است. هر اندازه دولت بخش خصوصی را رقیب خود نداند و از آن حمایت کند و تعامل داشته باشد می‌توان به رشد و توسعه ارتباطات و فناوری کشور امیدوار بود. در چند سال گذشته شرکت‌های بخش خصوصی به علت وجود این تنش‌ها در حاشیه قرار گرفته بودند اما اکنون با برنامه‌های حمایتی که وزارت ارتباطات پیش‌بینی کرده است با حل اختلافات میان شرکت‌های خصوصی در بخش‌های مختلف ارتباطات و اینترنت می‌توان زمینه رشد را فراهم کرد. البته ضرورت دارد که وزارت ارتباطات شتاب بیشتری در زمینه حل اختلافات داشته باشد تا زودتر نتیجه بگیرد.

3- تقویت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و بازگرداندن کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به جایگاه اصلی خود در تنظیم روابط اپراتورها در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات است. در مقطعی رگولاتوری به علت اختلافاتی که با شورای رقابت پیدا کرد و موازی‌کاری به وجود آمد از جایگاه اصلی خود فاصله گرفته بود. به نظر می‌رسد در یک سال گذشته وزارت ارتباطات تلاش کرده است سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات را تقویت کند تا این سازمان ‌ بتواند به وظایف خود به‌خوبی عمل کند.

4- در زمینه نقاط ضعف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز باید گفت تمام کارهای اجرایی در هر دولتی علاوه بر نقاط قوت با نقاط ضعفی نیز همراه است. عقب‌ماندگی و تاخیر نسل‌های مخابراتی یکی از چالش‌های جدی بخش آی‌سی‌تی کشور است که باید گام پرشتابی برداشته شود. به هر شکل دولت با لغو انحصار نسل سوم برای یک اپراتور تلفن همراه این زمینه را ایجاد کرد تا همه اپراتورها در شرایط رقابتی خدمات ارزش افزوده نسل سوم و چهارم را به مشترکان خود ارائه دهند. توسعه نسل‌های پیشرفته تلفن همراه یعنی نسل سوم و چهارم نیازمند بهره‌گیری از مشاوران قوی خارجی است. لذا باید هرچه سریع‌تر کارهای مشاوره‌ای آن توسط اپراتورها شروع شود تا با ارائه خدمات ارزش افزوده در حوزه اینترنت پرسرعت و سایر کاربردهای آن بتوان امکانات مناسبی را در اختیار بیش از 100 میلیون مشترک شبکه تلفن همراه کشور قرارداد. قبول داریم نباید انحصار در ارائه خدمات نسل سوم ایجاد می‌شد و این امر اشتباه بود چرا که به عقب‌ماندگی‌مان در این عرصه دامن زد اما در حال حاضر این فرصت به وجود آمده تا همه اپراتورها بتوانند خدمات نسل سوم را ارائه کنند و پس آن نیز در مدت کوتاهی به سمت ارائه خدمات نسل چهارم حرکت کنند.

5- سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در جهت استفاده از همه خدمات باند پهن باید در اولویت وزارت ارتباطات قرار گیرد. خوشبختانه در یک سال گذشته گام‌هایی در این جهت برداشته شده، با این حال کافی نیست و باید بیشتر در این زمینه سرمایه‌گذاری و سیاستگذاری انجام داد. در حال حاضر دنیا به سمت استفاده از نسل ال‌تی‌ای حرکت کرده است اما ما همچنان در فراگیر شدن خدمات 3G با چالش مواجهیم. لازم است که زیرساخت‌ها در این زمینه توسعه یابد و از طرف دیگر با استراتژی مشخص و زمانبندی به سمت استفاده از همه خدمات باند پهن در نسل سوم و چهارم نه‌تنها در تلفن همراه بلکه در بخش آی‌تی نیز برویم. دیگر تعلل در زمینه بهره‌گیری از باند پهن کافی است و زمینه برای استفاده از نسل‌های پیشرفته چون آل‌تی‌ای باید ایجاد شود. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته بیش از 80 درصد خدماتی که در تلفن همراه ارائه می‌شود باند پهن است و دیگر تلفن همراه را به سرویس مکالمات نمی‌شناسند بلکه باند پهن یعنی دیتا و داده‌ها حرف اول را می‌زند. این در حالی است که در حال حاضر خدمات دیتا و داده که در تلفن همراه مشترکان ما ارائه می‌شود در حدود یک درصد از خدمات ارزش افزوده را شامل می‌شود. در حال حاضر در زمینه دیتا دیگر اپراتورهای اینترنتی به سمت استفاده از خدمات آل‌تی‌ای می‌روند. نیازی نیست اول به سراغ نسل سوم برویم و بعد نسل چهارم. در همان باند فرکانسی که باند پهن ارائه می‌شود از خدمات هر دو نسل می‌توان بهره گرفت. لذا ما نیز باید گام‌های سریع در جهت توسعه باند پهن برداریم.

6- بهبود سرعت اینترنت و ارائه سرعت‌های بالا به‌طور مثال در حدود 10 مگ نیازمند این است که تلاش در جهت رفع محدودیت انجام شود. خوشبختانه وزارت ارتباطات در این دوره تلاش کرده است تا به شکلی این محدودیت را بردارد. از طرف دیگر افزایش سرعت در شبکه اینترنت کشور نیازمند هماهنگی تمام نهادها و شرکت‌هایی است که در این زمینه فعالیت می‌کنند. وزارت ارتباطات باید گام‌های سریع‌تری در این زمینه بردارد. گسترش شبکه زیرساخت کشور و توسعه شبکه‌های شهری توسط مخابرات باید انجام گیرد؛ اگر این دو بخش به‌خوبی کار کنند و با شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت در بخش خصوصی هماهنگی داشته باشند بخشی از مشکلات زیرساختی در جهت ارائه اینترنت با سرعت بالا حل خواهد شد و به‌تدریج نیز زمینه برای ارائه خدمات مناسب‌تری در این بخش فراهم می‌شود. باید بپذیریم ما در این زمینه عقب هستیم. سرعت 128 دیگر معنایی ندارد در جهان کشورهایی که سرعت اینترنت کمتر از دو مگ ارائه می‌کنند جزو کشورهای عقب‌مانده محسوب می‌شوند. اکنون دیگر باند پهن جزو حقوق شهروندی است و وظیفه هر دولتی است که بستر باند پهن را توسعه دهد. اکنون دنیا به سمت ارائه سرعت 100 مگ رفته است. ما نیز برای هدف‌گذاری در این زمینه باید ابتدا در طی مدت کوتاهی برای مثال برای دو سال برنامه‌ریزی کنیم تا سرعت اینترنت به 10 مگ برسد و پس از آن گام پرشتابی برای تحقق سرعت 100 برداریم.