آینده اقتصاد

اقتصاد ایران پس از افزایش قیمت نفت در دهه 1380 شاهد چه اتفاق‌های اقتصادی بود؟ ریشه این اتفاق‌ها چه بود و چه ارتباطی با یکدیگر داشتند؟ از آن اتفاق‌ها چه درس‌هایی برای هدایت اقتصاد ایران در دهه 1390 می‌توان گرفت؟ در آن دهه متغیرهای کلان اقتصادی بر وضعیت معیشت خانوارهای ایرانی چه تاثیری گذاشتند؟ سیاست‌های دولت چه تاثیری بر آن اتفاق‌ها داشت؟ بازارهای انرژی، ارز، محصول، مالی و کار اقتصاد ایران چه وضعیتی داشتند و این بازارها تحت تاثیر چه عواملی بودند؟ آیا هنوز مشکلات آن بازارها پابرجاست؟ در میان این بازارها کدام‌یک وضعیت حادتری دارد؟ کدام یک می‌تواند مهم‌ترین چالش اقتصادی ایران در دهه 1390 باشد؟ اتفاق‌هایی مانند نوسان نرخ ارز در شروع دهه 1390 یا بروز رکود تورمی و رشد بدون اشتغال در دهه‌های پیشین که شاید تنها خاص اقتصادهایی مانند اقتصاد ایران باشد ناشی از چه عواملی هستند؟ در کنار این مسائل مهم اقتصادی، روند خصوصی‌سازی در ایران تاکنون به چه شکل بوده و از این روند چه درس‌هایی برای آینده اقتصاد ایران می‌توان گرفت؟ آیا موانع خصوصی‌سازی هنوز هم گریبان‌گیر اقتصاد ایران هستند؟
با مهمان جدید دهه 1380 اقتصاد ایران یعنی هدفمندی یارانه‌ها چه باید کرد؟ با اجرای این طرح افزایش قیمت انرژی بر بودجه دولت چه تاثیری گذاشت؟ افزایش قیمت انرژی چه تاثیری بر بنگاه‌های اقتصادی و البته خانوار ایرانی گذاشت؟ اینها همه تنها بخش‌هایی از سوالاتی است که در کتاب «اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟» می‌توان پاسخ‌هایی برای آن یافت. این کتاب خلاصه طرح مطالعاتی «تحلیل عوامل تاثیرگذار بر عملکرد میان‌مدت اقتصاد ایران» است؛ طرحی که حاصل کار آن در 9 جلد منتشر شده و از نگاه خیلی از کارشناسان جامع‌ترین پژوهش اقتصادی ایران می‌تواند لقب بگیرد. حال چکیده این طرح مطالعاتی که با همکاری اتاق بازرگانی تهران و پژوهشکده مطالعات اقتصادی و صنعتی دانشگاه شریف انجام شده، به وسیله انتشارات دنیای اقتصاد در قالب یک کتاب بیش از 800صفحه‌ای منتشر شده است.
در این کتاب که به سرپرستی مسعود نیلی تدوین شده بیش از 21 استاد اقتصاد و دانشجویان این رشته (طبق نوشته نیلی در این کتاب) مشارکت داشته‌اند. نیلی دو سال پیش از آنکه مشاور ارشد اقتصادی رئیس‌جمهوری در دولت یازدهم شود، آن زمان که بیشتر زمان‌هایش در دانشگاه صنعتی شریف سپری می‌شد این طرح را آغاز کرده بود و آن طور هم که خودش در این کتاب نوشته «حاصل تحقیق موجود در شکل نهایی خود، یک برنامه اقتصاد کلان برای افق زمانی سال‌های 1392 تا 1395 است که می‌تواند به عنوان یک مبنا برای دولت یازدهم استفاده شود». با این حال طبق گفته همکارانش این سخن او به منزله آن نیست که یافته‌های این کتاب تاریخ انقضا داشته باشد بلکه با ترسیم چارچوب‌ها و عوامل موثر بر عملکرد اقتصاد ایران برای تصمیم‌گیری در هر دوره زمانی در اقتصاد ایران می‌توان از آن بهره برد. اما این کتاب چه پیام‌هایی برای سیاستگذار، فعالان بخش خصوصی و مردم ایران دارد؟