ایرانِ تشنه

هشدار کم‌آبی زمانی جدی‌تر شد که نقل قولی از یکی از کارشناسان مرکز ملی اقلیم‌شناسی نشان می‌داد ایران در آستانه 30 سال خشکسالی شدید قرار دارد. این دوره بلندمدت خشکسالی که از چند سال قبل آغاز شده، مسوولان دولتی را بیشتر به فکر طراحی برنامه‌هایی برای مقابله با خشکسالی انداخته است. این موضوع که پیشتر از سوی ناسا پیش‌بینی شده بود، خبر از آینده‌ای خشک و کم‌آب برای ایران می‌داد. در کنار این خشکسالی، رشد جمعیت و به تبع آن، رشد مصرف سبب شد بحران خشکسالی ایران جدی‌تر شود و کم‌آبی دامن ایران را بگیرد. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا در سال 94 نیز بحران آب گریبان ایران را می‌گیرد؟ آن‌طور که روزنامه واشنگتن‌پست در تیرماه ۱۳۹۳ اعلام کرد ایران در بین ۲۴ کشوری قرار دارد که وضعیت آب در آنها خطرناک است. در عین حال، وخیم بودن وضعیت برداشت از منابع زیرزمینی و آب‌های شیرین نشان از آن دارد که طی سه دهه گذشته، میزان برداشت آب رشد بی‌رویه‌ای را شاهد بوده است. در عین حال توجه به اینکه 20 درصد مساحت ایران بیابان مطلق است، ماهیت خشک برخی مناطق نیاز به یک برنامه بلندمدت دارد تا بی‌آبی آن تشدید نشود. با این حال، صحبت از بیابان‌زدایی هم که می‌شود پای بودجه به میان می‌آید تا جایی که پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان‌ها سال قبل از کمبود بودجه برای بیابان‌زدایی خبر داده بود. وی در آن زمان اعلام کرده بود که کمبود منابع مالی، عامل اصلی محقق نشدن برنامه‌های حوزه آبخیزداری و بیابان‌زدایی است چراکه برای هر هکتار آبخیزداری حدود 800 هزار تا یک میلیون تومان اعتبار نیاز است و برای بیابان‌زدایی به ازای هر متر مکعب 5 /2 تا 3 میلیون تومان بودجه ضروری است. در عین حال، بحرانی شدن وضعیت برداشت از دشت‌های ایران نیز نشان از مشکلات احتمالی امسال دارد. آن‌طور که پیش از این سایت اقتصادنیوز از قول ستار محمودی، قائم مقام وزیر نیرو اعلام کرده بود، در ایران بیش از ۸۰ درصد منابع آبی مورد مصرف قرار گرفته و از ۶۰۰ دشت کشور، ۴۸ تا ۴۹ درصد آنها دشت‌های ممنوعه بحرانی اعلام شده‌‌اند. این مساله نشان از آن دارد که 50 درصد دشت‌های کشور در وضعیت بحران قرار دارند. در عین حال صحبت‌های مسوولان دولتی نیز این مساله را تایید می‌کند که بحران آب در سال 94 ادامه دارد. چندی قبل علیرضا دائمی، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو اعلام کرد: طبق پیش‌بینی وزارت نیرو، مشکلات بخش آب بیشتر خواهد شد اما دعا می‌کنیم وضعیت مساعد شود. امید وزارت نیرو به رفع مشکلاتی که سال 94 تشدید می‌شود در مقاطع دیگر نیز در قالب امید به بارش باران بیان شده بود. در حقیقت این مساله، درست همان چیزی است که برخی کارشناسان از‌ آن در قالب نبود برنامه منسجم برای عبور از بحران یاد می‌کنند. بحران آب، روز‌به‌روز شدیدتر می‌شود و وزارت نیرو تنها امید به بارش بسته است. پیش از این انتقادی هم به تخصیص بودجه وزارت نیرو عنوان شده بود که نشان می‌داد، بیشترین تخصیص بودجه در این بخش به سمت سدسازی بوده است. آن‌طور که بسیاری از کارشناسان عنوان می‌کنند، نکته اساسی در بحران آب، ساماندهی سفره‌های زیرزمینی آب است که تاکنون کمتر به آن توجه شده و در بودجه سال 94 نیز، میان بخش‌های مختلف گم شده است. به همین خاطر هم بسیاری از صاحب‌نظران، سال جدید را سال بحرانی‌تری برای تامین آب می‌دانند. وضعیت سدهای مهم کشور روزگار خوبی ندارد و به نظر می‌رسد نیاز به تدوین برنامه‌ای جدی برای رهایی از این بحران احساس می‌شود. برهمین اساس است که می‌توان گفت، در صورت اختصاص بودجه و ایجاد یک برنامه بلندمدت می‌توان آرام‌آرام از این بحران فاصله گرفت. هرچند که هنوز در مراحل ابتدایی چنین تصمیمی قرار داریم.