بازار گرفته پاییز

هر فصلی به فراخور شرایطی که دارد، تاثیر مستقیم یا غیرمستقیمی بر روی مشاغل یا بازارهای مختلف می‌گذارد. فصل پاییز هم از این قاعده مستثنی نیست؛ چرا که با تغییر شرایط آب و هوایی و همچنین آغاز فصل مدارس و دانشگاه‌ها، نیازهای جدیدی برای مردم ایجاد می‌شود که در کنار آن ممکن است در برخی صنوف رکود یا رونق به وجود آید.
فصل بازگشایی مدارس، تاثیر مستقیمی بر روی بسیاری از مشاغل می‌گذارد. از آنجا که برای تامین مایحتاج مورد نیاز بازگشایی مدارس باید رونقی در بازار ایجاد شود، بازار فصل پاییزه را مرور می‌کنیم.
همه‌ساله با افزایش تقاضا، در این ایام وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه اتاق اصناف ایران اقدام به برگزاری برخی نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا می‌کردند که در سال جاری به دلیل پایین بودن کیفیت کالاهای عرضه‌شده در این نمایشگاه‌ها، از خیر برگزاری آن گذشتند. لذا انتظار می‌رود تقاضایی که در این نمایشگاه‌ها به آن پاسخ داده می‌شد، به سمت فروشگاه‌های بزرگ، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و واحدهای صنفی کشیده شود. یکی از کالاهای مورد نیاز مردم در این ایام، خرید کیف مدرسه است. از مهم‌ترین مکان‌های عرضه کیف مدرسه می‌توان به بازار بزرگ تهران و خیابان منوچهری اشاره کرد. با گذری بر این دو مرکز فروش، به‌رغم تغییر دکوراسیون واحدهای صنفی که نوید آن را می‌دهد که با بازار پررونقی همراه باشد، اما این بازارها تاکنون رونق لازم را نداشته است و این به معنای آن است که این دو مرکز عمده خرید بر سبک و سیاق سنتی خود تنها مراکز عرضه کیف مدارس نیستند. شاید این مراکز تبدیل به مراکز عمده‌فروشی کالا و تامین نیاز واحدهای صنفی شهرستانی یا واحدهای صنفی کوچک‌تر و خرده‌فروشی در سطح شهر تهران شده‌اند. به نظر می‌رسد با تغییر سلیقه مردم برای تعیین مکان خرید حالت‌های سنتی سابق تغییر کرده و فروشگاه‌های بزرگی نظیر هایپراستارها یا مراکز خرید بزرگ جایگزین مکان‌های سنتی شده‌اند. لذا اگر در این ایام سری به فروشگاه هایپراستار که در غرب تهران قرار دارد بزنیم، در همان نگاه اول درمی‌یابیم به‌رغم تنوع بالای کالایی استقبال چندانی از سوی مردم صورت نگرفته است. شاید دلیل آن افزایش 40 تا 60‌درصدی قیمت کیف مدرسه باشد؛ به نحوی که کیفی را که در سال گذشته به قیمت 35 تا 40 هزار تومان می‌شد خریداری کرد، امسال باید حدود 45 تا 55 هزار تومان برای آن پرداخت کرد. از طرف دیگر، با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، شاید یکی از دلایل عدم استقبال از بازار کیف مدارس، ترجیح خانواده‌ها برای استفاده از کیف سال گذشته باشد. البته ممکن است برخی هم خرید خود را به دقیقه 90 موکول کرده باشند.
از دیگر کالاهای فصل بازگشایی مدارس، لوازم‌التحریر است که عمدتاً شامل دفاتر مدرسه، خودکار، مداد و از این قبیل اقلام می‌شود. اگر سری به دالان‌های پیچ‌درپیچ بازار تهران در حوالی مسجد امام و پله نوروزخان بزنیم با یک مقایسه سرانگشتی متوجه خواهیم شد که قیمت برخی اقلام لوازم‌التحریر نسبت به سال گذشته با افزایش 15 تا 25‌درصدی مواجه بوده است. در خرید لوازم‌التحریر در چند سال گذشته، رویه جدیدی شکل گرفته است؛ اول اینکه به واسطه تمهیداتی که دولت انجام داده، بیشتر دفترچه‌های تولید داخل با نقش و نگار ایرانی خودنمایی می‌کند و از طرف دیگر برخی مدارس غیرانتفاعی بسته‌های آموزشی را برای دانش‌آموزان در نظر می‌گیرند که خود این موضوع هم قسمت قابل توجهی از افزایش تقاضا برای خرید لوازم‌التحریر را کنترل می‌کند. اما واقعیت ملموس این است که برخلاف گذشته که خانواده‌ها اقدام به خرید عمده لوازم‌التحریر می‌کردند با تغییر سبک خرید ترجیح می‌دهند کالای مورد نیاز خود را در طول سال تامین کنند.
یکی دیگر از بازارهایی که انتظار می‌رود از رونق برخوردار باشد، بازار البسه ویژه مدارس است. این بازار معمولاً به مانتو و مقنعه مدرسه و روپوش پسرانه مربوط می‌شود که بر اساس قراردادی که عمدتاً مدارس برای لباس فرم ویژه خودشان به طور مستقیم با برخی از تولیدکنندگان می‌بندند، در حال منسوخ شدن است. به نحوی که کمتر اتفاق می‌افتد خانواده‌ای برای خرید مانتو یا روپوش مدرسه به مراکز خرید مراجعه کند.
انتظار می‌رود در این فصل به دلیل تغییراتی که در شرایط آب و هوایی ایجاد می‌شود، بازار پوشاک پاییزه، از رونق برخوردار باشد. چرا که با خنک‌تر شدن هوا، در اوایل پاییز، فروشندگان انواع پوشاک، اقدام به تعویض ویترین‌های خود می‌کنند. به نحوی که لباس‌های تابستانی از ویترین مغازه‌ها خارج شده و جای آن را لباس‌های پاییزه می‌گیرند. هر چند که تاکنون به دلیل دمای 35 درجه هوا در شهر تهران، در واپسین روزهای شهریورماه مردم همچنان تابستانی می‌پوشند. از طرف دیگر، مدیریت هزینه خانواده‌ها، ایجاب می‌کند تا کالای مورد نیاز فصل‌های مختلف در حراجی‌های پایان فصل سال گذشته خریداری شود. هر چند شاید این گفته برای طبقه متوسط و متوسط به پایین جامعه صدق کند و گروه‌های دهک‌های بالاتر، ممکن است در اواسط پاییز به این بازار رونق ببخشند.
کفش پاییزه، از دیگر کالاهایی است که به دلیل تغییر شرایط و اقلیم آب و هوایی، مردم را به بازار می‌کشاند. از واپسین روزهای شهریورماه معمولاً صندل‌ها و کفش‌های روباز به قفسه‌های داخل کمد خانه‌ها رفته و کفش‌های پوشیده‌تر جایگزین آن می‌شود. با نگاهی به بازار باغ سپه‌سالار در خیابان جمهوری تهران، تغییر فصل را می‌توان در تغییر طرح کفش‌های زنانه که در سرتاسر این خیابان سنگفرش‌شده به فروش می‌رسد، دید. در بررسی بازار کفش در فصل پاییز نباید از یک موضوع غافل شد و آن مطالبه دانش‌آموزان برای خرید کفش کتانی در فصل بازگشایی مدارس است. عمده دانش‌آموزان پسر و حتی قریب به اتفاق دانش‌آموزان دختر ترجیح می‌دهند تا برای رفت و آمد به مدرسه، کفش کتانی به پا کنند و از آنجا که در تولید داخلی این کالا، تنها 20 تا 30 درصد به نیاز مشتری پاسخ داده شده است، عمده کفش‌های کتانی بازار در دو گروه ارزان‌قیمت یعنی تولید کشور چین و تایوان و گران‌قیمت که شامل برندهای معروف در این کالاست، می‌شود. لذا انتظار می‌رود در فصل پاییز بازار کفش کتانی از رونق برخوردار باشد.
با توسعه وسایل ارتباط جمعی و تغییر ذائقه دانش‌آموزان در استفاده از تکنولوژی، بازار فروش کامپیوتر، لپ‌تاپ و تبلت رونق می‌گیرد. با سری به بازارهای اطراف خیابان جمهوری، پاساژ علاءالدین، بازار موبایل تهران و مجتمع پایتخت، می‌توان جنب‌وجوشی را که در این بازارها حاکم است، تا حدودی احساس کرد. عده‌ای برای تغییر یا ارتقای کالای دیجیتال خود به بازار مراجعه می‌کنند، عده‌ای برای تجربه جدید و عده‌ای هم برای قیمت‌ها و تکنولوژی‌های نوین. مطمئناً دو گروه اول می‌توانند نقش موثری در رونق بازار این کالاها داشته باشند اما با توجه به آنکه قیمت دلار آمریکا در کشور ما در حدود سه هزار تا 3100 تومان است، بسیاری از کالاهای دیجیتال با برندهای مرغوب، از رکود نسبی برخوردار هستند و عمدتاً کالاهایی با برندهای نوپا که در جنوب شرق آسیا تولید می‌شوند، در بازار دیجیتال ایران بازارگردانی می‌کنند.
یکی از صنوفی که با آغاز فصل بازگشایی مدارس، کارشان سکه می‌شود، آژانس‌ها و اتومبیل‌های کرایه هستند. با آغاز به کار مدارس، بسیاری از خودروهای عمومی، برای ارائه سرویس به دانش‌آموزان، برخی از ساعت‌های کاری خود را در اختیار مدارس قرار می‌دهند. تاکسی‌های زرد و سبز، ون‌ها و آژانس‌های اتومبیل کرایه‌ای از جمله صنوفی هستند که در ارائه خدمت ایاب و ذهاب مدارس در برخی ساعت‌های روز سرشان شلوغ است. ساعت‌های آغاز به کار مدارس و پایان آن در شیفت‌های صبح و بعدازظهر از جمله مواردی است که صنوف ذکر‌شده، به شدت مشغول هستند و شاید تنها صنفی باشند که بی‌بروبرگرد با آغاز فصل پاییز کسب و کارشان می‌گیرد؛ البته اگر ترافیک سنگین تهران مجال آن را بدهد!
پاییز فصل باران‌های ناگهانی و نو شدن فصلی دیگر است و شاید یکی از مهم‌ترین کالاهایی که کسی به آن فکر نمی‌کند اما هنگام بارش باران غافلگیر می‌شود، یک چتر خوب باشد. معمولاً چترهایی که مردم برای این فصل در سال‌های گذشته خریده‌اند، در بهترین حالت کفاف همان سال را داده است، چرا که این چترها از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند و به زحمت پاسخگوی همان چند ماه بارندگی سال گذشته بوده است. پس با آغاز فصل پاییز باید منتظر فروشندگان خیابانی و دستفروش‌هایی که جلوی پله‌های مترو منتظرند، بود.
تغییر فصل شرایط و اقتضائاتی را با خود به همراه دارد که ممکن است برای برخی صنوف رونق و برای برخی صنوف رکود ایجاد کند.