تفاهم بهار توافق تابستان

برای دانستن آنچه روز سیزده به در بین ایران و 1+5 در لوزان سوئیس تفاهم شد، همین فراز از گفت‌وگوی نخست‌وزیر اسرائیل با سی‌ان‌ان کفایت می‌کند: «این تفاهم بخش عظیمی از زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را دست‌نخورده باقی می‌گذارد، حتی یک سانتریفیوژ هم برچیده نمی‌شود. حتی یکی از تاسیسات هسته‌ای تعطیل نخواهد شد. هزاران سانتریفیوژ همچنان خواهد چرخید.» بنیامین نتانیاهو به همین خاطر تفاهم لوزان را «توافق بد» می‌خواند، چرا که برخلاف درخواست‌هایش برای «توافق بهتر» که به زعم او موجب عقب راندن زیرساخت‌های هسته‌ای ایران شود، آنچه در لوزان مورد موافقت قرار گرفت و ایران و آمریکا «توافق خوب» خواندند، نه خبری از تعطیلی تاسیسات هسته‌ای است و نه توقف غنی‌سازی. طرفین بهار لوزان را در حالی ترک کردند که برای تابستانی داغ آماده شوند؛ تابستانی که در اولین روزهایش باید به توافق نهایی رسیده باشند. آنچه بعد از نوروز در ایران آغاز و تا 30 ژوئن (10 تیر) باید نوشته شده باشد، پیش‌نویس توافق جامع است که نقشه راه آن را بیانیه‌ای تعیین می‌کند که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دانشکده پلی‌تکنیک لوزان خواندند؛ بیانیه‌ای مطبوعاتی که ظریف درباره‌اش گفته: «الزام‌آور نیست. چرک‌نویسی است که ما شروع به تدوین کردیم و یک سند حقوقی نیست. ما در نهایت یک توافق بین‌المللی تا حداکثر 10 تیر خواهیم داشت. هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که آن را امضا می‌کنیم یا نه. براساس این توافق یک قطعنامه تحت فصل منشور صادر می‌شود و آن زمان توافق می‌شود؛ توافق بین‌المللی. ما الان داریم راه‌حل‌های رسیدن به توافق بین‌المللی را بررسی می‌کنیم.» وزیر خارجه ایران در برنامه‌ای تلویزیونی توضیح داده «روزی که قطعنامه را تصویب می‌کنیم طرفین باید یک رشته اقدامات انجام دهند. روز تصویب قطعنامه، روز اجرایی شدن توافق نیست. این فاصله را هنوز توافق نکرده‌ایم، چون هنوز نمی‌دانیم چقدر اقدامات ما و طرف مقابل طول می‌کشد. ما باید اقداماتی در اراک، فردو، نطنز، ذخایر و... انجام دهیم که همه مورد توافق مسوولان عالی نظام است و راجع به همه اینها صحبت کرده‌ایم. این اقدامات ما زمانبر است و یک‌روزه انجام نمی‌شود.» هنوز بیانیه ظریف و موگرینی خوانده نشده بود که رسانه‌های داخلی جزییات تفاهم ایران و 1+5 را منتشر کردند و ظریف هنوز در هواپیمای بازگشت به تهران بود که آمریکایی‌ها فکت شیت منتشر کردند. این دو متن اختلافاتی با هم دارد. در متنی که در رسانه‌های ایران منتشر شده، آمده است: «پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک، تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت لغو خواهد شد و همه تحریم‌های اقتصادی و مالی چندجانبه اروپا و یکجانبه آمریکا از جمله تحریم‌های مالی، بانکی، بیمه، سرمایه‌گذاری و تمامی خدمات مرتبط با آنها در حوزه‌های مختلف از جمله نفت، گاز، پتروشیمی و خودروسازی فوراً لغو خواهند شد.» اما در فکت شیت آمریکایی‌ها آمده است: «ایران در صورتی که به صورتی قابل راستی‌آزمایی به تعهدات خود پایبند باشد، تخفیف تحریمی دریافت خواهد کرد. آمریکا و اتحادیه اروپا زمانی که آژانس تایید کند ایران تمام گام‌های کلیدی مرتبط با هسته‌ای را برداشته، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای را تعلیق خواهند کرد.» ایران می‌گوید تحریم‌ها لغو می‌شود، آمریکا می‌گوید تعلیق تدریجی خواهد شد. ظریف اختلاف در این دو متن را به این دلیل می‌داند که «معماری داخلی تحریم‌ها همین الان فروریخته است. آنها به خاطر نگرانی‌شان بیانیه دادند. ما باید اینقدر هوشیاری داشته باشیم که بدانیم آنها برای مصرف داخلی با کنگره درگیرند و اینها را بیان می‌کنند.» ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا که در مذاکرات لوزان، جان کری وزیر خارجه کشورش را همراهی می‌کرد، می‌گوید «ایران و آمریکا درباره مفاد تفاهم لوزان اختلافی ندارند ولی فعلاً هر طرف بر نکات مختلفی از متن تفاهم تاکید می‌کنند.» اصل بیانیه‌ای است که منتشر شده و هدف طرفین است برای دستیابی به توافقی جامع که تفاهم بهار را به توافق تابستان برساند.