مسیر سبز

با تضعیف تحریم‌های اقتصادی در سال 1394 و برطرف شدن برخی از این تحریم‌ها در 1395 و نیز رشد سفرهای اقتصادی و بازرگانی خارجی به ایران، تعداد بسیاری از کارشناسان و ناظران اقتصادی در انتظار تاثیر مستقیم این رفت‌وآمدها بر آمارهای سرمایه‌گذاری خارجی در ایران هستند. امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه در جهان مثل هند مدل رشد اقتصادی خود را با تکیه بر آزادسازی اقتصاد و افزایش سرمایه‌گذاری خارجی تنظیم کرده‌اند. در کشور ما نیز در سال‌های قبل از تحریم چنین ساختاری از رشد اقتصادی توسط اقتصاددانان توصیه می‌شد اما ایجاد رژیم تحریم‌ها بسیاری از تحلیلگران را به این نتیجه رسانده که سرمایه‌گذاری خارجی هدفمند که بر تقویت پایه‌های اقتصاد محلی پایه‌ریزی شده باشد، می‌تواند به عنوان مدل پایدار توسعه اقتصادی برای ایران باشد. به همین منظور به بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی که برای ورود به بازار ایران علاقه‌مند هستند توصیه می‌شود اگر قصد سرمایه‌گذاری اصولی بلند‌مدت و سازنده برد-‌برد را دارند، ایران می‌تواند انتخاب اول شما باشد. بر اساس گزارشی از بلومبرگ و فایننشال‌تایمز (FT) قبل از لغو تحریم‌ها (از ژانویه 2003 تا انتهای دسامبر 2015) ایران از نظر سرمایه‌گذاری خارجی در رتبه دوازدهم (12) بین 14 کشور خاورمیانه قرار داشت. سهم بازار ایران در این زمان 62 /1 درصد بوده است. حالا پس از برداشتن تحریم‌ها، رتبه ایران در سال 2016 به جایگاه سوم (3) در این رتبه‌بندی ارتقا یافته است. سهم بازار نیز 11 /11 درصد ااست. نکته قابل توجه آنکه رتبه اول و دوم در این فهرست در اختیار امارات متحده عربی و عربستان سعودی است. همچنین تعداد پروژه‌های مستقیم سرمایه‌گذاری خارجی از سه پروژه در سال 2013 به هشت پروژه در سال 2014 و به 9 پروژه در سال 2015 افزایش یافته است. اما در سه‌ماهه اول 2016، شاهد یک رشد جهشی در این زمینه بوده‌ایم به‌طوری که تعداد پروژه‌ها به 22 پروژه افزایش یافت، افزایشی که بر اساس همین گزارش بالاترین افزایش در کل بازارهای سرمایه‌پذیر از سال 2003 تاکنون به شمار می‌آید. از سوی دیگر ایجاد شغل و هزینه‌های عمرانی /سرمایه‌ای نیز بین سال‌های 2013 تا 2016 افزایش قابل توجه نشان می‌دهد. در سال 2013، 352 شغل با صرف هزینه سرمایه‌ای 79 میلیون دلار ثبت شد که در سال 2014 به 732 /2 شغل با صرف هزینه‌های سرمایه‌ای 76 /1 میلیارد دلار افزایش یافته است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد از سال 2003 تا‌کنون، شهر تهران 40 درصد از کل سرمایه‌های جذب‌شده را به خود اختصاص داده است که در سه‌ماهه اول 2016، این عدد در حدود 36 درصد از کل سرمایه‌های خارجی جذب‌شده ثبت‌شده است. اما کنکاش در میان کشورهای اصلی سرمایه‌گذار در این دوران نشان می‌دهد که دو کشور کره جنوبی و آلمان بیشترین توجه را به ایران داشته‌اند. این دو کشور در کل هزینه سرمایه 15 /2 میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شرکت‌های تولید‌کننده فولاد از کره جنوبی با نام‌های Pohang Iron و Posco) Steel) از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در ایران محسوب می‌شوند که برنامه احداث پروژه‌های مختلف را در صنعت فولاد با سرمایه‌گذاری 6 /1 میلیارد دلار در منطقه آزاد چابهار تا ماه مارس 2017 در دست تهیه دارند. همچنین بر اساس گزارش سرمایه‌گذاری خارجی بانک جهانی که هر سال برای تمام کشورها گزارشی به صورت Fact Sheet منتشر می‌کند در سال 2015، 2050 میلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری خارجی شامل جریان سرمایه ورودی و وام‌های اعطایی به شرکت‌های ایرانی یا کشور پذیرنده (ایران) صورت گرفته است. همچنین ارزش سرمایه شرکت‌های خارجی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند در حدود 45 میلیارد دلار تخمین زده شده است. این آمار منتشره در سال 2015، تغییر چندانی نسبت به سال‌های گذاشته نشان نمی‌دهد، لیکن به احتمال زیاد گزارش سال 2016، باید تغییرات مثبت بیشتری را نشان دهد که هنوز منتشر نشده است.