میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران کاهش یافت و میزان سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در خارج افزایش
فرار سرمایه‌های خارجی و داخلی از ایران
کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل(آنکتاد) در جدیدترین گزارش سالانه خود اعلام کرده است میزان سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در ایران در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال ۲۰۱۳ کاهش و میزان سرمایه‌گذاری‌های ایران در کشورهای دیگر افزایش یافته است.
کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) در جدیدترین گزارش سالانه خود اعلام کرده است میزان سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی در ایران در سال 2014 نسبت به سال 2013 کاهش و میزان سرمایه‌گذاری‌های ایران در کشورهای دیگر افزایش یافته است. بر اساس این گزارش در سال 2014 میزان جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران 15/2میلیارد دلار بوده که نسبت به رقم 05/3 میلیارد دلاری سال قبل، 31 درصد کاهش یافته است. این کاهش سبب شده رتبه ایران در سرمایه‌گذاری جهانی 15 پله نزول کند و ایران در میان 200 کشور جهان در جایگاه 74 قرار بگیرد. این در حالی است که بر اساس گزارشی که آنکتاد منتشر کرده است رتبه ایران در سال 2013، 59 بوده و در سال 2012، ایران در میان کشورهای جهان رتبه 49 سرمایه‌گذاری خارجی را داشته است.
در همین مدت میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران در کشورهای دیگر افزایش یافته و از رقم 380 میلیون دلار در سال 2013 به 605 میلیون دلار در سال 2014 رسیده که نشان‌دهنده افزایش دو برابری رشد سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در کشورهای دیگر است.
البته بر اساس گزارش آنکتاد، تنها ایران نیست، که رقم سرمایه‌گذاری خارجی‌اش، کاهشی بوده است. کل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی انجام‌شده در جهان در سال 2014 بالغ بر 22/1 تریلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از آن 4/16 درصد کاهش را نشان می‌دهد. دیگر کشورها هم با کاهش سرمایه‌گذاری خارجی مواجه شده‌اند. بر این اساس احتمالاً نزولی شدن روند جذب سرمایه‌های خارجی در ایران هم تا حدودی طبیعی است. اما نکته قابل توجه این است که بر اساس آمارهای موجود رقم جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در فاصله سال‌های 2008 تا 2012 روندی صعودی بوده و ناگهان از سال 2013 به بعد میزان جذب سرمایه‌ها کاهش یافته است.
تغییر مسیر آمار با تغییر دولت
اگرچه روند نوسانی در آمارها امری معمول است، اما زمانی این موضوع قابل توجه می‌شود که تغییر مسیر آمار، با تغییر دولت همراه می‌شود. از سال 2008 تا 2012 که دولت دهم بر سر کار بوده و درست در زمان افزایش تحریم‌ها و سرد شدن روابط خارجی ایران با کشورهای دیگر، منحنی جذب سرمایه‌ها افزایش یافته است. از سال بعد از آن که دولت بعد بر سر کار آمده، آمارها نزولی شده است.
بر این اساس اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که چگونه آمار در سال‌های اوج تحریم افزایش یافته اما بعد از رفتن دولت دهم و روی کار آمدن دولت یازدهم و درست ظرف مدت دو سال، میزان جذب سرمایه‌های خارجی به کمتر از نصف کاهش یافته؟ چون در سال 2012 میزان سرمایه‌گذاری خارجی 6/4 میلیارد دلار گزارش شده و در سال 2014 این رقم به 1/2 میلیار دلار رسیده است.
شاید تغییر مسیر آمار را بتوان از دو منظر بررسی کرد و آن اینکه آیا آنکتاد آمار نادرست ارسال کرده یا دولت؟ به گفته کارشناسان آماری که آنکتاد در خصوص سرمایه‌گذاری‌های خارجی منتشر می‌کند، بر اساس اطلاعاتی است که از خود کشورها و سازمان‌های متولی سرمایه‌گذاری دریافت می‌کند. در کنار گزارشی که آنکتاد منتشر می‌کند، گزارشی هم منتشر می‌شود تحت عنوان methodological note که روش محاسبه و منبع محاسبه آماری را اعلام می‌کند و می‌گوید آمار و اطلاعاتی که اعلام شده از چه منبعی گرفته شده یا چگونه محاسبه شده است. این گزارش می‌گوید آمار سرمایه‌گذاری (inward) را از سازمان متولی که همان سازمان سرمایه‌گذاری خارجی است، دریافت کرده است. یعنی همان عددی را که سازمان سرمایه‌گذاری به آنکتاد می‌دهد مستقیماً منتشر می‌کند. پس آماری که آنکتاد در خصوص سرمایه‌گذاری خارجی در ایران منتشر کرده عین همان آماری است که از سازمان سرمایه‌گذاری گرفته است.
اما نکته بعد این است که این آمارها با واقعیات موجود در جامعه همخوانی ندارد. آمارهای جذب سرمایه‌گذاری درست در سال‌هایی همواره صعودی بوده که به گفته خود دولتمردان قبلی، ایران در معرض شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی بوده است. نرخ رشد اقتصادی تا شش درصد هم منفی شده است. امنیت و ثبات اقتصادی مهم‌ترین رکن جذب سرمایه است و زمانی که موضوع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هم مطرح می‌شود، این امنیت و ثبات اقتصادی از اهمیت دوچندانی برخوردار می‌شود. از طرفی بر اساس اعدادی که منتشر شده در فاصله سال‌های 2008 تا 2012 حدود 15 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب اقتصاد ایران شده اما نمود بیرونی این جذب سرمایه نه خود را در رشد اقتصادی منفی شش‌درصدی نشان داده و نه اوضاع اشتغال را بهبود بخشیده است.
توضیح دلیل این ماجرا را شاید بتوان در سابقه آماری دولت قبل جست‌وجو کرد. اگر نگوییم بسیاری از آمارهای تولید شده در دولت قبلی مخدوش بود، حداقل باید گفت مبنا و روش محاسبات آماری در دولت قبل با استانداردهای شناخته‌شده و مقبول تفاوت داشته است. به جز این مورد موارد بسیار دیگری وجود دارد که می‌توان بر مبنای آنها ثابت کرد که دولت قبل به شیوه نوآورانه‌ای در ارائه آمار دست یافته بود. اگرچه هیچ‌کدام از کارشناسان اقتصادی در روزهای اخیر این اقدام دولت را دستکاری آماری نخوانده‌اند، اما همه معتقدند دولت در محاسبات آماری شیوه خاص خود را داشته. شیوه‌ای که رقم‌ها را کمی بزرگ‌تر از آنچه بوده نشان داده.
افزایش 300درصدی سرمایه‌گذاری در 2015
در حالی که دولت یازدهم به دلیل کم‌کاری در حوزه جذب سرمایه‌های مستقیم خارجی، از طرف رسانه‌های منتقد به شدت زیر سوال بود، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گزارشی را به نقل از سازمان سرمایه‌گذاری خارجی منتشر کرد. گزارشی که نشان می‌دهد در سه‌ماهه سال جاری میزان سرمایه‌گذاری ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل 300 درصد افزایش یافته و به سه میلیارد دلار رسیده است. البته این سازمان اعلام کرده این رقم، مجموع سرمایه‌گذاری مصوب و محقق است. اما شاید اعلام این آمار افزایشی آن هم با رشد 300درصدی بی‌سابقه پاسخی به رسانه‌های منتقد است که در هفته گذشته بارها بر دولت فعلی تازیده‌اند که چرا با وجود مذاکرات ژنو و نتایج آن، نتوانسته اقدام درخوری در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی انجام دهد. دولت برگی رو کرده از آماری که قطعی نیست و ممکن است محقق شود و ممکن است نشود. در این شرایط این نگرانی وجود دارد که این دولت هم در آماردهی به سرنوشت همان دولت قبل دچار شود که برای بالا بردن آمار و حفظ وجهه خود، اعداد مختلف را مصادره به مطلوب می‌کرد.
دیدگاه تان را بنویسید