تجردگرایی

یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید ازدواج زودهنگام اشتباهی بزرگ است و ازدواج دیرهنگام اشتباهی بزرگ‌تر. آمارها نشان می‌دهد سن ازدواج زنان و مردان افزایش یافته است. بر اساس آمارهای پیشین متوسط سن ازدواج مردان 5 /28 سال و زنان 8 /23 سال بوده است. ازدواج‌هایی که نه زودهنگام بود و نه چندان دیرهنگام. اما رئیس سازمان ثبت احوال اخیراً آماری در خصوص سن ازدواج جوانان منتشر کرده که نشان می‌دهد به طور متوسط سن ازدواج مردان دو سال و شش ماه و سن ازدواج زنان سه سال و چهار ماه افزایش یافته است. سیدعلیرضا آوایی در همایش روز ملی جمعیت گفت: در سال‌های اخیر سن ازدواج مدام در حال افزایش بوده و این افزایش به خصوص در کلانشهر تهران و مناطق شمالی آن قابل توجه است. به گفته وی در تهران میانگین سن ازدواج مردان به 1 /31 سال و سن ازدواج زنان به 2 /27 سال رسیده. در شمال شهر تهران هم این سن برای مردان 4 /32 و برای زنان ۲۹ سال ثبت شده است. آمارها گویای این است که سن ازدواج افزایش یافته و تمایل افراد به زندگی مجردی بیشتر شده. نکته قابل توجه اما افزایش سن ازدواج زنان است. یعنی در حالی که در چند سال گذشته به طور متوسط 6 /2 ماه به سن ازدواج مردان اضافه شده، این میزان برای زنان 4 /3 ماه بوده است. بر اساس آماری که رئیس سازمان ثبت احوال منتشر کرده آمار ازدواج 4 /5 درصد کاهش یافته است. اما تعداد افرادی هم که هرگز ازدواج نکرده‌اند قابل توجه است. 11 میلیون نفر از جوانان هرگز ازدواج نکرده‌اند. آوایی با اعلام چنین آماری بر ضرورت رفع موانع ازدواج و اجرای سیاست‌های مشوق ازدواج و تشکیل خانواده تاکید کرده است. اما به راستی دلیل افزایش سن ازدواج و تمایل افراد به ادامه زندگی مجردی چیست؟ برخی مشکلات اقتصادی را مهم‌ترین عامل عدم تشکیل خانواده و گریزانی افراد از ازدواج می‌دانند. اما آیا اقتصاد تنها عامل بازدارنده ازدواج است یا عوامل دیگری هم در این میان دخیل‌اند؟ سهم مسائل فرهنگی، تغییرات جوامع و افزایش تحصیلات در افزایش سن ازدواج و باقی ماندن در ایام مجردی به چه میزان است؟ شیرین احمدنیا و افسر افشارنادری دو جامعه‌شناسی هستند که در پرونده پیش رو به بررسی دلایل افزایش سن ازدواج پرداخته‌اند. شیرین احمدنیا، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در تحلیل خود، تغییرات اجتماعی و نگرش افراد را یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش سن ازدواج می‌داند. وی می‌گوید با افزایش سطح تحصیلات و امکان اشتغال زنان دیگر رویای دختران ایفای نقش‌های سنتی مانند همسرداری و فرزندداری و مادری نیست. زنان با طی مدارج علمی رویای حضور در جامعه و ایفای نقش‌های اجتماعی و شغلی جدید را در سر می‌پرورانند. رویایی که با رویای سنتی ازدواج در تناقض است و همین عامل موجب به تعویق افتادن ایفای نقش‌های سنتی یعنی همسری و مادری می‌شود.
افسر افشار‌نادری جامعه‌شناس هم در گفت‌وگوی خود در کنار اشاره به عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر در افزایش سن ازدواج، انتقاد خود را متوجه سیاستگذاری‌های ضد ازدواج می‌داند و می‌گوید به‌رغم شعارهای دستگاه‌ها و نهادهایی که از ازدواج و تشکیل خانواده دفاع می‌کنند، سیاست‌های اتخاذشده مغایر با این شعارهاست. وی می‌گوید رسانه‌ها و تبلیغات و سیاستگذاری‌ها مدام یک زندگی مرفه را تبلیغ می‌کنند و به افراد یاد می‌دهند که باید به چه سطحی از توانایی اقتصادی و مالی برسند اما در مقابل انتظار دارند که افراد زندگی را ساده بگیرند و راحت ازدواج کنند.
آنچه در این تحلیل‌ها عنوان می‌شود این است که مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، فرهنگی، تغییرات اجتماعی و سیاستگذاری‌های نادرست، منجر به افزایش سن ازدواج شده است.