تعامل تمام‌عیار، گره‌گشای مشکلات

با وجود ادعای مدیران شهری برای افزایش کیفیت زندگی در کلانشهر بزرگی همچون تهران، آمارها نشان می‌دهد سطح مطلوبیت زندگی در شهر تهران به عنوان پایتخت کشور در چند سال گذشته روند نزولی را تجربه کرده است. فوت سالانه سه هزار و 200 نفر در هر سال به دلیل آلودگی هوا، سپری شدن ساعات زیادی از شبانه‌روز در ترافیک‌های درون‌شهری، ابتلای چهار هزار تهرانی به اختلالات روانی و البته جهش ناگهانی آمار ابتلا به سرطان به علت آلودگی شدید هوا در میان شهروندان تهرانی نمونه‌هایی از کاهش کیفیت زندگی ساکنان این شهر است. شهروندان تهرانی در ازای زندگی در این کلانشهر کالای با‌ارزشی به نام سلامتی خود را از دست می‌دهند که قابل معامله با کالاهای دیگر نیست. امراضی که به دلیل استاندارد نبودن سرانه‌های فضای سبز (خصوصاً در مناطق بافت فرسوده) و ناوگان حمل و نقل عمومی و ریلی ایجاد شده است. گرچه بروز این ناهنجاری‌ها نتیجه چندین دهه سوء مدیریت است و با راهکارهای ضرب‌الاجل نمی‌توان چنین مشکلاتی را به شکل زیربنایی حل کرد اما می‌توان از سرعت گسترش مشکلات کاست.

در میان راهکارهای کوتاه‌مدت و پیشگیرانه موجود، کشیدن ترمز ظرفیت جمعیت‌پذیری شهر تهران بیش از سقف پیش‌بینی‌‌شده در طرح جامع تهران حداقل کاری است که می‌توان به کمک آن بار مشکلات شهر را کاهش داد. مطابق با افق پیش‌بینی‌شده در طرح جامع شهر تهران در سال 1404، سقف جمعیتی پیش‌بینی‌شده برای پایتخت حداکثر 5/10 میلیون نفر مشخص‌ شده است که به دلیل مصوبه دردسرساز دولت گذشته، معروف به مصوبه هشت‌بندی میزان جمعیت‌پذیری شهر تهران تخلفی در افق پیش‌بینی‌‌شده اتفاق افتاد. بنا بر گزارش‌های کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور اگر طرح تفصیلی جدید با تغییراتی که به موجب این مصوبه در آن اتفاق افتاده است اجرایی شود جمعیت تهران در سال 1404 به مرز 13 میلیون نفر خواهد رسید.

برای جبران تخلف صورت‌گرفته در جلسه اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به عنوان نماینده شورای شهر و به دلیل اهمیت موضوع از شهردار تهران و رئیس شورای شهر درخواست حضور برای تصمیم‌گیری نهایی در این موضوع را داشتیم. در این جلسه با گزارش ارائه شده از سوی کمیته فنی شورا تصمیم بر آن شد که به هیچ عنوان سقف جمعیتی شهر از 5/10 میلیون نفر فراتر نرود که با موافقت تمامی حاضران جلسه همراه شد. البته در این میان برخی از کارشناسان شهرداری نسبت به گزارش کمیته فنی اشکالاتی را وارد کردند. به گفته آنها در گزارش ارائه‌شده ضریب تحقق‌پذیری لحاظ نشده است. چرا که آمار ساخت‌و‌ساز در سال‌های گذشته نشان می‌دهد مطابق با پروانه صاد‌ر‌شده از سوی شهرداری تهران جمعیت به این شهر اضافه نشده است. آنها معتقدند با در نظر گرفتن این شاخص جمعیت شهر تهران در افق 1404 از 5/10 میلیون نفر فراتر نمی‌رود. از این‌ رو بنا شده راهکارهای تعدیل جمعیت شهر در جلسات کارشناسی بحث و بررسی شود و لغو برخی از بندهای مصوبه هشت‌بندی مورد مطالعات کارشناسی قرار گیرد. چرا که اعضای شورای شهر تهران معتقد هستند به دلیل اجرای مصوبه هشت‌بندی در دو سال اخیر، لغو فوری این مصوبه تبعات اجتماعی بی‌شماری را به دنبال خواهد داشت که فقط اقشار کم‌درآمد جامعه را متضرر می‌کند.

یکی دیگر از راهکارهای میان‌مدت دیگر توجه به مشکلات مربوط به حریم تهران است که به نظر می‌رسد از توجه و ریزبینی کافی دوستان محترم شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به دور مانده است. حجم ساخت و سازهای غیرمجاز و جمعیت ساکن در این محدوده همچنان رو‌ به افزایش است. در حالی که نیاز داریم با ایجاد کمربند سبز در محدوده حریم تهران به کاهش آلودگی هوای شهر تهران کمک کنیم.

آنچه پیشبرد راهکارهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای رفع مشکلات شهر تهران را تسریع می‌بخشد تعامل تمام‌عیار مسوولان دولتی با شورای شهر تهران است. با وجود آنکه در دوره کنونی تعامل میان پارلمان محلی پایتخت و شورای عالی شهرسازی و معماری کشور رو ‌به بهبود است اما برخی از اعضای شورای شهر به اهمیت جایگاه شورای شهر تهران در تصمیم‌گیری‌های نهایی شورای عالی شهرسازی و معماری کشور انتقاد دارند و معتقد هستند در این زمینه همان‌گونه که به عملکرد شهرداری تهران نقد وارد است به عملکرد شورای عالی شهرسازی و معماری کشور نیز ایراد وارد است. به نظر می‌رسد حضور نمایشی اعضای شورا در جلسات شورای عالی شهرسازی و معماری کمکی به حل مشکلات شهر تهران نمی‌کند و چه ‌بسا هماهنگی میان اعضای شورای شهر تهران با شورای عالی شهرسازی، مشکلات شهر را رفع می‌کند و مسلماً علت حمایت شورای شهر تهران از تصمیمات شورای عالی شهرسازی تاکنون به دلیل نگاه حمایتی این شورا از مصلحت شهر و شهروندان بوده است.