بحران خزر

دریای مازندران یا خزر به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه دنیا نزدیک به ۴۰ درصد مجموع مساحت دریاچه‌های دنیا را شامل می‌شود. ناحیه جنوبی دریای خزر، آب‌های ساحلی ایران را تشکیل داده و در حدود ۳۹ درصد از سطح و حجمی بیش از ۶۵ درصد از کل آب دریا را تشکیل می‌دهد. بیشترین آلودگی نفتی در خزر از سوی همسایگان شمالی این دریاست که به دلیل شیب دریا این آلودگی‌ها به سمت ایران پیشروی می‌کند.

اگرچه در ایران هیچ‌گونه بهره‌برداری از منابع نفت و گاز واقع در این منطقه از جمله در آب‌های آن صورت نمی‌گیرد، اما این دریا تامین آب ۴۰ درصد از فعالیت‌های کشاورزی را به خود اختصاص داده است. دریای خزر در بسیاری جهات خصوصاً از سه منظر محیط زیست، اقتصاد و جغرافیای سیاسی منحصربه‌فرد است.

تنوع بیولوژیکی در دریاچه خزر به دلیل اختلاف میان شرایط فیزیکی هر یک از سه بدنه آبی مذکور، تاریخچه خاص زمین‌شناسی و انزوای جغرافیایی؛ غنی و در عین حال متفاوت است. بخش شمالی غنی‌ترین تنوع گیاهی و جانوری و خلیج قره‌بغاز کمترین تنوع را در خزر دارد. عوامل تهدیدکننده تنوع‌زیستی خزر کم نیست. به‌عنوان نمونه می‌توان از مهار آب رودخانه‌ها، شکارهای غیرمجاز، نوسانات سطح آب، آلودگی‌های مختلف، حضور گونه‌های ناشناخته و تغییرات اقلیمی نام برد. در حال حاضر آلودگی نفتی و تجاوز جانورانی به نام شانه‌داران ژله‌ای به حریم خزر به شدت این اکوسیستم را تهدید می‌کند. متاسفانه ماهیان خاویاری خزر نیز که بیشتر از ۹۰ درصد نیاز بازارهای جهانی را تامین می‌کنند، تنها به دلیل همین بحران‌های زیست‌محیطی به شدت در معرض خطر قرار گرفته‌اند.